Дьокуускайга «Арчы дьиэтэ» духуобунай сайдыы киинигэр 2006 cылтан саҕалаан, үгэс курдук сыл аайы ыытыллар, олоҥхолуур үгэһи сөргүтэр, үлэ бастыҥ үөрүйэҕин тарҕатар сыаллаах өрөспүүбүлүкэ таһымнаах «Уруйдан, улуу Олоҥхобут» бэстибээл ыытыллыбыта быйыл номнуо уон төрдүс сылын туолла. Олоҥхолуур идэлээх дьоммут бу түһүлгэни сыл аайы анаан бэлэмнэнэн кэтэһэр буоллулар диэн суруйар СӨ норуоттарын култуурунай нэһилиэстибэлэрин киинин сүрүннүүр исписэлииһэ Елена Протодьяконова.
—«Арчы дьиэтэ» духуобунай сайдыы киинин кэлэктиибэ Валентина Бочонина салалтатынан үтүө үгэстэри сөргүтүүгэ кэскиллээх үлэни ыытар. Өрөспүүбүлүкэҕэ олоҥхону толоруу үгэстэрин сайыннарыыга, олоҥхо эйгэтин үөскэтиигэ «Уруйдан, улуу Олоҥхобут» бэстибээл былааннаахтык, тиһигин быспакка ыытыллар буолан улахан оруолланна. Тэрээһини үөрүүлээхтик аһыы кэмигэр, бэстибээл үлэтин быһаччы иилээн-саҕалаан, тэрийэн, көҕүлээн кэлбит киһибит СӨ култууратын туйгуна Борис Михайлов тэрээһини салгыы иилээн-саҕалаан, тэрийэн ыытарыгар эстэпиэтэни эдэр исписэлиискэ, олоҥхону толорооччу Айталыын Винокуровка туттарда. Эдэр киһи ылсыһан үлэлииригэр, бэстибээли өссө сайыннарарыгар эрэнэрин биллэрдэ.
Долгутуулаах түһүлгэҕэ өрөспүүбүлүкэ 6 улууһуттан уонна Дьокуускай куораттан 99 толорооччу кыттыыны ылла. Дьүүллүүр сүбэҕэ В.В. Илларионов, ф.н.д., М.К. Аммосов аатынан ХИФУ профессора; А.П. Решетникова, Музыка уонна фольклор музейын директора; Н.С. Толбонова, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ; Е.Н. Протодьяконова, СӨ норуоттарын култуурунай нэһилиэстибэлэрин киинин сүрүннүүр исписэлииһэ үлэлээтилэр.
Барыта 13 бөлөҕүнэн, 13 биирдиилээн толорууну иһиттибит. Айылҕаттан айдарыылаах ураты эйгэлээх толорооччуларбыт суолталаан, дьоһуннаахтык бэлэмнэнэн кэлэн кыттыыны ыллылар. Сыл аайы толорор репертуардара кэҥээн, олоҥхо этэр тылын, ырыатын-тойугун тэҥҥэ тутан толоруу таһыма үрдээн иһэрэ бэлиэтэннэ. Хас биирдии толоруу кэнниттэн туһалаах сүбэлэр, баҕа санаалар этилиннилэр. Күн иккис аҥаарыттан дьүүллүүр сүбэ биирдиилээн уонна бөлөҕүнэн толорууну истиигэ икки гына хайдыһан үлэлээтэ.
Бөлөҕүнэн толорууга фестиваль Гран-при хаһаайынынан «Дьохсоҕон олоҥхоһуттара» диэн Таатта улууһун Дьохсоҕон нэһилиэгиттэн сылдьар бөлөх олоҥхоһут П.Е. Решетников «Айыы Дьураҕастай Бухатыыр» олоҥхотун дьон сэҥээриитин ылан, киһи иһиттэр истэ олоруох курдук олоҥхо кэпсээнин иҥнигэһэ суох этэн-тыынан, кылыһахтаах кэрэ куоластарынан ыллаан-туойан ааттаннылар. Салайааччылара — Афанасий Попов.
1 ст. лауреат үрдүк аатын ыллылар – Чурапчы ул, Р.А. Филиппов аатынан Чакырдааҕы фольклор Дьиэтин «Кылыһах» фольклор бөлөҕө, сал. Сахаайа Каратаева;
2 ст. лауреат үрдүк аатын ыллылар Таатта ул, Чөркөөҕүттэн «Көһөҥө ситимэ» фольклор бөлөҕө, сал. Мотрена Яковлева;
3 ст. лауреат үрдүк аатын ыллылар Нам улууһун 1 Хомустааҕыттан «Сарыал» фольклор бөлөҕө, сал. Елена Руфова.
Маны таһынан, анал ааттар, грамоталар туттарылыннылар.
«Бөлөҕүнэн бастыҥ толоруу» анал аат иҥэрилиннэ Дьокуускай куорат «Алаһа дьоҕурдара» этно-бөлөххө, сал. К.Дегтярева, Л.Платонова.
«Көрөөччү-истээччи биһирэбилэ» — Таатта ул. Ытык-Күөл сэл. «Удьурҕай» фольклор бөлөҕөр, сал. Раиса Маркова.
«Олоҥхо үгэһин утумнааччы» анал аат — Таатта улууһун Дьохсоҕонуттан Харайдановтар «Удьуор утум» бөлөххө, сал. Валентина Харайданова.
«Түөлбэ уратытын утумнааччы» анал аат – Горнай Бэрдьигэстээҕиттэн «Дьүөгэ» фольклор бөлөҕөр, сал. Дария Алексеева.
Грамотанан наҕараадаланнылар: Дьокуускай к. «Олоҥхо аартыгын сэгэтэн» бөлөх, сал. Иннокентий Птицын; Дьокуускай к. «Тойук» фольклор бөлөҕө, сал. Галина Федорова; Мэҥэ Хаҥалас Харатыттан «П.Н. Дмитриев аатынан» бөлөх, сал. Федот Харитонов.
Бэстибээл түмүгүнэн биирдиилээн толорууга 1 ст. лауреат үрдүк аатын ылла Таатта ул. Ытык Күөл сэлиэнньэтиттэн Людмила Цой; 2 ст. лауреат үрдүк аатын ылла Мэҥэ Хаҥаластан Гаврил Спиридонов; 3 ст. лауреат үрдүк аатын ылла Сунтаар Элгээйититтэн Изабелла Макарова — Толоон Туорааҕа.
Олоҥхо түһүлгэтэ үтүө өйдөбүллэри хаалларда. Дьүүллүүр сүбэ бэстибээл түмүгүнэн биһирэммит толорооччулары сайын бэс ыйын 20-21 күннэригэр Нам улууһугар ыытыллар Олоҥхо Ыһыаҕар кыттыыны ылалларыгар ыҥырда.
Елена ПРОТОДЬЯКОНОВА