Владимир Павловка пааматынньык арылынна

Бөлөххө киир:

Бүгүн, сэтинньи 12 күнүгэр Дьокуускай куоракка саха омук биир уһулуччулаах салайааччыта Владимир Гаврильевич Павлов пааматынньыга арылынна. Владимир Гаврильевич – күн сириттэн букатыннаахтык барыар диэри омугун, дьонун-сэргэтин туһугар турууласпыт киһи.

Саха омук былыргыттан бэрт элбэх уһулуччулаах дьону төрөтөн-үөскэтэн, иитиэхтээн таһаарда. Итинник дьонноох буолан омук быһыытынан бу үлүгэрдээх тыйыс айылҕаҕа, хас да хаттыгастаах баттабыл аннынан олорон эстэн хаалбакка, сайда-үүнэ турдахпыт. Ыар айылҕа ытарчалыы ылар күүһүн, улахан омук хам баттааһынын кыайан тулуйбакка Сибиир эбэ хотун киэҥ киэлитигэр олохсуйан олорбут сүүһүнэн араас омук сороҕо имири эһиннэ, сороҕо эстэр суолга өрүттүбэттик үктэннэ, сороҕо суураллан симэлийдэ. Оттон биһиги Сибиир олохтоох омуктарыттан ахсаан өттүнэн саамай элбэх ахсааннаах омук буоллубут, тылбытын, култуурабытын, төрүт сиэрбитин-туоммутун, омук быһыытынан уратыбытын хас эмэ сүүһүнэн сылларга оҕолуу бүөбэйдээн тыыннаах аҕаллыбыт. Ол иһин баар эбит бэрт былыргы муударас: «Омук устуоруйа – кини дьоруойдарын устуоруйата». Хас биирдии итинник тумус туттар сүдү дьоммутун умнубакка, кинилэр ааттарын кэриэстиэх, олорбут олохторугар сүгүрүйүөх, холобур оҥостуох тустаахпыт.

Оскуолатааҕы сыллар

Омук инники күөнүгэр сылдьар, дьиҥнээх саха саарыныннарыттан биирдэстэринэн Владимир Гаврильевич Павлов ааттаныахтаах диэн бигэ санаалаахпын. Сааспыт араастаһыыта төһө да улаханын иһин, элбэхтик кинини кытта алтыспыт, өй-санаа үллэстибит киһи быһыытынан кини туһунан бэйэм санааларбын киэҥ эйгэҕэ сорох өттүн таһаарарга холонон көрөргө былааннанным.
Мин ийэм Ирина Семёновна Яковлева бэйэтин хаан-уруу быраатын Володя Павловы, биэс эрэ сыл аҕа да буоллар, наачаалынай кылаастарга үөрэппит этэ, онон кини олоххо көрүүтэ олохсуйарыгар, үөрэх-билии аартыгын арыйарыгар, киһи быһыытынан сайдарыгар акылаат уурсубут киһинэн буолар. Ол иһин, Владимир Гаврильевич туһунан мин өйдөбүллэрим бастаан ийэм кэпсээннэриттэн үөскээбиттэрэ. Павловтар ийэлэрэ Балбаара уонна биһиги эбэбит Маарыйа бииргэ төрөөбүттэр оҕолоро этилэр, онон олус чугастык аймахтаһаллара, билсэллэрэ. Балбаара ыалдьа сыттаҕына ийэбит киниэхэ элбэхтик сылдьан сэлэһэр этэ, сороҕор эдьиийим Ида биһиккини илдьэ киирэрэ. Эдьиийбит Балбаара олус өйдөөх, болҕомтолоох харахтааҕын өйдүүбүн, ийэм кэллэҕинэ олус үөрэрэ, сылаанньыйара. Ийэм: «Балбаара олус муударай, ырааҕы анааран көрөр дьахтар, ол иһин оҕолоро бары үчүгэй иитиилээхтэр, эйгэлэрэ киэҥ», – диирэ. Күтүөппүт Хабылла наар үлэлээн түбүгүрэ сылдьар буолара, нэһилиэккэ мас оҥоһуктары үксүн кини оҥорор этэ.
Балбаара уһун ыарахан ыарыыттан биһиги кыра эрдэхпитинэ өлбүтэ, ийэтин улахан кыыс Өкүлүүн солбуйан, Павловтар кыра оҕолоругар ийэлэрин курдук буолбута. Кини наар оскуолаҕа остуорастаабыта, аҕатын, дьиэни-уоту, хотону көрөр этэ, бэйэтэ үөрэммэтэҕэ, ол оннугар бырааттарын, балыстарын барыларын үрдүк үөрэхтээбитэ. Онуһу бүтэрбиппит 30 сылыгар оскуолабытыгар мустубуппутугар Өкүлүүн бэрт холкутук туттан туран олус иһирэх, истиҥ тыллары дьиктитик сааһылаан этэн, бары харахпыт уута халыйбытын билбэккэ да хаалбыппыт. Өкүлүүнү олох саҥа харахпытынан көрөн, саҥаттан арыйан соһуйбуппут даҕаны, уйадыйбыппыт даҕаны, оскуолатааҕы сылларбыт уонна Өкүлүүн арахсыспат өйдөбүллэр этэ буоллаҕа. Ол көрсүһүү кэнниттэн Өкүлүүн туһунан ийэбэр кэпсээбиппэр соһуйбатаҕа: «Ийэтин утумнаатаҕа, Успурдар уус-уран тылларыттан бэриһиннэрдэҕэ», – диэн кылгастык быһаарбыта.
Ийэм: «Владимир Гаврильевич олох кыра эрдэҕиттэн олох атын айылҕалаах, дьиҥнээх лиидэр этэ, оҕолор бары кини тула түмсэллэрэ, ол иһин Володяны кылаас старостата, оскуола учкомун салайааччыта оҥорбутум. Ол түмүгэр үлэм быдан чэпчээбитэ, оскуола оҕолорун тэҥҥэ салайсара, бэрээдэктиирэ», – диэн кэпсиир буолара.
Кэнники баартыйа райкомун бастакы сэкирэтээринэн, обком отделын сэбиэдиссэйинэн уһуннук үлэлээбит Ксенофонт Васильев Мэйиктэн Бүлүүчээҥҥэ 5-с кылааска үөрэнэ кэлээт, барытын тоҕута сүүрэ сылдьар, аҥаар кырыы дайбаһан иһэр, туохха да баппат уол эбит. Ону Владимир Гаврильевич ийэбиттэн: «Силиппиэн олох табылларын ааста, хайдах эрэ эн бэйэҥ анаан кэпсэтэн бэрээдэктиириҥ буоллар», – диэн көрдөспүт. Ийэм уруок кэнниттэн хаалларан, Ксенофону кытта уһуннук, истиҥник кэпсэппит, хайҕаабыт, үчүгэй ураты хаачыстыбаларын бэлиэтээбит. Уола олох сымнаан хаалбыт, ол күнтэн ыла тосту көнөн бастыҥ үөрэнээччи, актыбыыс буолбут. Кэнники Ксенофонт Васильевич биһиэхэ сылдьан олус астынан ити түгэни кэпсээбитэ.
Ол быыһыгар эмиэ да бары кыра оҕолор буоллахтара, араас көрүдьүөс түгэннэр тахсыталыыллар эбит.
Өрөспүүбүлүкэ үөрэҕин миниистэринэн үлэлээбит Илья Тукайнов уола Владимир аҕата дьараппылаан саахалланыытыгар өлбүтүн кэннэ Бүлүүчээҥҥэ кэлэн үөрэммит, кэнники өрөспүүбүлүкэҕэ аатырар юрист, адвокат буолбута. Биһиги ийэбит олус көрдөөх-нардаах, сороҕор оҕолору дьиибэлиирин сөбүлүүр буолара. Биир маннык түгэни кэпсээбитэ.
Ийэм перемена бириэмэтигэр оскуола ааныгар тахсыбыта Володя Павлов оскуола аанын диэки сүүрэн иһэр үһү, оройо чокуллубут Володя Тукайнов ытыы-ытыы, тохтоло суох: “Кыаһалыык, Кыаһалыык!” – диэн хаһыы бөҕө үһү. Маамам Володя Павловка туһаайан: “Хайа, доҕор, ити ыты ыҥырар курдук кими ыҥыр да ыҥыр буоллулар?” – диэбит. Ону Володя сирэйэ кып-кыһыл буолан баран: “Мин олох да кыһаллыбаппын, таах да наадыйбаппын”, – диэбит. Ол эрэн, тулуйбакка эргиллэ түһээт: “Эмэх эмэһэ, кыа сыалыйа!” – диэн хаһыытаабыт. Тукайнов ийэтэ Сүлдьүкээр эбэҥкитэ эбит, сахалар тоҥустары итинник ыыстыыр идэлээхтэр үһү. Тоҕо диэтэххэ, туос биһиккэ эһээхэй оҕону сытыарыахтарын иннинэ түгэҕэр халыҥнык эмэҕи куталлар, ол үрдүгэр кыа оту тэлгэтэллэр эбит. Дьиҥинэн, оҕону көс олоххо көрүү үрдүк технологията эбит ээ, дьиҥнээх айылҕа памперса ити буоллаҕа. Айанныыр кэмнэригэр оҕо ити матырыйаалга көҥүл ииктии сытар, тохтобулга сүөккээн кээһэллэр да бүтэр. Саха омук икки саарыннарын олохторун биир түгэнэ ити курдук көрүдьүөстүк харахпар көстөн, кулгаахпар иһиллэн ааспыттаах.

ххх

Владимир Гаврильевич Дьокуускайга үөрэх миниистиринэн саҥа ананан үлэлии сылдьан дойдутугар охсуллубута, таарыйа биһиэхэ сылдьыбыта, онно аан бастаан чугастан көрбүтүм, тылын-өһүн истибитим. Дьонум кинини кытта балачча уһуннук кэпсэппиттэрэ, онно биир түгэҥҥэ ийэм Владимир Гаврильевичка туһаайан эппитин соһуйбучча өйдөөн хаалбытым. Ийэм: «Володя, эн наһаа түргэнник дуоһунастан дуоһунаска ойуоккалаан эрэҕин, олохтоох соҕустук биир үлэҕэ уһуннук үлэлээн хаппытаалынай уопуту ылыаҥ, билиигин хаҥатыаҥ этэ уонна сыыйа үрдүүрүҥ ордук буолуо этэ, олус ахсымнык тахсар түөрэккэй соҕус олбохтоох буолар ээ», – диэбитэ. Онуоха Владимир Гаврильевич: «Ирина Семёновна, ону миигиттэн ыйыппаттар ээ», – диэн күлэн кэбиспитэ. Ийэм ити тыллары үөрэнээччитин, быраатын көмүскүүр-харыстыыр санааттан эппит буолуохтаах.
Кэнники, абитуриент буола сылдьан, Владимир Гаврильевичтаахха дьиэлэригэр олоро сылдьыбытым да, кини аҕырамнаабат түбүктээх уонна өйбүт таһымын араастаһыыта улахана бэрт буолан, дуоннаах кэпсэтии кыайан тахсыбат этэ. Арай: «Дьэ, быраат куолуһут киһи буолар чинчилээххин, кытаат, кураанах куолуһукка кубулуйума», – диэн күлэрэ. Олох хойут араас үлэлэргэ эриллэн-мускуллан, балачча сааһыран баран, Владимир Гаврильевиһы кытта араас хайысхаҕа элбэхтик кэпсэтэр, санаа үллэстэр буолбуппут.

Кини тула эдэр салайааччылар түмсүбүттэрэ

Улуу Арассыыйа устуоруйатын былаһын тухары тоталитарнай систиэмэҕэ хам тууйуллан, олоҕун-дьаһаҕын, менталитетын онно сөп түбэһиннэрэн олорон кэллэ. Ол эрэн, былыт быыһыттан күн тыган ааһарын курдук, сылаанньыйыы, сымнатыы, нууччалыы эттэххэ, «оттепель», кэмнэрэ эмиэ кэлитэлээн ылар түгэннэрэ баара.
Хас биирдии систиэмэ бэйэтин тутулугар сөп түбэһэр каадырдары талан ылар, оннук буолуохтаах даҕаны, оччоҕо эрэ былаас бигэ туруктанар.
1960-с сылларга, И.В. Сталин өлбүтүн кэннэ, кини тоталитарнай тутулун сымнатыы, репрессиялар содулларын туоратыы, арыый да көҥүллүк тыыныы, аһаҕастык кэпсэтии кэмэ кэлэн ааспыта. Ити кэми «время Хрущевской оттепели» диэн ааттаабыттара. Саҥа эрэһиим бэйэтигэр сөп түбэһэр каадырдарга наадыйан, саҥалыы өйдөөх-санаалаах, куттаҕаһа суох, хорсуннук уларытыыны киллэрэр кыахтаах дьону сүүмэрдээбитинэн барбыта. Ол кэмҥэ дойду үрдүнэн сүрдээх чаҕылхай, ураты айдарыылаах, көҥүл куттаах дьон олох араас хайысхатыгар барытыгар күргүөмүнэн тахсыбыттара, кинилэргэ «шестидесятниктар» диэн аат быспыттара. Бу элбэх уһулуччулаах дьоннор истэригэр Владимир Гаврильевич Павлов эмиэ баара.
Владимир Гаврильевич ураты хаачыстыбаларын, дьону түмэр күүһүн, тэрийэр дьоҕурун таба көрөн, дойду оччотооҕу салалтата кинини ССКП КК инструкторынан ылан үлэлэппитэ элбэҕи кэрэһилиир, саха киһитэ урут үлэлээбэтэх үрдүк дуоһунаһыгар үлэлээн аастаҕа. Былаас тутула уларыйан, сыыйа тоталитарнай систиэмэҕэ төннүү саҕаламмыта, онон Владимир Гаврильевич Саха сиригэр обком идеологияҕа сэкирэтээринэн эргиллэн кэлбитэ. Манна кэлээт, кини салайааччы, киһи быһыытынан ураты дьоҕурун көрдөрөн дьон-сэргэ ытыктабылын түргэнник ылан барбыта, ордук саха айар интэлигиэнсийэтэ киниэхэ кутун туттарбыта. Ол саҕанааҕы саха уһулуччулаах дьонноро үксүлэрэ кини чугас доҕотторо этилэр, элбэхтик кинини кытта өй-санаа үллэстэллэрэ. Владимир Гаврильевич кэнники: «Семён Даниловтыын олус чугастык доҕордоспуппут, элбэхтик иэйэн-куойан араас тиэмэҕэ аһыллан кэпсэтэр этибит. Сайын ыйга биирдэ хайаан да, өрөбүл күнү түбэһиннэрэн, Чочур Мураан үрдүгэр Туймаадабыт хочотун көрөн олорон күнү быһа олус дуоһуйа сынньанар этибит», – диэн кэпсээбитэ. Владимир Гаврильевич тула саха тахсан эрэр көҥүл куттаах эдэр салайааччылара түмсүбүттэрэ, өрөспүүбүлүкэни инники күүскэ хамсатыан сөптөөх саҥа сүүрээн үөскээбитэ. Биллэн турар, ону былаас чыпчаалыгар олорор эргимтэ сөбүлээбэтэҕэ, дьааххаммыта уонна ити эдэр тахсан испит уолаттарбытын сыыйа араас албастарынан биир-биир туораталаабыттара.
Итини мин саха омук икки улахан салайааччылара Г.И. Чиряев уонна В.Г. Павлов лиичинэстэр быһыыларынан утары турууларын курдук судургутук өйдөөбөппүн. Бу тоталитарнай систиэмэҕэ төннөн иһэр былаас каадыра Г.И. Чиряев, кыайтаран, былаастан тэйитиллэн эрэр «оттепель» кэминээҕи тутул каадырын В.Г. Павловы, баар былаас күүһүн туһанан туораппытын курдук сыаналыыбын уонна итини хайаан да буолуохтаах буолбутун курдук ылынабын.
Владимир Гаврильевиһы обком сэкирэтээриттэн горком сэкирэтээригэр көһөрбүттэрин кэннэ кини дьиҥнээх салайааччы талаана өссө күүскэ сириэдийэн тахсыбыта. Ол кэмнээҕи кини үлэтэ норуокка уос номоҕор кубулуйбута, аата-суола өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн тарҕаммыта, дэлэҕэ даҕаны, олох элбэх сыл ааспытын кэннэ, Спартак Борисов Дьокуускай куорат баһылыга буолар быыбарын бырагырааматыгар: «Я буду таким руководителем города, каким был Владимир Павлов», – диэн эрэннэриини киллэриэ дуо? Владимир Гаврильевич ыыппыт тутуулара, саҕалаабыт ханааллара, көҕөрдүүгэ олордубут мастара уһун кэмнэргэ туруохтара, чахчы үтүө суобастаахтык үлэлээһин, сатаан үлэни салайыы холобура буолуохтара.
Маннык балаһыанньаны өрөспүүбүлүкэ үрдүкү салалтата тулуйбата биллэр суол этэ, ол иһин кинини туоратар сыал туруоруллубута. Тоҕоостоох түгэн көстөн, кыраттан сылтаҕыран, Владимир Гаврильевиһы, партийнай быыгабар биэрэн баран, горком сэкирэтээриттэн ууратан, оттук бырамыысыланнаһыгар көһөрбүттэрэ. Онно тиийэн, «Главный кочегар республики» диэн норуоттан таптал аат ылбыта, кини салайар кэмигэр ити министиэристибэ үс төгүл РСФСР көһө сылдьар Кыһыл Знамятын ылбыта. Миэхэ биирдэ өрөспүүбүлүкэ чох хостуур тэрилтэлэрин, лесопууннары түмэн производственнай холбоһук тэрийэр наадалааҕын дакаастаан, Москваҕа ыытаары бырайыак оҥоро сылдьарын көрдөрбүтэ. Ону билэн, эмиэ олус күүһүрүөн сөп диэн санаанан салайтаран, кинини прокуратуранан бэрэбиэркэлэтэн үлэһиттэргэ бириэмийэни лимиит таһынан түҥэппит, үп дьиссипилиинэтин кэһэн ороскуот таһаарбыт диэн матыыптаан, үлэтиттэн уураппыттара, холуобунай дьыала тэрийэ сылдьан баран, тохтотон, ол саҕана хаалыылаах, оройуон промкомбината таһымнаах миэбэл фабрикатыгар көһөрбүттэрэ

Дьон туһугар турууласпыта
Миэбэл фабрикатыгар хайдах үлэлээбитин бэрт элбэх киһи билэр, куорат биир саамай хаалыылаах, мөлтөх үлэ базалаах тэрилтэтин ылан баран, олохтоох бырамыысылыннас тэрилтэлэриттэн соҕотох кэриэтэ саҥа кэлбит ырыынак ирдэбиллэригэр толору эппиэттиир, онно бэлэм тэрилтэ оҥорон таһаарбыта. Итиннэ Владимир Гаврильевич уһун сыллаах эккирэтиһииттэн доруобуйатын туруга айгыраан инсульт ылбытын, араак ыарыынан ыалдьыбытын, ол үрдүнэн итинник туруктаах уонча сыл фабриканы салайбытын эбии бэлиэтиэххэ сөп. Дьэ, бу буолар булгуруйбат модун санаа, таҥараттан бэриллибит салайар-тэрийэр дьоҕур. Биирдэ фабрикаҕа кэбиниэтигэр чэй иһэ олорон, Владимир Гаврильевич миэхэ: «Дьэ, быраат, мин маннык санаалаахпын, киһини ханнык да үлэҕэ түһэрэн-таһааран ыыппыттарын иннигэр, санааҕын түһэрбэккэ дьонуҥ-сэргэҥ туһугар күүскүн барытын биэрэн үлэлиэхтээххин, бэйэҥ үтүө ааккын түһэн биэриэ суохтааххын, миигин мантан салгыы боростуой хачыгаарынан ыыппыттара буоллар, мин хочуолунайым бастыҥ хочуолунай буолуо этэ», – диэбитэ. Мин, итини истэн баран, кистээн уйадыйбытым, олус сөҕө, киэн тута санаабытым, хайдахтаах курдук уһун эккирэтиһиигэ сылдьан баран, киҥэ-наара холлубакка, кимиэхэ да өһү-сааһы иитийэхтээбэккэ, ханна тиийдэ да, дьон туһугар турууласпыт, үлэлээбит, үтүөнү эрэ оҥорбут сүдү таайдаахпын диэн.
Бу эккирэтиһиини, атаҕастыбылы көрсүбүтүн суруйуо суохха сөп этэ, ол эрэн, оччоҕо кини киһи быһыытынан дьиҥнээх ис күүһэ, кута-сүрэ, оҥорбут дьыалаларын суолтата толору арыллыбат, кырааскаламмыт дуйдаах, кырдьыга суох оҥоро сатаан суруллубут сэһэн буолан тахсар курдук.
Сэбиэскэй былаас саха омукка олус элбэҕи биэрбит былаас, мөлтөҕү-кыамматы көмүскүүр-харыстыыр былаас буолан, ол эрэн, эстэрин чугаһыгар олус улугуруу, кэхтии барбыта мөккүөрэ суох, ол иһин туох эрэ уларытыы, саҥа сүүрээн наада буолбутун толкуйдуур киһи барыта өйдүүрэ. Ити кэмҥэ М.С. Горбачёв кэлэн уларыта тутуу хамсааһынын саҕалаабытыгар биһиги бары сэргэхсийбиппит, сырдыкка-саҥаҕа эрэл үөскээбитэ, сытыйан-ымыйан эрэр хамсаабакка сытар күөл уутугар эмискэ дьикти ыраас дьүүктэ уута тоҕо дьулуруйан киирэн ырааһырыы саҕаламмытын курдук санаабыппыт. Ити кэмҥэ Владимир Гаврильевич доруобуйата айгыраан мөлтөөн-ахсаан эрэр кэмэ да буоллар, иккис тыына аһыллыбыта, норуот кини кимин, төһө сүдү киһитин дьэ толору сыаналаабыта. Өрөспүүбүлүкэ салалтатыгар да, боростуой норуокка да олох халбаҥнаабат аптарытыат, духуобунай лиидэр буолбута. Саха омук ити былдьаһыктаах кэмин лиидэрэ Михаил Ефимович Николаев бары саҕалааһыннарын, үлэтин-хамнаһын кини толору өйөөбүтэ. Ону сыаналаан уонна Владимир Гаврильевич таһымын толору өйдүүр буолан, Михаил Ефимович элбэхтик кинилиин сүбэлэһэр, тылын ылынар этэ.
Дьалхааннаах 90-с сылларга салалтаҕа, олоххо-дьаһахха, дьон икки ардыгар сыһыаннаһыыларга киһи үөйбэтэх-ахтыбатах стандартнайа суох дьайыылар ирдэниллэр түгэннэрэ аҕыйаҕа суох этилэр. Ити өттүнэн Владимир Гаврильевич биирдэ эмиэ соһутан турар, ити кэмҥэ ас-таҥас, үп-харчы кырыымчыга баар суол буоллаҕа. Тыа дьоно бүтэһик сүөһүлэрин туттан туран оҕолорун үөрэххэ ыыталлара, улаханнык көмөлөһөр да кыахтара суоҕа, оҕолор истипиэндьийэ эрэ суотугар аһаан-таҥнан үөрэнэллэрэ. Биир кэмҥэ өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр улуус криминальнай эргимтэлэрэ устудьуон оҕолор истипиэндьийэлэрин былдьыыр дьаллыктара баар буолбута. Онно Владимир Гаврильевич бэйэтин улууһуттан сылдьар быраабы араҥаччылыыр органнарга үлэлиир салайааччылары, өрөспүүбүлүкэҕэ биллэн-көстөн эрэр түмсүү уолаттарын ыҥыртаан баран: «Миэхэ сурахтар кэллилэр, оҕолорбут истипиэндьийэлэрин биллэр улуус криминаллара талаан ылаллар үһү, ону мин кыайан өйдөөбөтүм ээ», – диэн баран, К. уонна В. диэки сэмэлээбиттии көрөн кэбиспитэ. Уолаттар тугу да саҥарбакка тоҥхох гыммыттара, онон мунньахтаан бүппүппүт. Ол кэнниттэн, сотору буолан баран, ол дьаллык тохтообут үһү диэн буолбута.
Ол эрэн, бу саҥа кэлбит былаас сыыһа суолунан баран эрэрин, дьон туһугар буолбакка, бэйэтин чугас эргимтэтин эрэ байытарга хайысхаланан эрэрин Владимир Гаврильевич кэмигэр өйдөөбүтэ уонна миэхэ: «Хайа, быраат, уруйдаан-айхаллаан көрсүбүт, өйөөбүт былааспыт олох атын хайысханан баран эрэр дии, дьэ туохха тиэрдэллэр?..» – диэн олус курутуйан, хомойон эппитэ. «Бу арыый көҥүл кэми туһанан ыччаппытын үөрэтэн, кулуттуу өйтөн-санааттан босхоломмут өйдөөх-санаалаах ыччаты иитэ охсон ылбыт киһи, ньиэп-гаас бырамыысыланнаһыгар омуктары кытта холбоһуктаах өрөспүүбүлүкэ тэрилтэлэрин тэрийэр киһи, баҕар, инникитин аан дойдутааҕы быраабынан көмүскэллээх буолуо эбитэ дуу…» – диэн толкуйдуур курдук саҥарбыта.
Ити кэмҥэ быраатым Иван Игнатьевич Михаил Ефимовичка көмөлөһөөччүнэн үлэлиир этэ. 1998 с. Владимир Гаврильевич Иван биһиккини ыҥыран ылбыта уонна: «Мин бу бэйэм санаабын суруйдум, туора киһи көрүө суохтаах, онон, Игорь, юридическай өттүн чочуйан бэчээттээ, Ваня, Михаил Ефимовичка илдьэн туттар», – диэбитэ. Суругун ис хоһооно «Вячеслав Штыровы олус күүһүртүҥ, кэлэр бэрэсидьиэн быыбарыгар талыллар усулуобуйатын оҥорон эрэҕин, омуккар кутталы үөскэтээри гынныҥ, онон бэйэҥ үһүс болдьоххо барар сокуоҥҥун Ил Түмэҥҥэ оҥортороруҥ наада буолбут эбэтэр быыбарга барбат буоллаххына, бэйэҥ оннугар кыахтаах саха киһитин билиҥҥэттэн бэлэмниэҥ этэ, баар балаһыанньаны сүтэрэр турукка киирэн эрэбит» диэн этэ. Ити кэнниттэн эһиилигэр Владимир Гаврильевич тиһэх суолугар барбыта. Суругу бэчээттээн, оҥорон Иваҥҥа туттарбыппыт да, ууга тааһы бырахпыт курдук сураҕа суох сүппүтэ. Ивантан ыйыппыппын: «Михаил Ефимович ылан аахпыта уонна түөрт гына бүк тутан баран сиэбигэр уктубута», – диэбитэ. Ол айдааннаах быыбар түмүгүн бары билэбит.
Онон хара өлүөр диэри биһиги сүдү киһибит Владимир Гаврильевич омугун, норуотун туһугар туруулаһа сылдьыбыта, итинник Улахан киһини кытта алтыспыппын, өй-санаа эбиммиппин дьолум дии саныыбын.

«Саха сирэ», edersaas.ru сайтка анаан
Игорь Игнатьевич НИКОЛАЕВ,

Ил Дархан сүбэһитэ
Ааптар хаартыскалара

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0