Биллэрин курдук, 2022 сылга Уус Алдан улууһугар Саха сирин норуоттарын VIII Спортивнай оонньуулара ыытыллыахтаахтар. Мүрү алаас туоната 26 cыл буолан баран эмиэ ыалдьыттары, спортсменнары көрсөөрү бэлэмнэнэр. Үлэ хайдах баран иһэрин Уус Алдан баһылыгын бастакы солбуйааччыта Петр Иванович Попов кэпсээтэ.
edersaas.ru
Петр Иванович Попов
Кулун тутар 20 күнүгэр, 1983 сыллаахха төрөөбүт
Мүрүтээҕи “Уолан” гимназияны бүтэрбит
2005 c. Экономика, статистика уонна информатика Москватааҕы судаарыстыбаннай университетын бүтэрбит
2006-2010 c. Норуоттар икки ардыларынааҕы Аудиторскай тэрилтэҕэ үлэлиир
2010-2012 c. «Геотехнология» промышленнай хампаанньаҕа үлэлээбит
2012-2013 c. “ЯТЭК” тэрилтэҕэ уонна Арассыыйатааҕы Тыа хаһаайыстыбатын бааныгар анализ уонна кредит салаатыгар үлэлээбит
2013 сыл ахсынньытыттан 2018 сылгы диэри Уус Алдан улууһун дьаһалтатын экэниэмикэ салаатын салайааччыта
2018 сылтан Уус Алдан улууһун баһылыгын бастакы солбуйааччынан үлэлиир
Кэргэннээх, үс оҕолоох.
—Петр Иванович, дьэ, улууһу үлэ бөҕөтө кэтэһэр буолуохтаах. Кылгастык кэпсээтэххинэ, туох улахан тутуулар киириэхтэрэй?
— Үс улахан эбийиэк тутуллуохтаах. Бастакынан, Бороҕоҥҥо урукку спортивнай саалабыт оннугар элбэх функциялаах спортивнай-чэбдигирдэр киин тутуллуохтаах. Иккиһинэн, 1000 миэстэлээх, сүүрэр дорожкалаах стадион тутуллара былааннанар. Үсүһүнэн, ыаллыы сытар Мындааба сэлиэнньэтигэр спортивнай комплекс тутуллуохтаах.
Бүгүҥҥү күҥҥэ үс эбийиэк тутуутун сууммата холбоон биир миллиард сүүс түөрт уон мөлүйүөн солкуобай буолла. Эбийиэк аайы аукцион кыайыылаахтара, тутуу тэрилтэлэрэ биллэн олороллор. Буоларын курдук, икки бүддьүөттэн үбүлэнэллэр: дойду уонна өрөспүүбүлүкэ. Бу сылга тутуу тэрилтэлэрэ бэйэлэрин харчыларынан үлэлэрин саҕалыахтаахтар. Саҥа сылга бүддьүөттэн харчы түстэҕинэ тутуу салгыы баран, 2022 сыл от ыйыгар үлэҕэ киириэхтээхтэр.
Маны таһынан, Бороҕоҥҥо Баһылай Никифоров-Күлүмнүүр аатынан Култуура киинэ, 450 миэстэлээх Мүрүтээҕи 2-c нүөмэрдээх орто оскуола, 75 миэстэлээх “Кэскил” оҕо уһуйаана тутуллуохтаахтар.
—Тутуулары таһынан өссө туох үлэ бара турарый?
—Суолларбыт оҥоһулла тураллар. Бороҕоҥҥо баар Лонгинов аатынан өрөспүүбүлүкэтээҕи уулусса бетоннанан бүтэн эрэр уонна сырдатыы үлэтэ оҥоһуллуохтаах. Уот уонна сибээс остуолбалара көһүөхтэрэ. Эһиил ууну тэйитэр дьаамалар, тротуар оҥоһуллуохтаахтар. Киин, Ленин аатынан уулуссабыт, эмиэ тупсарыллыа. Уонна да атын үлэ элбэх буоллаҕа. Искибиэрдэри оҥоруу, дэриэбинэни көҕөрдүү, хаарбах дьиэлэри тупсарыы… Улуус баһылыга Алексей Федотов дьаһалынан, уопсайа 11 хайысханан бөлөхтөр тэриллибиттэрэ, онон күн-түүн үлэ бара турар.
—Аан дойдуну аймаабыт пандемия үлэҕитин атахтаата дуо?
—Биллэн турар. Онто да суох, Амма оонньуута көһөн, биһиэхэ бэлэмнэнэрбитигэр кылгас бириэмэ бэриллибитэ. Үс эрэ сыллаах этибит. Ону ол диэбэккэ, 2022 сылга диэри сыалбытын барытын ситиһэбит диэн олоробут. Былааннаммыт үлэ мэһэйэ суох ыытылыннаҕына, болдьоҕу баттаһыахпыт.
* * *
Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуоттарын спортивнай оонньуулара аан бастаан 1996 сыллаахха бэс ыйын 26-29 күннэригэр Уус Алдан киинигэр Бороҕоҥҥо ыытыллыбыттара. Оонньуу бырагырааматыгар 13 спорт көрүҥэ киирбитэ. Финалга 900-тан тахса спортсмен 28 улуустан, Дьокуускайтан, СГУ уонна ДьТХА хамаандалара кыттыыны ылбыттара.
Күрэхтэһии үөрүүлээх аһыллыытыгар эр дьон 100 атынан сүүрдэн киирбиттэрин билиҥҥэ диэри дьон сөҕө кэпсиир. Оччолорго эриэккэс хартыына үһү.
—Ыалдьыттары, күрэхтэһээччилэри түһэрии хайдах буолуоҕай?
—Атын улуустар уопуттарынан, спортсменнары түһэрии син биир оскуолаларынан, уһуйааннарынан, улахан эбийиэктэринэн буолуоҕа. Онно Бороҕон эрэ буолбакка, Мүрү Эбэ иһинээҕи үөрэх кииннэрэ кыттыыны ылыахтара.
Ыалдьыттарга анаан балаакка-куорат тэриллиэхтээх. Миэстэтин толкуйдуу сылдьабыт. Онно суунар, аһыыр сир баар буолуоҕа. Дьону түһэрэр, хоннорор сирдэри тутуон баҕалаах урбаанньыттарга көмөлөһүөхпүт.
—Аһылык хайдах тэриллиэҕэй?
— Инники оонньуулар уопуттарынан көрдөххө, күрэхтэһии буолар сылыгар өрөспүүбүлүкэ биир эбэтэр хас даҕаны тэрилтэни кытта сөбүлэҥ түһэрсэн үлэлэтээччи. Дьон аһыыр сирэ, остолобуойдар биһиэхэ аҕыйахтар. Ол эрээри, оонньуулар кэмнэригэр улахан эбийиэктэр тастарыгар кииннэммит аһыыр сирдэри тэрийэр былааннаахпыт.
—Сорох дьон тэрээһиннэргэ сынньана кэлэр. Ыалдьыттарга анаан харахтара сылаанньыйар, дууһалара үөрэр тас көстүүнү тупсарыыга туох үлэни былаанныыгытый?
—Эппитим курдук суолларбыт, тротуардарбыт оҥоһулуннахтарына тута бэйэ бодону тардыммыт курдук буолуохпут. Аны туран, Мүрүтээҕи эдэр натуралистар түмсүүлэрин кытары сөбүлэҥ түһэрсэн көҕөрдүү, сибэкки олордуу үлэтин ыытыахпыт. Нэһилиэнньэ даҕаны, бэйэлэрин дьиэлэрин тупсаран, олбуордарын киэргэтэн көрсүөхтэрэ диэн эрэнэбин. Быылы, буору суох оҥорорго эмиэ күүскэ үлэлэһэр былааннаахпыт.
—Биирдиилээн урбаанньыттар тугунан көмөлөһүөхтэрин сөбүй?
—Уус Алдан улууһун сайдыытын пуондата диэн тэрилтэ баар. Соторутааҕыта улуус урбаанньыттара көмөлөһөннөр, пуонда киин балыыһабытыгар пандемиянан сибээстээн, дезинфекциялыыр камераны ылан биэрбитэ. Дьон-сэргэ, меценаттар көмөлөрүнэн, Уус Алдан улууһугар икки өттүттэн киирэр аартыктарга бэлиэлэри оҥоро сылдьабыт. Ыалдьыттары аан маҥнай көрсөр сирдэрбитигэр хас биирдии улуус олохтооҕо кыттыспыта кэрэхсэбиллээх уонна суолталаах дии саныыбын.
Онон, дьаһалта эрэ буолбакка, улуус бары олохтоохторо өрө тураммыт, биир санаанан салайтаран, бу оонньуулары үрдүк таһымҥа ыытыахпыт диэн бигэ эрэллээхпин.
Виктория Бястинова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru