РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин бэҕэһээ экэниэмикэ боппуруостарыгар ыыппыт мунньаҕар дойду экэниэмикэтэ сыыйа оннун булан, ис ырыынакка сыана түһэн эрэрин бэлиэтээтэ. Ону таһынан дойдубут салайааччыта тыа хаһаайыстыбатыгар быйыл үрдүк көрдөрүүнү ылар сорук турарын эттэ.
Владимир Владимирович иһитиннэрбитинэн, билиҥҥитэ Арассыыйа экэниэмикэтэ тас дойдулар киллэрбит хааччахтарын этэҥҥэ туораан иһэр.
– Ити кэлиҥҥи уон сылга экэниэмикэбит туруктаах буолуутугар ыыппыт үлэбит түмүгэ. Олохтоох бородууксуйаны оҥорон таһаарар хампаанньаларбыт, тас дойдулар тэрилтэлэрэ ырыынактан тахсан биэрбиттэринэн, сыыйа бэйэлэрин миэстэлэрин булунан эрэллэр. Күннээҕи туттар малтан-салтан саҕалаан бырамыысыланнаска, тутууга, тыа хаһаайыстыбатын тиэхиньикэтигэр, араас оборудованиены оҥорууга тиийэ, – диэн этэр кини.
Олохтоох оҥорон таһаарыыга, тыа хаһаайыстыбатыгар туһаайан Владимир Путин быйыл бурдукка былаан үрдүгүн бэлиэтээтэ.
– Быйыл биһиги тыа хаһаайыстыбатыгар үрдүк үүнүүнү ылар былааннаахпыт. Холобур, бургуду ылыы 130 мөлүйүөн туоннаҕа тиийиэҕэ диэн сабаҕалыыбыт. Ол иһигэр 87 мөлүйүөн туонна – сэлиэһинэй. Бу бэйэбит ырыынакпытын хааччыйарын таһынан, бурдукпутун тас дойдуга таһаарар кыахтаныахпыт. Тас дойдуларга, салгыы маннык араас хааччаҕы киллэрэр түгэннэригэр, бэйэлэрин истэригэр ас-үөл кырыымчыгырар кутталлаах, – диэн бэлиэтиир.
Арассыыйа бүддьүөтүн туһунан эттэххэ, быйылгы түөрт ыйынан хомуллубут бүддьүөт барыта 2,7 трлн солкуобайга тэҥнэспит. Бырайыактарга, бырагыраамаларга эрдэттэн үбүлээһин баран, бүддьүөт ороскуота эмиэ улааппыт. Муус устарга сыана түһүүтэ бэлиэтэммит. Билигин нэдиэлэтээҕи дааннайдары ылан көрдөххө, биир нэдиэлэҕэ сыана 0,1 % тахсар. Манна даҕатан эттэххэ, аан дойду ырыынагар солкуобай кууруһа бөҕөргөөн иһэрэ көстөр. Ол эрээри, Владимир Путин этэринэн, Арассыыйа ырыынагын иһигэр харчы хамсааһына намтаан иһэрэ бэлиэтэммит.
– Былырыыҥҥыны кытары тэҥнээтэххэ, ис ырыынакпытыгар харчы хамсааһына кыччаабыт. Ону таһынан тэрилтэлэр, нэһилиэнньэ харчыга кыһарыйтараллара эмиэ баар. Ити барыта уопсай экэниэмикэҕэ охсор. Онон манна, дьаҥ-дьаһах кэмигэр аадырыстаах көмөнү оҥорбуппут курдук, анал дьаһаллар наадалар. Манна өссө биирдэ санатан этиэм этэ, бары национальнай бырайыактар бары олоххо киириэхтээхтэр, судаарыстыба ылыммыт эбэһээтилистибэтин миэстэтигэр барытын толоруохтаах. Ити тутууларга эмиэ сыһыаннаах, – диэн иһитиннэрдэ Владимир Путин.
Санатан эттэххэ, Арассыыйа бэрэсидьиэнин этиитинэн, дьиэ кэргэн дохуоттаах буолуутугар араас дьаһал ылыллан турар. Ол иһигэр оҕолорго эбии төлөбүрдэр, Ийэ хапытаалыттан уу харчынан ылыы, о.д.а. көмө барбыта, ону сэргэ кыра хамнас, биэнсийэ үрдээн турар. Итини таһынан орто, дьоҕус бизнеһы өйүүргэ, эрэгийиэннэр бүддьүөттэрин көрүүгэ миэрэлэр ылыллан тураллар.
Аграфена КУЗЬМИНА