ЗАГС тэриллибитэ 100 сылын туолла

Бөлөххө киир:

Саха сиригэр ЗАГС уорганнара тэриллибиттэрэ 100 сылын туолар. 1918 сыл от ыйын 24 күнүнээҕи Уокурук Суутун, Духуобунай Консисторияны сабар хамыыһыйа мунньаҕа буолбута. Бу күнтэн өрөспүүбүлүкэҕэ ЗАГС уорганнарын историята саҕаланар.

edersaas.ru

 

Духуобунай Консисторияны сабан баран, Кэргэннии буолуу, төрөөһүн, өлүү суруктарын отдела (Записи браков, рождений и смерти) диэн ааттаан, саҥа тэрилтэни тэрийбиттэрэ. Бу кэнниттэн ЗАГС уорганнара НКВД, ИДьМ, САССР Миниистирдэрин Сэбиэтин, РСФСР Юридическэй хамыыһыйатын иһигэр киирэн салалла сылдьыбыттара.

1992 сыл олунньу 2 күнүгэр Михаил Николаев дьаһалынан, ЗАГС отдела СӨ бэрэсидьиэнин дьаһалтатыгар киирбитэ. 2002 сылтан СӨ бырабыыталыстыбатын иһинэн үлэлиир ЗАГС управлениета диэн ааттанар. 2006 сыллаахха олохтоох бэйэни салайыныы уорганнарын туһунан сокуон тахсан, боломуочуйа 376 муниципальнай тэриллиилэргэ бэриллибитэ. Бу сылтан электроннай базаҕа көһүү саҕаламмыта. 2018 сыл саҥатыгар диэри электроннай көрүҥҥэ 2 159 996 аак (73,9%) көһөрүллүбүт. Эмиэ бу сыл статистика хомуурунньуга аан бастаан бэчээттэнэн тахсыбыта. Бу статистикаҕа демографическай, социальнай-экономическай балаһыанньа ырылхайдык көстөр.

Эһиилиттэн 50 сыл бииргэ олорбут кэргэнниилэргэ “Семейная доблесть” диэн анал бэлиэни туттарар буолбуттара. 2008 сыллаахха “Саха сирин кыһыл көмүс дьиэ кэргэттэрэ” диэн кинигэ бэчээттэнэн тахсыбыта. Билиҥҥэ диэри барыта биэс кинигэ бэчээттэннэ.

2012 сыл муус устар 25 күнүттэн ЗАГС управлениетын көҕүлээһининэн, толору сахалыы ааттанар кыах сокуонунан көҥүллэммитэ.

2016 сыллаахха управление өрөспүүбүлүкэ судаарыстыбаннай былааһын ситэриилээх уорганнарын уон бастыҥнарын иһигэр киирэн, Ил Дархан гранынан наҕараадаламмыта. Былырыыҥҥыттан ыла Саха сирин дьахталларын 14-с сийиэстэрин резолюциятын чэрчитинэн, хас саҥа төрөөбүт 1000-с оҕону үөрүүлээх быһыыга-майгыга регистрациялааһын үгэһэ олохтоммута. 2017 сылга барыта 14 оҕону маннык чиэстээбиттэрэ.

Билиҥҥи кэмҥэ ЗАГС управлениетыгар 91 үлэһиттээх, манна улуустарга баар отделлар үлэһиттэрэ эмиэ киирэллэр. Ону тэҥэ, 376 муниципальнай тэриллиилэр судаарыстыбаннай  регистрацияны ыытар боломуочуйалаахтар.

100 сыл устата ЗАГС уорганнара 2 мөлүйүөн 924 тыһыынча аахтаны регистрациялаабыттар. Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн сыллата 40 тыһыынча аахта, 91 тыһыынча юридическэй дьайыы уонна 25 тыһыынча араас уорганнарга, тэрилтэлэргэ ыйытык оҥоһуллар.

Үөрүүлээх мунньахха

ЗАГС уорганнара тэриллибиттэрэ 100 сылын көрсө бары улуустартан кэлбит үлэһиттэр үөрүүлээх мунньахха муһуннулар. Кинилэри бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Алексей Дьячковскай эҕэрдэлээтэ.

Эһиги көннөрү регистрациянан эрэ дьарыктаммакка, уопсастыбаҕа дьиэ кэргэн сыаннастара олохтоноллоругар кылааккытын киллэрэҕит. Бииргэ үлэлээбит буолан, билэбин – олус көхтөөххүт, аныгылыы көрүүлээххит. Информатизацияны, саҥаны киллэриигэ быдан инники иһэҕит. 100 сыллаах үлэҕит – бу биһиги историябыт, бүтүн эпоха историята. Дьон олоҕор саамай суолталаах түгэннэригэр – үөрүүтүгэр да, хомолтотугар да эһиги куруук аттыларыгар бааргыт, сылаас сыһыаҥҥытынан, үтүө санааҕытынан, кэрэ көстүүгүтүнэн арыаллыыгыт. Бу уустук уонна үтүө соругу чиэстээхтик толороҕут, — диэн туран, наҕараадалары туттартаата.

Чахчы да, саала иһигэр киэргэммит-симэммит, мааны да мааны хотуттар олороллор. Кинилэр ити курдук күн аайы бырааһынньыктыы киэргэнэллэрэ, кэрэ көстүүлээх буолаллара, дьоҥҥо үчүгэй настарыанньаны бэлэхтииллэрэ үлэлэрин биир ирдэбилэ буоллаҕа.

ЗАГС үлэһиттэрэ үс күн устата сэминээрдэргэ  сылдьан ыкса алтыһыахтара, үөрэниэхтэрэ, мусуойдарга, быыстапкаларга сылдьыахтара.

Наталья Алексеева, Үөһээ Бүлүүтээҕи ЗАГС отделын салайааччы:

Биһиги араас улуустартан кэлэн, маннык улахан мунньахха мустубатахпыт 4 сыл буолла. Бу олус үөрүүлээх уонна долгутуулаах түгэн. Өр көрбөтөх кэллиэгэлэрбитин кытары ыкса алтыһарбытыттан наһаа үөрэбит. Элбэххэ үөрэниэхпит диэн эрэллээхпит. Биһиги үлэбитин наһаа сөбүлүүбүт. Дьоҥҥо кыһалҕалаах боппуруостарын быһааран, докумуоннарын көннөртөрөн, ис сүрэхпиттэн көмөлөһөргө кыһаллабын. Оҕо төрүүрэ уонна ыал буолуу – сирдээҕи олоххо саамай суолталаах, күндү түгэн. Онон ЗАГС үлэһиттэрин “анал сурук аанньаллара” диэн этиини чугастык ылынабын. Отделга соҕотох буоламмын, уоппускаҕа барарга солбуйар киһини булуу —  саамай ыарырҕатар боппуруоспут. Кэлэр сылтан Арассыыйа үрдүнэн уларыйыы буолаары турар, базабыт федеральнай нолуок систиэмэтигэр киириэхтээх. Онно элбэх үлэ күүтэр.

Ангелина Васильева, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru

Мария Васильева түһэриилэрэ

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0