ЫТ ЫТТЫЫ ОЛОХТОН ЫТЫРЫЫК БУОЛАР…

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Төһө да «ыт – киһи доҕоро” диэтэрбит, ордук куорат сиргэ, ыттаах-куоскалаах аһара элбээн, тулалыыр эйгэ санитарнай туругар, дьон-сэргэ, чуолаан, оҕо аймах доруобуйатыгар буортулаах дьайыыта олохпут биир сытыы боппуруоһунан буолбута ыраатта.

Онуоха түөрт атахтаах доҕотторбутун: ыты-куосканы буруйдуур кэрэгэй. Тыыннаах дууһалар буоллаҕа, наадаларын хайыахтарай. Хаһаайыттара, кинилэр курдук хара баһаам
икки атахтаахтар кыһаммат, боппот буолбуттарын кэннэ.

Бары билэ-көрө, тэпсэ, биһиллэ-умньана сылдьабыт эрээри, үөрэнэн хаалан, дьыалайдаабаппыт. Ырдьыгыныы-ырдьыгыныы, өһүөннээҕинэн кынчыатыыр тарбыйах саҕа апчаарканы, хаппыт хаптаһыннарынан чапчыйан эрэрдии иэрийэ-иэрийэ үрэн ньаргыйар сутурук саҕа тэллэх ытын подъеһыҥ айаҕар, тэлгэһэҕэ оҕо оонньуур былаһааккатыгар ииктэтэ-саахтата турар дьээдьэҕэ, чүөчэҕэ самычаанньа оҥордоххуна кырбаныаххын, үөҕүллүөххүн, ытырыллыаххын сөп. Көрдөрөн туран, киһи киэниттэн итэҕэһэ суоҕунан
холлон баран, туох да буолбатаҕын курдук күүлэйдии, “салгын сии” ааһа туруохтара.
Кыһынын өссө ньучубуо, тоҥон хаалбыты туора тэбэ-тэбэ ааһа туруоҥ. Саас, сир хараарыыта, түөрт атахтаах “доҕотторбут” ииктэрэ-саахтара ирэн, “тиллэн”, икки атахтаах эрэйдээхтэр аспаал иэннээх уулуссаларбытынан, хаалыктаах хаамар даамбабытынан, сандаарыспыт болуоссаттарбытынан, бэл, кырачааннарбыт оонньуур былаһааккаларыгар холкутук үктэнэр, атыллыыр сири булуоҥ суоҕа.

Ыт иигэр-сааҕар умньанарбыт диэн, кэпсэл буолуо дуо, олохпут сиэрэ-туома буоллаҕа… Таһырдьа быраҕыллан бэйдиэ барбыт, майгылара кырыктыйбыт ыттарбыт төрөөн-ууһаан, куораты биир гына тэнийэн, ардай аһыылаах адьырҕа кыыл хааннара оонньоон, күрүлүүр күнүстэри киһини-сүөһүнү, оҕону-дьахтары бултаһар-тутар, сиир-хадьырыйар буолбуттара,
социальнай кутталы үөскэппиттэрэ олохпут иэдээнинэн буолла.
Ыт ыттыы олохтон санаата алдьанар, ытырыык буолар, адьырҕа кыылга кубулуйар. Икки атахтаах иччитэ ыттыы сыһыаныттан. Иэдээн төрдө итиниэхэ сытар. Бэйэбит буруйдаахпыт. Ыты араҥаччылыыр көмүскүүр сокуон ааптара Быладьыымар Бурмаатап диэн Госдуума дьокутаата дэлэҕэ сахалары, өрөспүүбүлүкэбит тойотторун балбестар диэн үөҕүө дуо. Бурмаатап сокуонуттан иҥнэн, мэһэйдэтэн олорбокко, Ил Түмэммит, дьокутааттарбыт инникитин ыты, араас кыыллары дьиэтитиигэ, иитиигэ кытаанах ирдэбили, бэрээдэги олохтуур бэйэбит эрэгинээлинэй дэнэр сокуоммутун ылына охсоллоро наада.

Автотырааныспары ыытарга быраап бэриллэрин курдук, анал үөрэҕи ааспыт эрэ гражданнар ыты дьиэҕэ тутууга, иитиигэ тустаах көҥүл ылыахтаахтар, учуокка ылыллыахтаахтар. Кытаанах эппиэтинэһи сүгүөхтээхтэр, ботуччу нолуогу төлүөхтээхтэр. Суоппар массыынаны ыытар быраабын сиэбигэр укта сылдьарын курдук, ыттаахтар көҥүллүүр тустаах докумуоннарын мэлдьи илдьэ сылдьыахтаахтар, сыллата анал иниспиэксийэҕэ ыттары-бэйэлэри бэрэбиэркэни ааһыахтаахтар. Массыыналаах киһи ГИБДД-га техкөрүүнү ааһарын курдук. Сокуон ирдэбиллэрин кэһии түбэлтэтигэр, полиция үлэһиттэрэ, иниспиэктэрдэр ол туһунан докумуоннарыгар бэлиэтээн иһиэхтээхтэр. Сокуону куруубай кэһээччилэртэн ыстараап төлөтүллүөхтээх, тиһэҕэр ыты тутар, иитэр бырааптара быһыллыахтаах.

Онон, ытыктабыллаах ыттаахтар, куоскалаахтар уонна да атын дьиэ кыыллаахтар, түөрт атахтаах доҕотторун иһин ботуччу нолуок төлүүргэ, тулалыыр эйгэни, уопсастыбаннай миэстэни киртитэн-быртаҕырдан бэрээдэги кэстэхтэринэ ыстараап төлүүргэ бэлэм, бэйэ бодолорун тардынан сылдьыахтаахтар.
Бэйдиэ барбыт тыһыынчанан ыты туох сыалга биллибэт, сүүһүнэн мөлүйүөнүнэн суумалаах үбү көрөн туран, аһатар-харайар питомнигы тэрийэр — кураанах баҕа санаа, утопия. Уопсастыбаҕа кутталлаах адьырҕалары, туох да туһата суох БОМЖ-тары төрөтөн баран, сымыйанан аһыныгас санааламмыта буолан артыыстаамыахха наада. Эрэйдээхтэри эйэ
дэмнээхтик утуталаан, суох оҥортоон уопсастыба олоҕун ыраастыахха. Этэллэринии, гумааннай быһыы, дьаһаныы диэн ол буоллаҕа дии…

Биэтэс Билээхэп

Хаартыска: krsk.aif.ru ылылынна

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0