Ханнык баҕарар үлэни түмсүүлээхтик, бары күүһү холбоон, уопсай сүбэнэн үлэлээтэххэ, кыайыылаах-хотуулаах буолара саарбаҕа суоҕун бары да билэ-көрө сылдьабыт. Тыа хаһаайыстыбатын курдук, сыл кэмиттэн быһа түһэн быһымах үлэлээх салааҕа бу ордук суолталаах. Ол да иһин, сэбиэскэй былаас сылларыгар сопхуостар үрдүк оҥорон таһаарыылаах үлэни тэрийэллэрэ да, ситиһэллэрэ да.
Маны тэрийэргэ бэйэтэ эмиэ туһунан уустуктардаах. Ол курдук, дьоҥҥо үлэҕэ интэриэһи уһугуннаран, онно саҥа сүүрээни киллэрэргэ көҕүлүөххэ, араас тэрилтэлэринэн элбэхтик сүүрэн-көтөн, салайааччылар интэриэстэрин уһугуннаран, өйөбүл-тирэх ылыахха наада. Манна үгүс эниэргийэҥ, сыраҥ барара эрэйиллэр.
Биһиги Тойбохойбутугар маннык эдэр дьону түмэн үлэҕэ көҕүлүүр, тэрээһин өттүгэр бэйэтинэн сүүрэн-көтөн, саҥаттан саҥа үлэ хайысхатын толкуйдаан таһааран, ону олоххо киллэрэргэ түбүгүрэр киһинэн Корнилов Ян Трофимович буолар. Эдэр киһи бэйэтэ тутуу маһын бэлэмнээһинэн, тутуунан дьарыктанар. ИП-лаах, ону таһынан нэһилиэнньэҕэ уу баһыытыттан саҕалаан, килиэбигэр тиийэ астыыр. Кини өссө икки эдэр киһини өйөөн, тыа хаһаайыстыбатын салаатынан дьарыктаналларыгар күүс-көмө буолар. Ол курдук, бииргэ төрөөбүт быраата Айаал 40-ча сылгылаах бааһынай хаһаайыстыба, ону таһынан былырыыҥҥыттан хортуоппуй олордуутунан дьарыктанар. Былырыын 6 гааны олордон, 600-чэ куул хор¬туоппуйу ылан батарбыт буоллахтарына, быйыл хортуоппуйдарын 9 гааҕа тиэртилэр, онно эбии 5 суотайга сөбүөкүлэ, 3 суотайга моркуоп олортулар. Сыл аайы органическай уоҕурдууну туһанан, бааһыналарын тупсаран иһэллэр. Сааскы ууну хаһаанар сир оҥостоннор хортуоппуйдарын дэлэччи уунан хааччыйар кыахтаннылар. РЭС-тэри кытта үлэлэһэн, билигин үүнээйилэригэр ууну уот күүһүнэн кутар кыахтаннылар. Быйыл саас «Новай» сопхуос сүөһүтүн ыһан атыылаабытыгар 25 төбө субай сүөһүнү уотууга иитээри атыылаһан аҕалла. Былырыын Туойдаах учаастагар сылгы базата туттубута.
Иккиһинэн, бииргэ үөскээбит табаарыс уола Иванов Алексей сылгы хаһаайыстыбата тэринэригэр күүс-көмө буола сылдьар. Онтуларыгар Алексей Туора Күөл учаастагар сылгы базата туттарыгар матырыйаалынан, тиэхиньикэнэн көмөлөспүтүн таһынан, үлэһит күүһүгэр тиийэ көмөлөһөн, дьоһуннаах базаны дьэргэтэн саҕалаатылар. Алексей онно 20-тэн тахса сылгыны көрөн-истэн туруорар. Билигин Алексейы Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин чэрчитинэн, олоххо киирэн эрэр “Агростартап” диэн бырайыагынан саҥа саҕалыыр бааһынай Граныгар кытыннараары оттуулларын быыһыгар бэлэмнэнэн сүүрэ-көтө сылдьар.
Маны тэрийэригэр Ян Трофимовичка сөп буолар тиэхиньикэлээҕин, оҕуруот аһын харайар сирдээҕин уонна базалааҕын сэргэ, оҕо эрдэҕиттэн үлэҕэ эриллэн ханнык да үлэттэн иҥнэн-тохтоон турбата улахан төһүү күүс буолар. Маны барытын харытын күүһүнэн ааҕан-суоттаан үлэлээн ситистэ. Манна суот-учуот өттүгэр Ян Трофимович кэргэнэ, омук тылын учуутала идэлээх Елизавета Ефониевна күүс-көмө буолан кыайа тутар. Эдэр ыаллар күҥҥэ көрдөрбүт 4 оҕолоруттан күннэрэ-ыйдара тахсар.
Бу эдэр киһи ыччаттары маннык түмэ тардан үлэни тэрийэрэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Айсен Николаев быйылгы сылы Сомоҕолоһуу сылынан биллэрбитигэр саамай сөп түбэһэр. Нэһилиэгин уопсай сайдыытыгар төһүү күүс буолар хардыы курдук сыаналаан туран, бары тэрээһиннэригэр ситиһиини баҕарыаҕыҥ.
Валерий ИЛЛАРИОНОВ, “Саха сирэ” хаһыакка, edersaas анаан