Маннык санаалаах Яндреевтар эдэр ыал Хаҥалас Тиит Эбэтигэр хороҕор муостааҕы ууһатан, үрүҥ илгэни дэлэтэн олороллор. Технолог идэтигэр үөрэнэр, 33 саастаах ыал ийэтэ Вера кэргэнэ Спиридоннуун бүддьүөт үлэтиттэн тохтоон, түөрт сүөһүттэн саҕалаан билигин 29 төбөҕө тиийэ хаһаайыстыбаларын улаатыннардылар.
Элбэх оҕолоох ыалга төрөөбүт Вера тыа сирин оҕолорун курдук кыра эрдэҕиттэн хотоҥҥо, дьиэ ис-тас үлэтигэр көмөлөстөҕө. Тыа хаһаайыстыбатыгар сыстаҕас кыыс билигин технолог идэтигэр үөрэнэ сылдьар. Ол иннинэ алмааһы кырыылааһын идэтигэр үөрэммит. Аҕыйах сыллааҕыта аҕалара суох буолбутугар, ийэтэ сүөһүтүн эһэн оҕолоругар түҥэппит. «Биһиэхэ түөрт ынах тиксибитэ. Ийэм пиэрмэҕэ үлэлиир буолан, бастаан онно турбуттара. Ол күһүн түргэн үлүгэрдик кыра хотон туттубуппут», — диэн Вера кэпсиир. Вера уонна Спиридон Яндреевтар сүбэлэһэн баран, сүөһү иитиитинэн олоччу дьарыктанарга сананаллар. Хотоннорун бэйэлэрэ кэҥэттинэн, хаһаайыстыбаларын 22 төбөҕө диэри сыыйа элбэтэллэр. Билиҥҥи туругунан, Яндреевтар хаһаайыстыбаларыгар 29 сүөһү баар.
Былырыын СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтин “Агростартап” граныгар кыттаары сананан баран, докумуону хомуйсар ыараханын, саҕалыырга үп наадатын көрөн, Яндреевтар сайаапка биэрбэтэхтэр. «Эһиил хайаан да кыттаарыбыт бэлэмнэнэ сылдьабыт», — диэн этэллэр.
Тыа хаһаайыстыбатыгар үлэһит булар ыарахан. Ыарахан кирдээх үлэҕэ, саах сыттаах хотоҥҥо үлэлиэн баҕалаах аҕыйах. Ол эрээри, биир киһи Яндреевтарга бэйэтин баҕатынан тиийэн кэлбит.
Яндреевтар билигин тус хаһаайыстыба быһыытынан үүттэрин туттараллар. Вера технолог идэлээх буолан, кыһынын үүттэн араас бородууксуйалары оҥорор: сүөгэйдиир, суорат, иэдьэгэй оҥорор. Икки сибиинньэ оҕотун иитэ ылбыттар.
Сүрүн кыһалҕалара – оттуур сир. «Икки кыра сирдээхпит, ону кэргэним дьону кытта кыттыһан оттуур, ону таһынан, сир түүлэһэбит. Олохтоох дьаһалта бу боппуруоска көмөлөһөр, сир көрөр ини диэн эрэх-турах санаалаахпыт», — диир.
Тыа хаһаайыстыбатыгар дөрүн-дөрүн тахсар уларыйыылары Вера буолуохтааҕын курдук ылынар эбит. Мин билэрбинэн, тыа дьоно уларыйыыны куруук ыараханнык ылыналлар. Оттон Вера эдэр киһи буолан эбитэ дуу, уларыйыы баар буолуохтаах диэн этэр. «Меркурий» систиэмэ дьон үлэтин төттөрүтүн чэпчэтэр ньыма диэн көрөбүн. Үлэбит «дьэҥкир» буоларыгар көмөлөһөр, анаалыстар, докумуоннар барыта биир сиргэ сылдьаллара, кумааҕыны соһо сылдьыбатыҥ табыгастаах. Аҕыйах сүөһүлээх дьоҥҥо, биллэн турар, ороскуоттаах буолуо, ол эрээри, элбэх сүөһүлээх дьоҥҥо табыгастаах», — диир.
Яндреевтар кыыстара Виолетта уонна уоллара Эркин сүөһү көрүүтүгэр кыра эрдэхтэриттэн көмөлөһөллөр. Сайынын хомуйсаллар, ньирэйдэри аһаталлар. Вера куурустарга үөрэнэн, кыра даҕаны иллэҥ кэмигэр мээнэ олорбокко, дэриэбинэтин кэрэ аҥаардарыгар бүрүчүөскэ, кыламан оҥорор, баттах кырыйар эбит.
Вера, Спиридон Яндреевтар инникитин элбэх былааннаахтар. Бастатан туран, фермерскэй хаһаайыстыба буолуохтарын баҕараллар эбит. Эппитим курдук, «Агростартапка» кыттан, хотоннорун механизированнай оҥорон кэҥэттэр баҕалаахтар. “Сыыр оҥоруохпун, бурдук ыһыахпытын баҕарабыт”, — диэн хаһаайка санаатын үллэстэр. Эһиил сайын сайылык туттуохтаахтар эбит, кэнники, баҕар, сылгыны да иитэн көрүөхпүт дэһэллэр.
Вера өрөспүүбүлүкэ тыатын хаһаайыстыбатын, бэйэтин хаһаайыстыбатын уонна тус олоҕун кэлэр өттүнээҕи былаанын торумнуурун киһи истэ олоруох курдук мындырдык, сэргэхтик кэпсиир. Тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктаныан баҕалаах эдэр дьоҥҥо тугу этиэҥ этэй диэбиппэр, маннык эппиэттээтэ: «Өбүгэлэрбит төрүт дьыалаларынан дьарыктанар бэйэтэ туспа сиэр-туом, үгэс быһыытынан суолталаах. Аныгы да усулуобуйаҕа сөп түбэһиннэрэн үлэлиэххэ сөп. Куттанымаҥ. Тыа хаһаайыстыбата, биллэн турар, ыарахан үлэ, интэриэһэ суох киһи ылсыбат. Сүөһүнү сөбүлүүр буолуоххун наада. Оччоҕо дьэ биисинэһиҥ сайдан, барыһырыаҥ, сөбүлүүр дьыалаҕыттан дуоһуйууну ылыаҥ. Тыа хаһаайыстыбата инникилээх. Биһиги сайдарбытыгар элбэх хайысха баар», — диэн Вера Яндреева этиитинэн суруйуубун түмүктүүбүн.
Виктория Бястинова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru