РФ Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин бэҕэһээ быһа сибээһинэн Арктика сайдыытыгар улахан мунньах ыытта. Манна кини хотугу муустаах муоранан айан, тимир суолун тутуу, о.д.а. боппуруостары көтөхтө.
– Арктика социальнай, экономическай боппуруостарын, инфраструктуратын, инвестиционнай бырайыактарын туһунан кэпсэтии биһиэхэ куруутун инники күөҥҥэ тураллар. Билигин тас дойдуттан араас хааччах киирэ турарынан, бу дойдуларга болҕомтобутун өссө күүһүрдүөхпүтүн наада, манна киллэриэхтээх былааннарбытын, бырайыактарбытын ыраах долбуурга анньан кэбиспэккэ, өссө сайыннаран иһиэхтээхпит, – диэн иһитиннэрэн туран, бэрэсидьиэн ордук социальнай эйгэҕэ болҕомто күүһүрүөхтээҕин эттэ.
Кини этэринэн, Арктикаҕа ас-үөл, туһааннаах мал-сал, оттук, тутуу матырыйаала тиийэрин хааччыйыы бастакы уочарат көрүллүөхтээх. Хотугу навигация саҕаланыан иннинэ ити боппуруостар бары быһаарыллыахтаахтар.
– Уу суолунан таһаҕаһы таһыы дьэҥкэ уонна тохтоло суох ыытыллыахтаах. Арктика сөптөөх, наадалаах табаарынан толору хааччыллыахтаах. Нэһилиэнньэлээх пууннарга сыана үрдээбэтин, дьон-сэргэ аска-үөлгэ, табаарга тутахсыйбатын туһугар үлэ тэриллиэхтээх. Манна сыһыаран эттэххэ, хотугу муустаах муоранан сырыыга биир оператор, туһааннаах эппиэттиир биэдэмистибэ баара ордук буолуох этэ, – диэн бэлиэтиир Владимир Владимирович.
Ону таһынан бэрэсидьиэн тутуулар, национальнай бырагыраамалар, инвестиционнай бырайыактар олоххо киириилэрин инники күөҥҥэ тутарга эттэ. “Үгүс бырайыак билигин туспа көрүүнү, эбии үбүлээһини, көмөнү ирдиэҕэ. Итини эмиэ көрүҥ”, – диэн бырабыыталыстыбаҕа сорудах биэрдэ.
Энергетика, ньиэп, гаас туһунан этэригэр кини ньиэби, гааһы, таас чоҕу ис ырыынакка туһаныы барыаҕын, аан дойду атын эрэгийиэннэригэр таһаарыы былааннанарын бэлиэтээтэ. Ону сэргэ манна тимир суолу тутуу биир сүрүн боппуруос буоларын эттэ.
– Тас дойдуларга таһыыга хотугу эргимтэнэн тимир суолун тутуутун туһунан кэпсэтии барар. Магистралы тутуу быйылгыттан саҕаланыахтаах. Бырайыак олоххо киирдэҕинэ БАМ, Транссиб курдук улахан бырайыактарбытыгар улахан көмө буолуохтаах, – диэн иһитиннэрэр кини.
Владимир Путин түмүккэ үс улахан боппуруоһу бэлиэтээтэ. Бастатан туран, хотугу муустаах муора суолун сайыннарыы барыахтаах. Иккиһинэн, Арктика, хотугу оройуоннар пуортарын, суудуналарын саҥардыы барыахтаах. Үсүһүнэн, тулалыыр эйгэни харыстааһыҥҥа болҕомтотун хатаата.
Аграфена КУЗЬМИНА