Саха сирин уопсастыбаннаһа, доруобуйа харыстабыла ыар сүтүктэннэ. Мэдиссиинэ наукатын дуоктара, СӨ үтүөлээх бырааһа, үрдүк категориялаах хирург, СӨ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин штаты таһынан кылаабынай торакальнай хирура, Арассыыйа Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, элбэх историческай арамаан уонна сэһэн ааптара, Өлөөн улууһун чулуу уола Иннокентий Иннокентьевич Винокуров-Тагус күн сириттэн күрэннэ.
edersaas.ru
Иннокентий Винокуров туһунан 2012 сыллаахха «Саха сирэ» хаһыакка тахсыбыт матырыйаалы билиһиннэрэбит.
«Баардаах баара батарбат»
«Биһиги экспедициябытыгар сылдьыбыт табаһыттар Татьяна уонна Иннокентий Винокуровтар уолчааннара Кеша биһиккэ хачайданан, биһигини кытары тэҥҥэ табанан айаннаабыта, биирдэ да ыалдьыбатаҕа, биһиэхэ мэһэй-таһай да буолбатаҕа…”, – лиэн Ленинскэй бириэмийэ лауреата, геологическай эспэдииссийэ начаалынньыга Владимир Щукин историческай очеркаларыгар ахтыбыта.
Ити курдук, Өлөөн оройуонун эбэҥки норуотун төрүт удьуор табаһыттарын уоллара Кеша Винокуров Саха сирин алмааһын бастакы арыйааччылар уйаара-кэйээрэ биллибэт туундара, аар тайҕа быыстарынан эспэдииссийэлэригэр сырыытын туһунан ахтыллан турар. “Удачнай” уонна “Сытыкан” алмаастаах сирдэри арыйыыга кыттыспыт уолчаан билигин кимий, туох дьылҕаланна диэн интэриэһиргиир буоллахха…
Иннокентий Винокуров – “Фтизиатрия” НПК ГУ торакальнай-хирургическай отделениетын сэбиэдиссэйэ, мэдиссиинэ наукатын дуоктара. Кини 2012 сыллаахха сэллиги үөрэтэр Новосибирскайдааҕы научнай-чинчийэр институтукка “Саха сирин холобуругар Уһук Хотугу сир усулуобуйатыгар тыҥа туберкулемалара (патогенез, морфология, килииникэ, эмтээһин)” тиэмэҕэ докторскай диссертациятын ситиһиилээхтик көмүскээтэ.
ххх
Эбэҥки норуотун үөрэххэ тардыһыылаах ыччата 1976 сыллаахха Саха судаарыстыбаннай университетын мэдиссиинэҕэ факультетын бүтэрээт, Тбилисигэ килиниичэскэй интернатураҕа үөрэммитэ. Хирург идэлээх эдэр быраас төрөөбүт улууһугар Өлөөн Киин балыыһатыгар хирурунан анаммыта. Уһук Хотугу сир тыйыс усулуобуйатыгар уустук эпэрээссийэлэри ситиһиилээхтик оҥорон, бар дьонугар тута сөбүлэппитэ. Биир дойдулаахтара уоллара инникитин өтө көрбүттүү, “Хирург Кеша” диэн таптаан ааттыыр буолбуттара. Иннокентий Винокуров 1980-82 сылларга Н.Пирогов аатынан судаарыстыбаннай институкка госпитальнай хирургияҕа ординатураны барбыта. Ординатураны бүтэрбит хирург оройуон Киин балыыһатын кылаабынай бырааһынан анаммыта. Тэрийэр-салайар үлэтин быыһыгар хирургия эпэрээссийэлэриттэн илиитин араарбатаҕа. Тыа сирин балыыһатын усулуобуйатыгар аан бастаан агдаҕа уонна ис көҥдөйүгэр уустук эпэрээссийэлэргэ саҥа ньымалары киллэрбитэ.
Тарбаҕар талааннаах хируру уонна доруобуйа харыстабылын сатабыллаах салайааччытын таба көрөн, 1985 сыллаахха сэллиги чинчийэр Саха сиринээҕи институт легочнай-хирургическай отделениетыгар ыҥырбыттара. Бу үлэлии сылдьан, 1994 сыллаахха кандидатскай диссертациятын ситиһиилээхтик көмүскээбитэ. СӨ доруобуйатын харыстабылын туйгуна, СӨ үтүөлээх бырааһа Иннокентий Винокуров – 2002 сылтан ыла “Фтизиатрия” НПК легочнай-хирургическай отделениетын сэбиэдиссэйэ. Кини быһаччы кыттыытынан Уһук Хотугу сир усулуобуйатыгар сэлликтээх ыарыһахтары хирургиянан эмтээһиҥҥэ анаммыт 8 научнай-чинчийэр үлэ ыытылынна. Наука бу үлэлэрэ, биллэн турар, кини докторскай диссертациятын төрүөтүнэн буоллулар. Саха сиригэр эпидемиология туруга мөлтөөн, тыынар уорганнар сэлликтэрин килиниичэскэй уонна морфологическай көстүүлэригэр биллэр уларыйыылар таҕыстылар. Ыарыы сытыы көрүҥнэрэ хаттаан күөрэйдилэр, эмтэниигэ ыараханнык бэринэр туберкулемнар элбээтилэр. Ол да иһин, кини докторскай үлэтин сүрүн соругунан Уһук Хотугу сир усулуобуйатыгар туберкулем үөскээһинин, кини көрүҥнэрин уонна килиниичэскэй көстүүлэрин уратыларын учуоттаан, ыарыһахха (ити уратыларга сөп түбэһиннэрэн) терапия уонна хирургия ханнык ньымалара туттуллууларын үөрэтии буолла.
Иннокентий Винокуров – дэҥҥэ көстөр монография, быраастарга методическай ыйынньыктар уонна босуобуйалар, 70-тан тахса бэчээтинэй үлэ, хирургиянан эмтээһин саҥа ньымаларын толкуйдааһыҥҥа 4 патент ааптара. Кини салалтатынан торакальнай хирургияҕа икки кандидатскай диссертация бэлэмнэнэр. И.Винокуров чинчийэр уонна салайар дьоҕурун хирургияҕа үлэтин кытта сатабыллаахтык дьүөрэлиир. Үрдүк категориялаах хирург биир идэлээхтэрин уонна ыарыһахтарын ытыктабылларын ылыан ылар. Эйэҕэс майгылаах, ис-иһиттэн дириҥ култууралаах, үтүө санаалаах, бэйэтигэр уонна үлэһиттэригэр ирдэбиллээх салайааччы өрөспүүбүлүкэ мэдиссиинискэй уопсастыбаннаһыгар уонна кэлэктиибигэр улахан аптарытыатынан туһанар.
Иннокентий Иннокентьевич олоҕун аргыһа, Ил Түмэн дьокутаата Оксана Винокуровалыын 3 оҕолоохтор. Наука дуоктара ыарахан үлэтиттэн быыс булан, тапталлаах Өлөөнүн туһунан кинигэ суруйар. “Баардаах баара батарбат” диэн Иннокентий Винокуров курдук, талан ылбыт идэтигэр бэриниилээх, сонун толкуйдарынан, арыйыыларынан байа-тайа, ону олоххо киллэрсэ сылдьар хоһуун дьону ааттаан эрдэхтэрэ”.
(2012 сыл).
Надежда ЕГОРОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru