“Сахамедиа” холдинг генеральнай дириэктэрэ Виктор Колесов бэлиэтииринэн, Америка Холбоһуктаах Штаттара Арассыыйаҕа араас хааччахтары киллэрэн бэйэлэрин дойдуларыгар охсууну оҥороллор, чуолаан дуоллар систиэмэтигэр.
– 1944 сыллаахха Бреттон-Вудскайдааҕы конференция кэнниттэн АХШ национальнай харчыта – дуоллар – бастаан көмүһү атыылаһыыга, харчыны уурунууга аан дойду үрдүнэн биир кэлим валюта буолбута. Ол эбэтэр дойдулар бары билинэр харчыларыгар кубулуйбута, бу харчы аан дойду үрдүнэн баһылыыр-көһүлүүр оруолламмыта.
Ол эрээри АХШ дуоллара тугунан да хааччыллыбат буолан, бу харчыны төһө наадатынан бэчээттии, кимиэхэ төһө наадатынан атыылыы тураллар. Ити түмүгэр Америка судаарыстыбаннай иэһэ үрдүү турар. Билиҥҥи туругунан, АХШ аан дойду үрдүнэн саамай үрдүк судаарыстыбаннай иэстээх дойду буолар. Оччотугар тоҕо бу харчынан аан дойду эргинэрий диэн боппуруос үөскүүр. Ити дьиҥэр, дойдулар бары экономика, байыаннай күүс өттүнэн АХШ биһигини барыбытын сабырыйар диэн санааттан тахсыбыт буолуон сөп. Манна эмиэ, ол эрээри диирбэр тиийэбин, билигин кэм-кэрдии уларыйда, урукку курдук буолбатах.
Холобур, бу аҕыйах хонуктааҕыта Арассыыйа көмүһүнэн ууруммут хаһаас пуондатыгар АХШ хааччахтары киллэрдэ. Бу хаһаас пуонда уопсай сууматын 300 млрд дуолларга тэҥнииллэр. Ити, дьиҥэр, биһиэхэ буолбакка, ордук улаханнык дуоллар систиэмэтигэр охсуоҕа. Кытай Народнай Өрөспүүбүлүкэтэ, аан дойду үрдүнэн бастыҥ оҥорон таһаарааччы уонна экономика өттүнэн сайда турар дойду буоларын быһыытынан, итини мүччү тутуо суоҕа дии саныыбын. Тоҕо диэтэргит, Кытай билигин номнуо атын дойдулары кытары национальнай валютанан — юанынан — атыыны-эргиэни ыытарга кэпсэтиилэри ыытан эрэр.
АХШ бэйэтин позициятын сүтэрэн эрэрин үгүс дойду сэрэйдэ. АХШ да итини бэйэтинэн биллэ. Соторутааҕыта бензин сыаната үрдээбитинэн Америка салалтата бэйэтиттэн тэйиппит дойдуларын Ираны, Венесуэланы кытары кэпсэтэ сатаабыта. Ол эрээри бу дойдулар, ону ааһан Араб холбоһуктаах эмираттара, Саудовскай Аравия бензин сыанатын түһэрии туһунан кэпсэтиини өйөөбөтүлэр. Онон АХШ оонньообута оҕус буолан эрэр, – диэн этэр Виктор Колесов.
Аграфена КУЗЬМИНА