Ыраахтан одуулуур Баай Байанай

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Аҕыйах хонуктааҕыта А.Е.Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан норуоттар доҕордоһууларын дьиэтигэр “Лоскутная мозаика Якутии-2019” өрөспүүбүлүкэтээҕи XI быыстапка буолан ааста. Манна Саха сирин араас улуустарын иистэнньэҥнэрин үлэлэрэ турдулар. Хараҕым, дириҥ ис хоһоонноох, ыраахтан одуулуу олорор Баай Байанай панноҕа хатанна. Панно ааптардара – ыраах Өлүөхүмэ улууһун Токо сэлиэнньэтин  иистэнньэҥнэрэ.

edersaas.ru

Бу балтараа миэтэрэ кэриҥэ усталаах үлэлэрин быйыл тикпиттэр, “Токо” диэн ааттаабыттар. “Манна Токо өрүс суруктаах хайатыгар уруһуйдаммыт тайаҕы аппликациялаатыбыт уонна онно нэһилиэк сайыҥҥы көстүүтүн хаартыскатын таҥаска түһэрэн тиктибит. Үөһэ өттүгэр аарыма тиит анныгар Баай Байанай оҕонньор илэ бэйэтинэн олорор. Кинини хара тыа маанылаах кыыллара бары арыаллыыллар”, — диэн “Хозяюшка” түмсүү аатыттан быыстапкаҕа кыттыбыт Виктория Чердонова кэпсиир. Байанайы илэ бэйэтинэн панноттан бу тахсан кэлиэхтии табатык аттарбыттар. Бэл диэтэр, ыраахтан олорон түннүгүнэн одуулуурга дылы.

Бэйэтэ быыстапкаҕа кыбытык ньыматынан тикпит сахалыы суумкатын уонна харысхал паннону тигэн аҕалбыт. Былырыын Дьаархан национальнай нэһилиэгин үбүлүөйдээх ыһыаҕар дьиэ кэргэнигэр сахалыы таҥас тигэн бастакы миэстэни ылбыт.

“Хозяюшка” түмсүүнү 2011 сыллаахха олохтоох дьахталлар сэбиэттэрин (салайааччы Л.С.Худаева) көҕүлээһининэн тэрийбиттэр. Эһиилгититтэн нэһилиэк бибилэтиэкэтигэр мустан былааннаах үлэлэрэ саҕаламмыт. Түмсүүнү бибилэтиэкэр идэлээх Нина Иннокентьевна Петрова салайар. Күн бүгүн сэттэ ыал ийэтэ, эбээтэ, хос эбээтэ Наталья Ильинична Сташкова, Зоя Романовна Николаева, Валерия Владимировна Кузьмина, Мария Семеновна Нартахова, Валентина Михайловна Аргылова, Нина Иннокентьевна Петрова, Виктория Константиновна Чердонова нэдиэлэҕэ биирдэ хайаан даҕаны түмсэллэр. Кинилэр иис араас көрүҥүн таһынан, нэһилиэк олоҕор көхтөөхтүк кытталлар, уруһуйдууллар, ыллыыллар, хаалыктаах хаамыынан дьарыктаналлар, улууска ыытыллар маастар-кылаастарга көтүппэккэ сылдьаллар. Иҥэриммит билиилэрин олохтоохтору кытта үллэстэллэр, бэйэлэрэ маастар-кылаастары тэрийэллэр.

Киин сиртэн тэйиччи олорор буолан, матырыйаал, иискэ туттуллар малы-салы, тэрили булар күчүмэҕэйдэрдээҕин ыйаллар. Матырыйаалы бэйэлэрэ харчынан кыттыһан сакаастыыллар эбит. Ыһыахха кырадаһыны аттаран, быысапканан киэргэтэн, ат симэҕин тигэн бириис быһыытынан бастакы иистэнэр массыыналарын ылбыттар. Билигин, уопсайа, түөрт иистэнэр массыыналаахпыт дэһэллэр.

Панно маастардара диэтэхпинэ, бука сыыспатым буолуо. Бу үлэлэрэ барыта ис хоһоонноохтор. Сүрүннээн ураты айылҕалаах Токолорун арыйаллар. Ол курдук, “Током сирэ” диэн бастакы улахан панноларыгар нэһилиэк уҥуоргу кыһыл мыраанын, былыргы атыыһыт эргэ дьиэтин, сэриигэ өлбүттэргэ өйдөбүнньүгү ойуулаабыттар. Онтон былырыын Токо төрүттэммитэ 80 сылыгар анаан “Спортивная гордость Токо”, “Чаара уонна Токо туһунан номох” паннолары тикпиттэр. Ону таһынан “Эбээ алгыһа”, “Дьоллоох оҕо саас”, “Дьол чорооно”, “Дьөһөгөй оҕото” диэн эмиэ үлэлэрдээхтэр эбит.

Аны Токо төрүттэммитэ 80 сылын көрсө тарбахтарыгар талааннаах биир дойдулаахтарын үйэтитээри брошюра оҥорон таһаарбыттар. Манна бэйэлэрин кэмнэригэр улахан иистэнньэҥнэринэн, тириини имитээччинэн киэҥник сураҕырбыт Е.М.Трынкина, А.Н.Хастаева, А.А.Габышева, У.И.Барахова, Е.Н.Сокорутова, А.Д.Удинова уонна билиҥҥи көмүс тарбахтаах дьоннорун-сэргэлэрин оҥоһуктарын киллэрбиттэр.

Олоҥхо ыһыаҕа эһиил, 2020 сылга Өлүөхүмэҕэ ыытыллыаҕа. Токолор бу тэрээһиниттэн туора турбаттар. Бырайыак суруйан улуус баһылыгын гранын сүүйбүттэр. “Ыһыахха анаан дьахтар уонна эр киһи аттарын симэҕин тигэн саҕалаатыбыт. Дьахтар чаппарааҕын ойуутун XX үйэ саҕаланыытыгар Улахан Муҥкуттан Кыыллаах Арыыга сүктэн тиийбит кийиит кыыс чаппарааҕыттан туһанныбыт. Бу чаппараах Токотооҕу сынньалаҥ киинин дириэктэрэ В.К.Макарова хос эбээтиттэн ордон хаалбыт”, — диэн Виктория Константиновна түмсүү инники былааннарыттан үллэстэр.

Ити курдук, “Хозяюшка” түмсүү чилиэннэрэ киин сиртэн ыраахпыт дэспэттэр. Бэйэлэрин кыахтарынан, сатабылларынан туохха барытыгар көхтөөхтүк кытталлар.

Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0