Соторутааҕыта социальнай ситимнэргэ уһанар дьахталлар биригээдэлэрин туһунан араас видео уонна хаартыска тарҕаммыта.
Бастаан утаа ыксыы олорон батсаапка биир ыыппыт видеоларыгар, “вьетнамка” сэлээппэлээх дьахтары бэлиэтии көрбүтүм уонна өйбөр “айабыын, омук дьахталлара аны дьиэ туталлар эбит дуу…” диэн санаа охсуллан ааспыта. Онтон бөлөх аайы “бу саха дьахталлара дьиэ тутар биригээдэлэммиттэр” диэн ырытыы суруйууларын көрөн баран, дьэ олохтоохтук сэргээбитим уонна ол видеолары анаан үөрэтэн көрбүтүм. Эчи, кыргыттар тутталлара-хапталлара тупсаҕайын
— олох үлэлиир үөрүйэхтээхтэрэ биллэр. Кырдьык да, мэктиэтигэр, маһы ыллатар курдуктара. Суруналыыс киһи булчукка тэҥнээх буоллаҕа, сотору кэминэн мин иннибэр Валентина Колодезникова суотабайын нүөмэрэ баар буола түспүтэ. Онон Валентинаны кытта батсаап нөҥүө кэпсэтиибит саҕаламмыта.
Айар кут силиһэ — Баайаҕа
— Валентина Петровна, хантан төрүттээх-силистээх буолаҕын?
— Мин сахалыы аатым Айыына, “айар-тутар” диэн өйдөбүлтэн итинник ааты ылыммытым. Идэбинэн худуоһунньукпун уонна муос оҥоһук маастарабын. 7 сааспыттан 12 сааспар диэри Баайаҕатааҕы муусука оскуолатын уус-уран салаатыгар норуот маастара Анна Мандароваҕа үөрэммитим. Анна Васильевна миигин эргиччи иистэнэргэ, уруһуйдуурга, туойунан оҥоһуктары оҥорорго уһуйбута. Онон олохпор бу туһана сылдьар дьарыгым барыта — учууталбыттан ылбыт үөрэҕим. Уол-кыыс диэн арахсыбакка, сүрүннээн уолаттары кытта тэҥҥэ уһуйуллубутум.
Уран талаан арыллыыта
— “Баайаҕа” диэни иһиттим да, айар куттаахтар төрөөн-үөскээн олорор сирдэрин курдук ылынабын. Ол да иһин уран талааннаах эбиккин.
— Аттары олус сөбүлүүбүн. Оҥоһугум үксэ акка сыһыаннаах. Быһа холуйан 2002 сылтан айар үлэҕэ ылларбытым. Аан бастакы лобзикпын атыыласпытым. Оччолорго фанераҕа кыыллары-көтөрдөрү, нууччалыы эттэххэ, уотунан сиэтэр (выжигание) этим. Уопсайынан, кыра эрдэхпиттэн кыыллары уруһуйдуурум. Өссө ол ону оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан атыылыыр этим. Оҕо сылдьан аан бастакы сакааһым фанераҕа айылҕаны уруһуйдааһын этэ. Ити 90‑с сылларга. Сайыҥҥы алааска сылгылардаах хартыынаны уруһуйдаабытым. Онтон кэлин уруһуйдуурбун “мыынан”, 2011 сыллаахтан маһынан сахалыы аттардаах халандаардары кыһан оҥорор буолбутум. Ол сыл фанеранан кафеҕа сахалыы оһуор быспытым. Онтон устудьуоннуур кэммэр туоһунан сахалыы кур, бөҕөх, бастыҥа набордарын оҥорор этим. Ити 2004 сыллаахха. Оттон 2016 сыллаахха куоракка олорон “Фанера кэрэ эйгэтэ” диэн анал бөлөх арыйбытым. Онно биир интэриэстээх дьоҥҥо маастар-кылаас ыытан саҕалаабытым.
Тутуу биригээдэтэ
— Хаһааҥҥыттан ыла тутуу биригээдэтин тэрийбиккиний? Тугу тутаҕытый?
— Быйылгыттан бэйэ дьарыктаах (самозанятай) статуһун ылан, тутуу тэрилин арааһын атыылаһан, тутуу биригээдэтин тэриммитим. Бакаа төрдүөбүт: 2016 сылтан бииргэ уһанар дьүөгэлэрим: учуутал Элеонора Николаева, муосчут Нарыйа Коркина уонна ювелир Елена Артамонова. Бүлүү улууһун уопсастыбанньыга Александр Григорьев үлэбитин сүрүннүүр, сакаастарбытын кини булар. Үлэбит чааһа сарсыарда 9 чаастан саҕаланан баран, киэһэ 10 чааска түмүктэнэр. Быйыл сайын биир улахан үлэни — бэс ыйыгар Үс Хатыҥҥа Бүлүү улууһа ыһыахтыыр түһүлгэтин саҥардан оҥордубут. Олорор дьиэни туппаппыт. Беседка, тэрээһэ, душ, туалет — сүрүн сакааспыт. Биир нэдиэлэ иһинэн бу этиллибит тутуулары “под ключ” туттарабыт. Бириэмэни үксүн киэргэтии ылар. Сахалыы оһуортан саҕалаан, улахан панноларга тиийэ сакаасчыт тугу баҕарарынан оҥоробут. Биһиги курдук дьарыктаах дьоҥҥо сахалыы тыыннаах бэйэ оҥоһуга сыаналанар кэмэ кэлбитэ — улахан өйөбүл. Дьиэни-уоту киэргэтэр, дьону үөрдэр мас оҥоһук арааһын оҥоробут.
…Ити курдук, тутуу биригээдэтин тэриммит бэйэ дьарыктаах Валентина Колодезникова аныгы үйэ киһитин сиэринэн толкуйа да, ыра санаата да киэҥ — Саха сирин айар куттаах, талааннаах дьонун мунньан бөдөҥ тэрилтэ арыйан үлэлэтии. “Кыыс-аймах уһаныан сөп: киһи айаары-тутаары олох олорор. Билигин куйаар ситимиттэн — интэриниэттэн туохха баҕарар үөрэниэххэ сөп. Дьахтар туттуута диэн чып-чап бөҕө, хаачыстыбалаах буоллаҕа. Хайа, уонна биир да мас сыыһа илиигэ киирбэтин курдук бүөбэйдэммит оҥоһук көстүүлүүн да ураты буоллаҕа”, — диэн кэпсэтиибитин түмүктүүр Валентина Колодезникова.
Елена Потоцкая, «Саха сирэ» хаһыат