Өрөспүүбүлүкэ үгүс улуустарыгар искэн ыарыытын эрдэттэн быһаарар уонна эмтиир кэбиниэттэр суохтарынан, сорох киһи уодаһыннаах ыарыыны билбэккэ да хаалара, кистэл буолбатах. Ол иһин, кэккэ улуустар куорат идэлээх исписэлиистэрин, анал биригээдэлэри ыҥыран, нэһилиэнньэ доруобуйатын бэрэбиэркэлэтэр үтүө үгэстээхтэр.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Муус устар 8 күнүгэр Уус Алдан улууһун Бороҕон с. «Доруобуйа дьаарбаҥката» ыытылынна. Улуустааҕы киин балыыһа уонна Дьокуускай к. эмчиттэрэ доруобуйаларын туругун бэрэбиэркэлэтиэн баҕалаах дьону барыларын көрдүлэр. Кэлбит дьон ультразвуковой диагностиканы аастылар, хирург, окулист, эндокринолог уонна терапевт быраастартан тустаах сүбэни-аманы ыллылар. Сорохтор искэн ыарыытыгар анаалыстары туттардылар.
Ону таһынан, дьаарбаҥка чэрчитинэн саахарынай диабеттаахтарга «Доруобуйа оскуолата» ыытылынна. Улуустааҕы киин балыыһа кылаабынай бырааһа, эндокринолог-быраас идэлээх Анна Петрова туһалаах сүбэлэри-амалары биэрдэ.
Ыарыы быһаарыллара анаалыстан быһаччы тутулуктаах
Анна Петрова, киин балыыһа кылаабынай бырааһа:
– Биһиги «Доруобуйа дьаарбаҥкаларын» кыбаартал аайы ыытарга былаанныыбыт. Бастакы боруобалааһыны маҥнайгы кыбаарталга Искэн ыарыытын утары охсуһуу күнүгэр түбэһиннэрэн оҥорбуппут. Онтон муус устар 8 күнүгэр Доруобуйа уонна Стреһи утары охсуһуу күннэринэн ыыттыбыт.
«Доруобуйа дьаарбаҥкаларын» түмүктэринэн, искэн ыарыытын эрдэттэн булуу көрдөрүүтүн 50% үрдэтэри ситистибит. Урут бу көрдөрүү 12 бырыһыаҥҥа эрэ тэҥнэһэрэ. Исписэлиистэр анаан көрүүлэрин түмүгүнэн, алта киһи Дьокуускайга үрдүк технологиялары туһанар клиникаларга эбии көрдөрүнэ уонна эмтэнэ барар буолла.
– Николай Стручков, улуустааҕы киин балыыһа ультра-диагностика отделын бырааһа:
—— Нэһилиэнньэ доруобуйатын көрүү кэмигэр уонна диспансеризацияҕа күҥҥэ 40-60-ча киһини көрөбүт, онон ноҕуруускабыт улахан. Биһиги улууспут нэһилиэнньэтигэр таас үөскээһинэ уонна искэн ыарыыта элбэҕэ бэлиэтэнэр. 2013 сылтан үлэлиэхпиттэн, сыл аайы элбии турар. Искэн үксүгэр быарга, бүөргэ, ноорго үөскээбит буолар. Бу аппарааппар искэни 3-4 миллиметртэн көрөн барабын. УЗИ хаартыска курдук таһаарбат, тыктаран эрэ көрдөрөр. Онон ыарыыны чопчу быһаарарга тастан мэһэйдэр элбэхтэр. Холобур, салгын эбэтэр дьон УЗИ-га уһуллууга сыыһа бэлэмнэнэн кэлиитэ мэһэйдиэхтэрин сөп. Сорохтор аччык куртахтаах кэлэр оннугар сарсыарда аһаан эбэтэр хабахтара олус туолан кэлэр. Ити барыта, биллэн турар, анаалыс түмүктэригэр улахан оруоллаах.
«Санаатыбыт да көрдөрүнэ киирэр кыахпыт суох»
Нэһилиэнньэ маннык хаачыстыбалаах чинчийиилэр олус туһалаахтарын астына бэлиэтээтэ уонна эмчиттэргэ махталын биллэрдэ.
Мария Петухова, Бороҕон с. олохтооҕо:
—— Сааһыран эрэр киһи доруобуйатыгар бэйэтэ кыһаллыахтаах, сотору-сотору көрдөрүнүөхтээх дии саныыбын. Улууспут киин балыыһатын дьаһалтата бүгүн «Доруобуйа дьаарбаҥкатын» тэрийэн, элбэх киһи көрдөрө кэлбит. Киһи эрэ барыта аналлаах аппараакка түһээри куоракка кыайан киирбэт. Онон, маннык медицинскэй тэрээһиннэргэ биллибэккэ да сылдьар ыарыыгын быһаартарыахха сөп. Мин билигин УЗИ-а көрдөрдүм. Үчүгэйкээн бэйэлээхтик кэпсэтэр быраас элбэх сүбэни-аманы биэрдэ.
Клавдия Васильева, Бороҕон с. олохтооҕо:
— Бастатан туран, биһиги улууспутугар быйыл ананан кэлбит кылаабынай бырааспыт Анна Петрова ыҥырыытынан, Дьокуускайтан исписэлиистэр анаан-минээн тахсыбыттара олус наадалаах. Бу үлүгэр сыана үрдүү турдаҕына, киһи эрэ барыта куоракка киирэн кыайан көрдөрүммэт. Тыа дьоно баҕардыбыт да доруобуйабытын көрдөрүнэр, эмтэнэр кыахпыт суох. Иккиһинэн, Анна Саввична идэтинэн эндокринолог эбит. Кини бэйэтин көҕүлээһинэн, сахарнай диабеттаахтарга эндокринолог быһыытынан олус туһалаах лиэксийэни аахта. Мин ону-маны ааҕар, элбэҕи билэр-көрөр курдук сананарым да, кини лиэксийэтигэр олох истибэтэхпин иһиттим, сөрү диэн сөхтүм. Инникитин даҕаны исписэлиистэр тыа сирин умнубакка, маннык тэрээһиннэри ыыта туралларыгар баҕара хаалабыт.
Манна даҕатан эттэххэ, СӨ Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин пресс-киинин исписэлииһэ Назар Аммосов Уус Алдаҥҥа бу тэрээһин туһунан видеоҕа сиһилии уһулла. Ол түмүгэр, Василий Сергеев оператордаах «Лөгөй оҕолоро» диэн киинэ бастакы чааһа дьон дьүүлүгэр таһаарылынна. Видео-киинэни министиэристибэ саайтыгар киирэн көрүөххэ сөп.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru