Ымыы, хоһоонноруҥ сүрэхтэн сүппэт аналлаахтар (видео)

Бөлөххө киир:

Ирина Колодезникова-Ымыы «Сүрэхтэн сүппэттэр» диэн хоһооннорун хомуурунньуга «Айар» кинигэ кыһатыгар бэчээттэнэн таҕыста. Ирина Афанасьевна айар үлэтэ чопчу «Айар» кинигэ кыһатыгар үйэтитиллиэн олус да баҕарара… Кинигэтэ бэчээккэ барар буолбутун истэн оҕолуу үөрбүтэ, тута үөрүүлээх сонунун барыбытын кытары үллэстибитэ. Кинигэтин илиитигэр ылар дьоллоох түгэнин сэмээр күүтэ сылдьыбыта…

edersaas.ru

Дьылҕа хаан ардыгар тыйыс да буолар эбиккин… Иринабыт барахсан бу орто дойдуттан күрэммитэ бүгүн 40 хонуга туолла. Күн сирин көрбүт  кинигэтин сылаас түөһүгэр имэрийэ туппата, хоһооннорун хас биирдии строкатын ахтыбыттыы имэрийэ көрбөтө….
Ол гынан баран, кини айымньылара ааҕааччыга тиийдилэр. Кини айылҕаны ойуулуур, сиргэ-дойдуга сүгүрүйэр, норуотун дьылҕатын ырыҥалыыр хоһоонноро уус-уран оһуорунан, дириҥ ис хоһоонунан куруук ааҕааччыны долгутуохтара, кинигэтин аата да этэринии, «сүрэхтэн сүппэттэр».

Тааттабар

Олордум Тааттабар мин үйэм тухары
Эйэҕэс-сайаҕас дьоннорбун кытары.
Кэрэҕэр бигэнэн аһардым сыллары
Сэргэбин туруортум көлөбүн баайаары.

Хайа да дойдуга бардарбын курдары
Ахтаммын кэлэбин кырыскар хаамаары.
Устугас долгуҥҥар умсаахтаан ылаары,
Көҕөрөр кытылгар сыламнаан сытаары.

Олус да таптыыбын чэлгийэ тылларгын -–
Дьэдьэн, мүөт сытынан дыргыйар тыаларгын,
Чоҥолох алааһы тулалыыр быллааргын,
Өҥ-быйаҥ үрдүнэн тэлээрэр лыахтаргын…

Төрөөбүт эбиппин мин ырыа ыллаары -–
Тапталлаах Тааттабын айхаллыы туойаары,
Тыл көмүс чыычааҕын көҥүлгэ ыытаары,
Дьол-үөрүү чороонун күөрэччи уунаары.

Саха дьахтарабын

Үрдүү сатаан өрө көппөппүн,
Намтыы сатаан аллараа көрбөппүн.
Көннөрү саха дьахтарабын -–
Айылҕа айбыт кыыһабын.

Бу силигэ сиппит кэрэбин -–
Айылҕам сайыҥҥы үөрүүтүн,
Бу күөхпүн, бу күөлүм күлүмүн
Туохха да мин биэрбэт эбиппин.

Кэлиэхтээх кыһыным кырыатын,
Үллүктүү хаар түһэр үҥкүүтүн,
Сир үрдэ сандаарар маҥанын
Туохха да тэҥниэхпин билбэппин.

Манна эрэ дуоһуйа тыынабын,
Манна эрэ дьоллонон көтөбүн,
Манна мин ырыанан туолабын,
Манна мин -– чугдаарар тойукпун!

Тылым -– уоттаах тымтыгым

Умсан ылыым умсулҕаммар,
Айар-тутар абылаҥмар.
Сыта түһүүм сылаанньытар,
Сөрүү тардар сөрүөтүгэр.

Тылым -– уоттаах тымтыгым,
Бэйэм тыырбыт тырыыҥкам.
Тылым миэнэ тапталым,
Талан ылбыт аналым.

Махтанабын ийэ тылбар
Арыы-сүөгэй далбаргар,
Ааттаах-суоллаах айаҥҥар
Аргыс-доҕор гыммыккар.

Түөрэ түһэр түмүк чааспар
Өрө тардан өрүһүйээр.
Өлөн баран да төлөннүрэр
Өһөн хаалбат дьылҕалаар.

Олох

Бэҕэһээҥҥи хаһан да хатыламмат,
Сарсыҥҥы модьоҕото атылламмат.
Бүгүҥҥү баар мин бас билиибэр,
Күүстээх дуу, намчы дуу илиибэр.

Сороҕор солуута суох уруйданан,
Сороҕор онно суох буруйданан
Бу сиргэ дьон тэҥэ олордум,
Баҕабын үгүһүн толордум.

Ардыгар дьылҕа хаан күүһүнэн
Тэлгэтэр үктэлбин үүһүнэн.
Оччоҕо ол онтон тэбинэн
Көтөбүн күүспэр күүс эбинэн.

Ардыгар, олох, эн баттааҥҥын,
Үөрэҕин доҕолоҥ аттааҥҥын.
Онтон эмиэ да аһынан
Угуйуоҥ, ытыскын таһынан…

Оо дьэ…
Онтон мин эмиэ да күлэбин —
Ким сэргиэй мин айар үлэбин?
Ырам да кытыыта мүлтүркэй,
Тутаары гыннахха үлтүркэй…

(Cаҥа кинигэтигэр киирбит хоһоонноруттан)

ххх

Ирина Колодезникова-Ымыы —  5 хоһоон кинигэтин уонна 1 ырыанньык ааптара. Үгүс хоһооно ырыа буолан ылланар. 2017 уонна 2021 сылларга киниэхэ «Үрдэл» национальнай муусукаалынай бириэмийэҕэ «Бастыҥ ырыанньык-бэйиэт» диэн анал аат анаммыта.
Быйыл Ымыы хоһооннорун дорҕоонноохтук ааҕыыга өрөспүүбүлүкэ таһымнаах куонкурус ситиһиилээхтик ыытыллыбыта.
Ирина Колодезникова — 2015 сылтан СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ.

Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

+1
1
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0