Бааһынай ырыынагар сыана уруккутун курдук. Арай, кураан буолан, хортуоска сыаната арыый үрдээбит. Хортуоска ортотунан киилэтэ 50 солкуобай: бытархайдары 40, бөдөҥнөрү 60 солкуобайга атыылаһыахха сөп. Моркуоп, сөбүөкүлэ киилэтэ ортотунан 70 солкуобай. Хаппыыстаны 35 солкуобайга атыылаһыахха сөп.
edersaas.ru
Ааспыт өрөбүллэргэ Дьокуускай куорат бааһынай ырыынагар баран аһы-үөлү, сыаналары үөрэттим. 2020 сыл күһүҥҥү дьаарбаҥкатыттан дьон хото атыылаһар курдук. Ордук хаппыыстаны ылаллар.
Хаппыыстаны ыга тиэммит таһаҕас таһар улахан массыыналаах дьоҥҥо тиийбитим, атыы-тутуу бөҕөтө. Хата, үлэ-хамнас быыһыгар сылдьар, көнө уҥуохтаах, мааска быыһынан көрөр улахан хара харахтаах Уйгун Уваровскай миэхэ аҕыйах ыйытыыга эппиэттээтэ:
— Нам улууһун Бүтэй Үрдэ сэлиэнньэтиттэн сылдьабыт. «Шмидт» бааһынай хаһаайыстыба үлэһитэбин. Хаппыыста, моркуоп, сүбүөкүлэ, хортуоска үүннэрэбит, – диэн баран кууллаах хаппыыстаны массыынаҕа уган биэрдэ. «Күн аайы турбаппыт, өрөбүллэргэ эрэ Дьокуускайга киирэбит. Билигин сүрүннээн хаппыыстаны эрэ атыылыы сылдьабыт. Быйыл, уопсайынан, кураан буолан үүнүү орто диэххэ сөп. Биир өттүнэн, итиитэ эмиэ үчүгэй, ол эрээри, ууну харыстаабакка куттуохха наада этэ. Быйыл дьаарбаҥкаҕа дьон наһаа элбэҕэ суох: харчыта да аҕыйах буолуо, пандемиянан да сибээстээн буолуо.
Уйгуннуун кэпсэтэн баран, салгыы балааккалар устун хаамтым. Кырдьык, кууһунан атыылаһар киһи аҕыйах. Дьон үксүн иккилии-үстүү устууканы, биирдии-иккилии киилэ моркуобу атыылаһар. Куулунан атыыластахтарына, атыылааччылар, санаабар, үөрэр курдуктар. Хортуоска ортотунан киилэтэ 50 солкуобай: бытархайдары 40, бөдөҥнөрү 60 солкуобайга атыылаһыахха сөп. Моркуоп, сүбүөкүлэ ортотунан 70 солкуобай. Хаппыыстаны 35 солкуобайга булуохха сөп.
—Халлаан сылаас буолан хаппыыстаны наһаа ылбаттар. Тымныйдаҕына тууһуурга дьэ ылыахтара. Билигин хортуосканы хамаҕатык атыылаһаллар. Биһиги балаҕан ыйын уон аҕыс күнүттэн бааһынай ырыынагар турабыт. Ол күнтэн ылата 300 куул хортуосканы, 200 куул хаппыыстаны атыылаатыбыт. Сорох хаппыыстаны саҥа быһа сылдьабыт. Оттон хортуоска бүтэн эрэр, Хаҥаласка тута тэрилтэлэр, маҕаһыыннар атыыластылар. Билигин сиэмэ эрэ хортуоската хаалла, – диэн Хаҥалас бааһынай хаһаайыстыбатын бэрэстэбиитэллэрэ этэллэр.
Бу курдук, атыы-тутуу, кэлии-барыы быыһыгар атыылааччылар эппиэттээтилэр. Оттон өрөспүүбүлүкэҕэ оҕуруот аһын, туораахтаах култуура үүнүүтэ хайдаҕый? Бу туһунан тустаах департамен салайааччытын э.т. Вячеслав Гаврильев кэпсээтэ:
— Бу сыл уопсайа өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 9418 гектарга туораахтаах култуураны ыспыттара. Онтон 8975 гектар номнуо хомулунна. 9310 туонна туорах бурдук тардылынна.
Хортуосканы хомуйуу үлэтэ бүтэн эрэр. Бүгүҥҥү күҥҥэ өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 62266 туонна хортуоска хостонно. Дьиҥэ, 78 755 туонна былааннаммыта. Түмүктээх көрдөрүү отчуот барыта кэллэҕинэ көстүөҕэ.
Бүгүҥҥү туругунан, оҕуруот аһын хомуйууга 86%-на туолан турар, 29487 туонна оҕуруот аһа хомулунна. Тэҥниир буоллахха, 2019 сылга бу кэмҥэ 26407 туонна хомуллубута. Быйыл 34377 туонна былааннаммыта.
Быйыл кураан уонна итии сайын туран сорох былааннаммыт көрдөрүүлэр, биллэн турар, туолбатылар. Онон, биирдиилээн улуустарга тыа хаһаайыстыбатын култууратын хомуура мөлтөх соҕус.
Виктория Бястинова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru