«Якутия» типография Кыайыы 75 сылын көрсө бэтэрээн үлэһиттэрин чиэстээтилэр.
Бүтүн өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн бэчээтинэй бородууксуйаны оҥорон таһаарар «Якутия» кыһатыгар бэлиэ күн буолла. Уһун сылларга үлэлээбит типография үлэһиттэрин, үлэ, тыыл бэтэрээннэрин чиэстээтилэр. Типография иһэ ураты эйгэ. Бүтүн өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн тарҕанар хаһыаттар, сурунааллар, кинигэлэр, халандаардар күн сирин көрөр дьиэлэригэр үлэ күөстүү оргуйар. Бэчээттиир, оҥорон таһаарар улахан тэриллэр тигинэччи үлэлээн, тыаһаан-ууһаан олох хаамыытын түргэтэтэр курдуктар.
Бу бэчээттээн таһаарар сыах устун үгүс сыраларын ууран үлэлээбит бэтэрээн үлэһиттэр төрөөбүт тэрилтэлэрин үлэтин-хамнаһын билсэ, көрө-истэ кэлбиттэр. Кырдьаҕастары кэритэ сылдьан сыахтар үлэлэрин, саҥа аныгылыы тэриллэри көрдөрдүлэр. Урукку сылларга барытыгар илиинэн үлэлээбит бэтэрээннэр сөҕө-махтайа көрөн, «Оо, урут биһиги саҕана дьэ, лииһи аах да аах, барыта илиинэн этэ» дэстилэр. Ол кэннэ киэҥ саалаҕа киллэрэн мааны сандалы тула олордон, типография генеральнай дириэктэрин үп-харчы, экэниэмикэ өттүгэр солбуйааччы Игорь Чикачев «мастербал» диэн тоҥ балыгы кыһар мас тэрилгэ Чокурдаах улахан чыырын кыһан маастар кылаас көрдөрдө. Бэлиэтээн этэр буоллахха, Игорь Чикачев бэйэтэ Чокурдаахтан төрүттээх буолан, бу тэрил кини мындыр өйүнэн толкуйданан оҥоһуллубут эбит. Бэтэрээннэргэ сибилигин кыһыллыбыт сибиэһэй тоҥ балыгынан айах туттулар уонна «Саха сирэ», “Якутия” хаһыаттарга босхо сурутууну уонна «Мастербал» тэрили бэлэх ууннулар.
Игорь Чикачев, генеральнай дириэктэри солбуйааччы:
— Ытыктабыллаах бэтэрээннэрбитин, уһун сылларга үгүс сыраларын-сылбаларын типография үлэтигэр анаабыт дьоммутугар аналлаах бу бастакы тэрээһин буолар. Тэрээһиммит сүрүн сыала-соруга Улуу Кыайыы 75 сылын көрсө буолар. Бэлиэтээн этэр буоллахха, бу типография 1861 сыллаахтан үлэлиир. Саха сирин үрдүнэн биир саамай аҕа саастаах тэрилтэ буолар. Урукку кэмҥэ холоотоххо, оҥорон таһаарыы, хаһыат ахсаана аҕыйах. Ол эрээри санаабытын түһэрбэппит. Оҥорон таһаарар бородууксуйабыт элбэх. Кэлэктииппит олус көхтөөх. Тэрилтэбит аныгылыы тэриллэрэ төһө баҕарар элбэх ахсааннаах бородууксуйаны оҥорорго бэлэмнэр.
Бэтэрээн үлэһиттэр санаалара
Вера Николаева, 1956-2002 сылларга үлэлээбит:
— Мин бастаан бэчээттиир дуоһунаска, онтон маастарынан бэчээттиир сыахха уһун сылларга үлэлээбитим. Билигин көрдөххө, барыта аныгылыы, тупсаҕай. Сырдыга, ырааһа, киэҥэ-куоҥа үчүгэйэ сүрдээх. Кырдьаҕас үлэһиттэри маннык санаан ыҥырбыттарыгар наһаа үөрдүм.
Иванова Мария, 92 саастаах, 1949-1984 сылларга үлэлээбит:
— Дьэ, аныгы тиэхиньикэ сайдар да буолар эбит диэн сөхтүм. Биһиги урут хас биирдии лииһи ааҕан кинигэ, хаһыат, срунаал бөҕөтүн оҥорорбут. Билигин барытын массыына оҥорор. Биһигини умнубакка ыҥырбыттарыгар, чиэстээбиттэригэр үөрдүм, сэргэхсийдэхпит даҕаны дии.
Тамара Буштаева, 1973-1998 сылларга үлэлээбит:
— Билигин бэчээт эйгэтигэр уустук кэм. Ону аахсыбакка биһигини санаан ыҥырбыттарыгар махтанабын. Бу айылаах улахан сыах, массыына бөҕө тигинэччи үлэлиир урут биһиги саҕана элбэх да киһи үлэлиирэ.
Тит Сивцев, 1998-2004 сылларга үлэлээбит:
— 1998-2004 сылларга бу типографияҕа генеральнай дириэктэринэн үлэлээбитим. Билигин уларыйыы бөҕөтө. Сакаас аҕыйах, саҥа тиэхиньикэ күүһэ модун. Билигин 70-ча эрэ үлэһиттээхтэр, биһиги саҕана 400-тэн тахса киһи үлэлиирэ.
Ульяна ЗАХАРОВА.
Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ.