Бүгүн Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай бэйиэтэ, РФ уонна СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Василий Тарасович Сивцев төрөөбүт күнэ.
edersaas.ru
Василий Тарасович саха литэрэтиирэтэ сайдыытыгар, норуоттар доҕордоһуулара бөҕөргүүрүгэр биллэр кылаатын киллэрэр. Кини 1961 с. хоһооннорун бастакы кинигэтэ тахсыаҕыттан сүүрбэттэн тахса хомуурунньуга таҕыста. Бэйиэт үксүгэр олох сүҥкэн боппуруостарын, орто дойду олоҕор киһи аймах суолтатын, аныгы кэм сиэрдээх уонна омсолоох өрүттэрин хоһуйар. Сиппит-хоппут бэйиэт кылгас хоһоонноругар элбэх санааны уонна иэйиини этэр талааннаах. Чуолаан, сонет хоһоонноро кини маастарыстыбатын чопчулууллар. «Сонеттар», «Күрүлгэн», «Тыал буолан баттаххын тарыаҕым» кинигэлэрэ саха поэзиятын үрдүк чыпчаалынан сыаналаналлар. Кини сонеттарын бэйиэт Илья Фоняков нууччалыы тылбаастаан, туспа кинигэнэн тахсан, кириитиктэр уонна ааҕааччылар биһирэбиллэрин ылбыта.
Василий Сивцев – талааннаах кириитик уонна тылбаасчыт. Кини элбэх эссе уонна саха суруйааччыларын мэтириэттэрин табатык ойуулаабыт ааптар. Үгүс хоһооннорун саха композитордара уонна мелодистара ырыа гынан көтүттүлэр.
Бүгүн Василий Тарасович кэрэҕэ дьулуур уонна таптал эгэлгэ иэйиитин хоһуйбут хоһоонноруттан бэчээттиибит.
«Дьоллоох дьоннор түмсүһэллэр
Дьокуускайым ортотугар,
Дьоруо аттар былдьаһаллар
Дьоһун аатын күүрдүһэннэр.
Ытык ыһыах түһүлгэтин
Ыалдьыттарбыт киэргэтэллэр –
Ыраах сиртэн кэҥэтэллэр
Ыччаттарбыт кэскиллэрин.
Дьокуускайга түмсүһэллэр
Дьоһун дьулуур, санаа күүрдэн
Дьоллоох дьоннор, эдэрдэр.
Үөрүү-көтүү, ырыа сирдээн,
Үмүөрүһүү түөлбэтигэр
Үҥкүүлүүллэр өрө тэйэн».
02.02.1997 с.
ххх
Хотун хааннаах толуу дьахтар
Хотолдьуйан киирдэҕинэ,
Арылыччы көрдөҕүнэ
Айыы санаа аралдьытар.
Эрэл үөскүүр, санаа элбиир
Түс-бас үтүө кэпсээниттэн,
Күүһүн-кыаҕын өйдүүрүттэн
Киэн туттабын кэлин син биир…
Ыарыы ааһар, туман сүтэр
Сымнаҕастык көрдөҕүнэ,
Ырыа, музыка көччүтэр.
Тиллии буолар кылгас кэмҥэ
Сэдэх көстүү дьиктиргэтэр –
Толуу дьахтар киирэр миэхэ!»
21.03.1997 с.
ххх
«Киһи олоҕо туох суолталаах,
Ис хоһоонноох эбитэ буолла?
Ону билэр кэм уолдьастаҕа –
Оттон мин билбэппин быһыылаах.
Удьуор-хаан дьоннору ууһатан,
Баайы-дуолу ыга мунньунан,
Аатынан-суолунан хааччынан
Киһи уоскуйар дуо, хал буолан?
Суох, хараҕа хаһан да туолбат,
Иҥсэтэ ордук көбөн тахсар –
Баҕата дьэ, хаһан да хаммат!
Санаабар, кыранан сөп буолар
Саталаах бу кэмҥэ сатаммат –
Ол иһин кутум-сүрүм куурар».
16.03.1997 с.
ххх
«Сонетым – хоһоонум буоллаҕыҥ, ону
Мин үөрүүнэн үйэбэр чочуйуом,
Саҥа дьикти тылы булан туойуом
Таптыыр дьахтарбын, ырыаны, дорҕоону.
Тылым чочуллан иһэрин кэриэтэ
Дьахтар мөссүөнэ тупсан иһиэҕэ,
Чугас турардыы тыына биллиэҕэ –
Кууһан ылбыттыы үөрүөм-көтүөм этэ.
Хоһоон хотойунуу холоонноохторбор
Хороллон олорон мин ааҕыаҕым.
Тапталым туһунан көмүстүү тохтор
Күрүлгэннэрбин – санаам кыымнарын.
Онно, баҕар, ыраах күүтэр доҕорбор
Ахтылҕаммын этэн астыныаҕым».
18.10.2000 с.
ЫСПЫРААПКА:
1933 с. ахсынньы 22 күнүгэр Үөһээ Бүлүү оройуонун Боотулу с. төрөөбүтэ.
1953 с. Дьокуускай к. 2 №-дээх оскуолатын бүтэрбитэ. Бу сыл А.Пушкин аатынан өрөспүүбүлүкэтээҕи бибилэтиэкэҕэ үлэлээбитэ.
1959 с. Саха судаарыстыбаннай университетын саха тылын уонна литэрэтиирэтин отделениетын бүтэрбитэ.
Уус Алдан, Дьааҥы, Булуҥ, Абый, Үөһээ Бүлүү улуустарыгар учууталынан, завуһунан, дириэктэринэн үлэлээбитэ.
15 сыл устата – «Кыым» хаһыат суруналыыһа, култуура отделын салайааччыта.
Биэс сыл – Кинигэ издательствотын уус-уран литэрэтиирэ эрэдээксийэтин сэбиэдиссэйэ.
Кэнники 13 сыл – (2006 с. биэнсийэҕэ тахсыар диэри) Саха Өрөспүүбүлүкэтин Суруйааччыларын сойууһун эппиэттиир сэкиритээрэ.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru