Үс иилээх хапсаҕайга “Үөһээ Бүлүү Бэллэкэ хапсаҕайа” диэн аат иҥэриллиэхтээх

Үөһээ Бүлүү улууһа бэрт өрдөөҕүттэн хапсаҕай тустуу уутуйан үөскээбит түөлбэтэ буолар. Аҕа дойду сэриитин инниттэн Н.К. Докторов-Бычырдаан, В.И. Степанов-Буучугурас Бөҕө, А.П. Васильев-Мордьонноохоп, В.Т. Ильин-Күүстээх Ылдьыын бөҕөс быһыытынан киэҥник биллибиттэрэ. Онтон кинилэртэн бастыҥнара В.С. Степанов 1937 сыллаахха Саха сирин муҥутуур кыайыылааҕа буолбута. Олох тупсан, спорт сайдан, саха ыччата күрэхтэһиилэргэ кыттан барбыта. Бу куоталаһыыларга Үөһээ Бүлүү хапсаҕайдьыттара М.П. Малардыров, С.И. Ли-Фу, Н.П. Корякин, В.А. Бырдакаров, С.Е. Степанов-Түргэн Бөҕө Саха сиригэр хастыы да төгүл бастаабыттара.

Кэнники саҥа көлүөнэ бөҕөстөр В.В. Федоров, А.Д. Николаев, А.И. Кардашевскай, К.И. Васильев, онтон өссө эдэрдэр С.С. Тимофеев, Ф.Д. Данилов, У.Е. Тимофеев, Е.Е. Иванов уо.д.а. Саха сиригэр киэҥник сураҕыраллар. Үөһээ Бүлүү хапсаҕайдьыттара кэнники уон сылга ситиһиилэрэ өссө боччумнаах. Ол курдук, Саха сирин чөмпүйэнээттэригэр тоҕус төгүл бастакы миэстэни ыллылар, сэттэтэ СӨ хапсаҕайга Федерациятын кубогын кыайыылаахтарынан буоллулар. Үөһээ Бүлүү улууһугар хапсаҕай куоталаһыыта үрдүк таһымнаахтык уонна элбэхтик ыытыллар. Ол курдук, нэһилиэктэргэ: Кырыкыйга, Быракааҥҥа, Хороҕо, Далырга, Дүллүкүгэ, Тамалакааҥҥа, Өргүөккэ биллиилээх бөҕөстөр ааттарынан күрэхтэһиилэр ыытыллаллар. Ону таһынан, «А» категориялаах өрөспүүбүлүкэ турнирдара Буучугурас, Бычырдаан бириистэригэр, маны сэргэ оҕолорго өрөспүүбүлүкэ чөмпүйэнээтэ Күүстээх Ильин бирииһигэр Дьокуускай куоракка ыытыллар. Бу тэрээһиннэргэ Үөһээ Бүлүү хапсаҕайдьыттара ситиһиилээхтик кытталлар.

Улууска ыытыллар Бэллэкэ үс иилээх хапсаҕайа дьон сэҥээриитин күүскэ ылар буолла. Бу тустуу быйыл төрдүс сылын ыытылынна. Тустуу ааптарынан, айбыт киһитинэн, хомойуох иһин, билигин биһиги кэккэбитигэр суох Виталий Петрович Спиридонов — Бэллэкэ Битээлий буолар. Бу тустууга улуус 21 нэһилиэктэрин баһылыктара – сүүрбэ биир убаһаны туруоран тустуу тэрийэллэр. Кыайыылаах хапсаҕайдьыт биир да хотторуута суох күрэхтэһиини түмүктээтэҕинэ, куоталаһыы кыайыылааҕынан уонна 6-7 убаһа хаһаайынынан буолар. Күрэхтэһии географията сыллата кэҥиир, ону таһынан күрэхтэһээччилэр таһымнара үрдүүр.

Ол курдук, буолан ааспыт күрэхтэһиилэргэ Саха сирин муҥутуур кыайыылаахтара В.Иванов, С.Семенов, В.Афанасьев, П.Саввинов, У.Тимофеев уо.д.а. күрэхтэһиилэргэ кэлэн кытыннылар. Бу буолан ааспыт тустууга аан дойду кумахха тустууга чөмпүйүөнэ Стас Степанов бастакы турнир кыайыылааҕынан буолбута. Онтон атын үс тустууга Увар Тимофеев кыайда. Мантан көстөрүнэн, Үөһээ Бүлүү бөҕөстөрө бу Бэллэкэ тустуутугар ситиһиилээхтик кытталлар.

Үс иилээх хапсаҕай – биһиги биир дойдулаахпыт Виталий Спиридонов дьонугар-сэргэтигэр уонна бөҕөстөргө анаан бэйэтин сытыы өйүнэн толкуйдаан таһаарбыт күрэхтэһиитэ буолар. Онон кини улууһун олохтоохторугар уонна бөҕөстөргө улахан бэлэҕи оҥорон хаалларда диэн сыаналыахха сөп.

Ханнык баҕарар тэрээһиҥҥэ улууспут баһылыга Владимир Семенович Поскачин бэйэтинэн быһаччы кыттыһан, бу үс иилээх хапсаҕайы тэрийэн, күрэхтэһии ситиһиилээхтик барарыгар күүс-көмө буолар. Ол иһин күрэхтэһии сыллата үрдүк тэрээһиннээхтик ыытыллар. Биһиги улууспут нэһилиэктэрин баһылыктара Егор Николаев, Хомустаахтан Христина Поротова, биллиилээх бөҕөстөр: Нам нэһилиэгин баһылыга Александр Кардашевскай, Ороһуттан тустуук Анатолий Антонов, Балаҕаннаах нэһилиэгин баһылыга Степан Дмитриев, улуус киинин баһылыга Максим Силигиянов,

Онтон да атын биһиги бары баһылыктарбыт бу тэрээһинтэн туора турбаттар диэн этиэххэ наада. Ордук чорботон бэлиэтиэххэ наада, кырыы сытар Туобуйа, Сургуулук аҕа баһылыктарын Степан Алексеевы уонна Юрий Филипповы. Төһө да ыраах олордоллор, бу оонньууга билиҥҥитэ кыайыы өрөгөйүн билэ илик да буоллаллар, бу дьон бэрт ыраахтан ох курдук оҥостон, дьоннорун тэрийэ тутан анаан-минээн кытта киирэллэрэ да хайҕаллаах. Бу түмүгэр оонньуу үрдүк тэрээһиннээхтик барар.

Күрэхтэһии ааптара, Саха саарына, Киһи киэнэ кэрэмэһэ, баай-талым майгылаах, анаммыт үлэтин өрүү ситиһиилээхтик ыытар Виталий Спиридонов сырдык кэриэһигэр сүгүрүйэн туран, бу күрэхтэһиигэ Виталий Петрович Спиридонов-Бэллэкэ аатын иҥэриэххэ! Сыл ахсын бу күрэхтэһиини тэрийэргэ кини үрдүк аатын ааттатыаҕыҥ! Итиэннэ өрөспүүбүлүкэ хапсаҕайга Федерациятын салайааччыта Алексей Егорович Мостахов аатыгар анал сурук суруйан туран, “Үс иилээх хапсаҕайга Үөһээ Бүлүү Бэллэкэ хапсаҕайа” диэн ааты иҥэрэргэ туруорсар уолдьаста.

Биһиги, Бэллэкэ биир дойдулаахтара, бу күрэхтэһии уһуннук-киэҥник, үйэлээхтик тэриллэригэр күүс-көмө итиэннэ Виталий Петрович кэргэнэ Люция Петровна Спиридоноваҕа бары өттүнэн өйөбүл, өй-санаа буолуохтаахпыт дии саныыбыт.

Инникитин күрэхтэһии кыайыылааҕар чөмпүйүөн лиэнтэтин кэтэрдэргэ, ону таһынан бары убаһа бириискэ тиксибит бөҕөстөргө хас биирдии нэһилиэк баһылыгын аатыттан Виталий Петрович аатынан анал сертификаты туттарарга үлэ барыахтаах.

Түмүктээн эттэххэ, Үс иилээх хапсаҕай быраабылаларыгар сөптөөх этиилэри киллэрэн, ону улуус хапсаҕайга федерациятын (салайааччы Владимир Поскачин) нөҥүө өссө чочуйан, тупсаран биэриэххэ диэн этиилээхпит.

Константин МАНДАРОВ, Галина СЕМЕНОВА.

Үөһээ Бүлүү.