ВЛАДИМИР ПУТИН: “ЭКЭНИЭМИКЭБИТ САҤА ТАҺЫМҤА ТАХСЫАҔА

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин ааспыт нэдиэлэҕэ бырабыыталыстыбаны кытары экэниэмикэ боппуруостарыгар мунньах ыыппыта, ону таһынан борокуратуура үлэһиттэрин, парламент чилиэннэрин, успуорт сайдыытын сэбиэтин кытары көрсүбүтэ. Онно кини экэниэмикэ сүрүн көрдөрүүлэрэ тупсан, ырыынакка сыана түһэн эрэрин бэлиэтээбитэ.

Экэниэмикэҕэ сыһыаран, Владимир Путин билигин балаһыанньа тупсан эрэрин туһунан иһитиннэрдэ. Кини этэринэн, сыана үрдээһинэ бытаарбыт, сорох табаардарга сыана түспүт.

– Манна даҕатан икки түгэни бэ­­лиэтээн этиэм этэ: бастакытынан, сыана түһүүтүгэр, биллэн турар, солкуобай кууруһа ырыынакка тахсан эрэрэ сүрүн оруо­лу ылла. Иккиһинэн, олунньуга, кулун тутарга аһы-үөлү, табаары атыылаһыы эмискэ улааппыт буол­лаҕына, билигин урукку көрдөрүүтүгэр түстэ. Олохтоох оҥорон таһаарыыны өйөөн табаар, өҥө бэйэбититтэн буоларын хааччыйыахха, – диэн бэлиэтиир.

Владимир Путин баан систиэмэтигэр, кирэдьииккэ сыһыаран, харчыны иэс биэрии бырыһыана түһүөхтээҕин эттэ.

– Билигин чэпчэтиилээх кирэдьиитинэн бырамыысыланнас, атыы-эр­­гиэн, тыа хаһаайыстыбатын, ньиэп, тутуу эйгэтин хампаанньалара, тэрилтэлэрэ туһаналлар. Нэһилиэнньэҕэ сыһыаран эттэххэ, чэпчэтиилээх кирэдьиит бырагыраамалара билигин да үлэлии тураллар. Ол иһигэр дьиэ кэргэн ипотекатыгар федеральнай бүддьүөттэн эбии харчы көрөн турабыт. Манна эбии дьаһаллары ылынан, чэпчэтиилээх кирэдьиити 9 бырыһыаҥҥа диэри түһэриэххэ уонна бу сыл бүтүөр диэри уһатыахха, – диэн бэлиэтээтэ.

Туһааннаах докумуону РФ бырабыыталыстыбата ыам ыйын 1 күнүгэр ылынан турар. Онон билигин чэпчэтиилээх ипотека 12 бырыһыантан 9 бырыһыаҥҥа диэри түстэ.

Владимир Путин экэниэмикэ бары эйгэтигэр туһаныллар саппаас чаас, араас сырье туһунан этэригэр, икки суолу ыйда. Кини этэринэн, оҥорон таһаарыыга үлэлиир орто, дьоҕус биисинэс статуһуттан тахсыбыт бары улахан хампаанньаларга инвестиционнай быра­йыактары өйүүр баантан (ВЭБ) анал мэктиэлэммит кирэдьиити биэрии барыахтаах. Бу бырагыраамаҕа 1,1 трлн солкуо­бай барыаҕын туһунан иһитиннэрдэ. Иккиһинэн, дойду иһигэр аһынан, табаа­рынан эргинэр, араас өҥөнү оҥорор тэрилтэлэргэ страховкаланар усу­нуоһу биир сыл уһатан биэрэргэ этии киллэрдэ. Манна экспортка, үпкэ сыһыан­наах, ону таһынан кууһунан атыылааччылар, бүддьүөт эйгэтигэр үлэлиир тэрилтэлэр киирбэттэр. “Арассыыйа үрдүнэн бу көмөнөн 2,8 мөлүйүөн тэрилтэ туһаныан сөп”, – диэн бэлиэтиир Владимир Владимирович.

Санатан эттэххэ, кулун тутартан саҕалаан Арассыыйаҕа тас дойдулар биллэрбит араас хааччахтарын утары уонна экэниэмикэ туруктаах буолуутугар суһал миэрэлэр ылыллыбыттара. Олортон биирдэстэринэн социальнай төлөбүрдэри, биэнсийэни, кыра хамнаһы үрдэтии барбыта. Владимир Путин парламент чилиэннэрин кытары көрсүһүүтүгэр: “Биэнсийэ, социальнай төлөбүрдэр, бүддьүөт эйгэтигэр үлэлиир исписэлиистэр хамнастара үрдүөҕэ. Бу уонна мантан атын да быһаарыныыларбыт барыта дьоҥҥо-сэргэҕэ, чуолаан оҕолоох ыалларга, аҕа саастаах көлүөнэҕэ, көмө-тирэх буолуоҕа”, – диэн бэлиэтээн эттэ.

Итини таһынан, бэрэсидьиэн экэниэмикэни тутан олорор сүрүн тэрилтэлэргэ, орто, дьоҕус биисинэскэ көмө барыаҕын туһунан иһитиннэрдэ.

– Биһиги бааммыт систиэмэтэ, национальнай харчыбыт, тырааныспарбыт, атыыбыт-тутуубут, экэниэмикэбит билигин сайдыы саҥа таһымыгар тахсан эрэр, саҥа бырайыактарга, инфраструктураны, бырамыысыланнаһы, эрэгийиэннэр экэниэмикэлэрин сайыннарарга кыахтар үөскээтилэр. Ити барыта кэлиҥҥи сылларга социальнай-экэнэмиичэскэй бэлиитикэбитин, национальнай бырайыактарбытын олоххо киллэрбиппит уонна билиҥҥи судургута суох усулуобуйаҕа сөптөөх дьайыылары оҥорбуппут түмүгэ буолар, – диэн иһитиннэрдэ.

Арассыыйа генеральнай борокуратууратын кэллиэгийэтин мунньаҕар Владимир Путин орто, дьоҕус бииси­нэскэ сыһыаран, урбаанньыттар быраап­тарыгар, кинилэр үлэлэригэр бары усулуобуйаны тэрийии барыах­тааҕын ыйбыта.

– Биисинэскэ сөптөөх болҕомто уурбуппут түмүгэр билигин кинилэр нэһилиэнньэ бастакы уочарат наадыйар аһын-үөлүн, табаарын хааччыйан олороллор, онон аска-үөлгэ, табаарга кыһарыйтарыы суох. Дьаҥ-дьаһах кэмигэр ордук орто, дьоҕус биисинэстээх дьон үлэлэригэр хааччахтары көрсүбүттэрэ, аны билигин тас дойдулар киллэрбит хааччахтара үлэлэрин атахтыыр. Ол иһин кинилэргэ эмиэ ураты болҕомто наада. Аһары түһэн кэмэ суох бэрэбиэркэлээһин суох буолуон наада. Ол эрээри ким эмэ баар балаһыанньанан туһанан сыананы бас баттах таһаарар түгэнигэр сокуонунан эппиэттиэхтээх. Ону эмиэ борокуратуура үлэһиттэрэ болҕомтоҕо ылыҥ, – диэн эттэ.

Дойдубут сайдыытыгар сыһыаран Владимир Владимирович: “Экэниэмикэбит, бэйэбит ырыынакпыт, быраамысыланнаска үлэлиир тэрилтэлэрбит туруктаах буолууларын эрэ хааччыйарбыт тутах. Дойдубут индустриальнай уонна технологическай өттүнэн тутулуга суох буолуутун хааччыйыахтаахпыт. Сорох хайысхаларга баһыйар да оруолу ылыахтаахпыт. Онуоха наука да, инженернэй оскуолалар да, оҥорон таһаарар бааза да өттүнэн бары кыахтар бааллар”, – диэн этэр.

Бу иннинэ Владимир Путин 2022-2031 сыллары Арассыыйаҕа Наука уонна технология сылларынан биллэрэр туһунан ыйаахха илии баттаабыта. Ыйаахха этиллэринэн, 2031 сылга диэри эдэр дьон науканан дьарыктаналларыгар, чинчийии үлэтин ыыталларыгар, саҥаны айан таһааралларыгар бары усулуобуйа тэриллиэхтээх, итини таһынан наука бары хайысхата сайдыахтаах. “Наука, технология оруолун уопсастыбаҕа, дойдубутугар үрдэтэр сыалтан уонна былырыын ыытыллыбыт Наука, технология сылын көрдөрүүлэрин учуоттаан туран, 2022-2031 сыллары Наука уонна технология сылларынан биллэрэргэ”, – диэн этэр ыйааҕар Владимир Путин.

Онтон успуорка сыһыаран РФ бэрэсидьиэнэ улахан тэрилтэлэр бэйэлэрин үлэһиттэрин көҕүлээн араас күрэхтэ­һиини тэрийэллэрин, спортивнай саалалары, былаһааккалары туталларын хайҕаата. Ону таһынан эрэгийиэн иһигэр араас спортивнай күрэхтэһиилэр, ол иһигэр бары көлүөнэни барытын хабар бырагыраамалар, бааллара дьон успуордунан көхтөөхтүк дьарыктанарын хааччыйарын эттэ. Санатан эттэххэ, Владимир Путин бу иннинэ оҕо успуордун сайыннарыыга мунньах ыытан турар.

– 2024 сылтан саҕалаан эрэги­йиэннэр бэйэлэрин бүддьүөттэриттэн успуор­ка 2% ыытыахтаахтарын туһунан этэн турабын. Манна өссө эбии 2025 сылтан успуорка ороскуоту өссө улаа­тыннарарга этии киллэрэбин, – диэн эттэ.

Бу мунньахтар түмүктэринэн Владимир Путин дойду информация, араас көмпүүтэринэн дьайыылар өттүлэриттэн куттала суох буолуутугар, Арассыыйаҕа Үлэ дьоруойун ааты биэрии, “Үлэҕэ ситиһиитин иһин” анал бэлиэнэн наҕараадалааһын, экэниэмикэ туруктаах буолуутугар сыһыаннаах, о.д.а. ыйаахтарга илии баттаабыта.

Аграфена Кузьмина, «Саха сирэ» хаһыат

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0