Буолаары турар өрөспүүбүлүкэ учууталларын уонна педагогическай уопсастыбаннаһын XIV сийиэһигэр педагогическай уопуту атастаһыы улахан былаһааккалара тэриллиэҕэ.
Үөрэхтээһин эйгэтигэр үгүс өрүттээх үлэни ыытар педагогическай наука хандьыдаата, СӨ Үөрэх уонна наука министиэристибэтин иһинэн үлэлиир “Аныгы технология института” ДПО АУ дириэктэрин солбуйааччы, СӨ Уопсастыбаннай палаатата үөрэхтээһин, наука сайдыытыгар уонна Ийэ дойдуга бэриниилээх буолууга иитии хамыыһыйатын салайааччыта Вера Жерготованы кытта уопсастыбанньыктар сүрүннүүр үлэлэрин туһунан кэпсэтэбит.
Педагогическай династия туйах хатарааччыта
— Вера Егоровна, кэпсэтиибитин саҕалыахпыт иннинэ, эн бэйэҥ тускунан билиһиннэрэргэр көрдөһөбүн. Учууталлар династияларыттан төрүттээх киһи, күн сирин көрүөххүттэн олоҕуҥ барыта учуутал эйгэтин кытта сибээстээх эбит дии.
— Кырдьык, мин кыра эрдэхпиттэн учуутал эйгэтигэр улааппытым. Биһиги Скрябиннар-Жерготовтар педагогическай династияларын устуоруйатын холбоотоххо, 500 сылга тиийэр. Династияны ийэм өттүттэн Саха АССР үтүөлээх учуутала, нуучча тылын уонна литературартын үөрэтии учебниктарын ааптара, аатырбыт методист Татьяна Скрябина (Кугаевская) төрүттээбит. Кини кэргэнэ Леонид Кугаевскай Саха АССР Үөрэҕин министиэристибэтигэр өр сылларга үлэлээбит. Эбээм Вера Скрябина (миигин кини аатынан ааттаабыттар) алын сүһүөх кылаас учуутала, Учууталлар учууталлара, РСФСР народнай үөрэхтээһинин туйгуна. Кини Мэҥэ Хаҥалас улууһун Бүтэйдээҕэр 30 сыл үлэлээбитэ. Оттон аҕабынан эбэм “Бочуот знага” уордьан кавалера Зинаида Егасова Таатта улууһугар Чөркөөх оскуолатыгар өр сылларга математика учууталынан үлэлээбитэ. Кини аҕата Ельфидифор Егасов Саха сирин үөрэхтээһинин губернскай отделын бастакы сэбиэдиссэйдэриттэн биирдэстэрэ. Оттон ийэлээх аҕам Надежда уонна Егор Жерготовтар 40-тан тахса сыл устата Таатта улууһун Чөркөөх оскуолатыгар үлэлээбиттэрэ. Ийэм Надежда Павловна РФ уопсай үөрэхтээһинин бочуоттаах үлэһитэ, Учууталлар учууталлара, СӨ үөрэхтээһинин туйгуна, нуучча тылын уонна литературатын үрдүк категориялаах учуутала, 47 сыл учуутал ыстаастаах. Аҕам Егор Егорович үрдүк категориялаах ОБЖ (НВП) учуутала, РФ Сэбилэниилээх күүстэрин подполковнига, СӨ үтүөлээх учуутала, 40 сыл учуутал ыстаастаах.
Биһиги дьиэ кэргэн Таатта улууһун Чөркөөх оскуолатын уонна Дьокуускай куорат Саха гимназиятын гуманитарнай наукаҕа ситиһиилээх үөрэнээччилэрин сыл аайы анал истипиэндьийэнэн чиэстиир.
Хамыыһыйа хабар үлэтэ киэҥ
— Хайдах Уопсастыбаннай палаатаҕа кэлбиккиний? Туох суолталаах үлэни ыытаҕыный?
— Таатта улууһуттан төрүттээхпин. Былатыан Ойуунускай аатынан Чөркөөх орто оскуолатын бүтэрбитим. Оҕо эрдэхпиттэн уопсастыбаннай үлэ диэн баран муннукка ытаабыт оҕо этим. 8-с кылааска үөрэнэ сылдьан, «Артекка» Бүтүн сойуустааҕы X историческай слекка Саха сирин аатыттан кыттыбытым. Хомойуох иһин, Пионерия курдук Бүтүн сойуустааҕы аатырбыт оҕо тэрилтэтин устуоруйата бу тэрээһининэн түмүктэммитэ.
Миигин СӨ Уопсастыбаннай палаататын састаабыгар Дьокуускай куораттааҕы Таатта улууһун биир дойдулаахтар түмсүүлэрэ мэктиэлээбитэ. Былырыыҥҥыттан СӨ Уопсастыбаннай палаататын наука, үөрэхтээһин уонна патриотическай иитиигэ хамыыһыйа бэрэссэдээтэлинэн үлэлиибин. Биһиги хамыыһыйабыт улуустарга миэстэтигэр тиийэн, национальнай бырайыак чэрчитинэн олоххо киирбит эбийиэктэргэ уопсастыбаннай хонтуруолу оҥорор, араас суолталаах тэрээһиннэри ыытар. СӨ Уопсастыбаннай палаатата кыттыылаах 9 улууска 20 үлэҕэ киирбит эбийиэккэ уопсастыбаннай хонтуруол барда.
Уопсастыбаннай палаата аһаҕас кэпсэтиилэри, санаа атастаһыыларын ыытар былаһаакканан буолар. Биһиги оскуола оҕотун аһылыгыттан саҕалаан, сыыппара, инклюзивнай уонна тыл үөрэхтэригэр тиийэ боппуруостары ырытабыт, тустаах быһаарыылары ылабыт уонна ол чэрчитинэн үлэ ыытабыт. Маны таһынан, биһиги уопсастыбаннай истиилэргэ кыттыыны ылабыт.
Ол курдук, ыам ыйыгар РФ Уопсастыбаннай палаататын былаһааккатыгар тиийэн, 126384-8 №-дээх “Большая перемена” оҕо уонна ыччат Арассыыйатааҕы хамсааһыны туһунан” уонна 126405-8 №-дээх “Российскай Федерация сокуоннарын сорох аакталарыгар уларытыылары киллэрии туһунан” федеральнай сокуоннар бырайыактарын уопсастыбаннай эспэртиисэтигэр кыттыыны ылан, дьүүллэһиигэ санаабын эппитим.
Бу маннык сокуоннары ырытар аһаҕас кэпсэтии үөрэх эйгэтин эспиэрдэрин, уопсастыбаннай санаа атастаһыытын лиидэрдэрин, оҕо хамсааһыннарын салайааччыларын, төрөппүттэр түмсүүлэрин кытта аһаҕастык санаа атастаһыы биир санааҕа кэлиигэ тиэрдэр, араас туһалаах этиилэр уонна сонун сүүрээннэр, бырайыактар үөскүүллэр.
Ил Дархан иһинэн – Төрөппүт сэбиэтэ
— СӨ Уопсастыбаннай палаатата үөрэхтээһин боппуруоһугар хамыыһыйата Улахан төрөппүт мунньаҕа диэн тэрээһини ыыппыккыт дии. Бу тэрээһин туһунан сырдатарыҥ буоллар.
— Уопсастыбаннас көҕүлээһининэн быйыл ыам ыйын 19 күнүгэр Дьокуускайга Уопсастыбаннай палаата СӨ Үөрэх уонна наука министиэристибэтин кытта «Тэтимнээхтик уларыйа турар уопсастыба хамсааһыннарыгар ыччаты социальнай хайысхаҕа ураты көрүүлээх буоларга иитии» тиэмэҕэ төрөппүт Улахан мунньаҕын ыыппыппыт. Манна куйаар ситимин нөҥүө 3700 төрөппүт кыттыыны ылбыта үгүһү этэр. Мунньахха төрөппүттэр, педагогтар, уопсастыбанньыктар, ситэриилээх былаас уонна олохтоох салайыныы бэрэстэбиитэллэрэ кыттыбыттара. Тэрээһин түмүгэр төрөппүттэртэн уонна педагогическай уопсастыбаннастан кэккэ этиилэр киирбиттэрэ. Маны тэҥэ, Ил Дархан иһинэн Төрөппүт сэбиэтэ тэриллибитэ.
Патриотическай тыыны иҥэрии
— Бүгүҥҥү күҥҥэ үүнэр көлүөнэни Ийэ дойдуга бэриниилээх буолууга иитии судаарыстыба сүрүн соругунан буолла. Маныаха эһиги бу боппуруоска ураты болҕомтону уурар буоллаххыт.
— Быйыл Арассыыйаҕа саҥа үөрэх дьылыгар 17 аҥаар мөлүйүөн үөрэнээччи оскуола боруогун атыллаата. Онтон өрөспүүбүлүкэбитигэр – 146 тыһыынча оҕо. Кинилэртэн 16 тыһыынча кырачаан – 1-кы кылаас үөрэнээччилэрэ. Бу саҥа көлүөнэ ыччаттан дойдубут уонна өрөспүүбүлүкэбит кэскилин түстүүр дьон үүнэн тахсыахтара. Ол да иһин быйылгыттан ыла оскуола олоҕор оҕону патриотическай өйгө-санааҕа иитиигэ туһуламмыт үгүс саҥа сүүрээн олоххо киириэҕэ.
Уопсастыбаннай палаата эмиэ бу хайысхаҕа үгүс үлэни ыытар былааннаах. Дьон-сэргэ СӨ Ыччат уонна социальнай коммуникация министиэристибэтэ уонна биһиги палаатабыт “Өрөбүллээҕи гражданскай көрсүһүүлэр” диэн тэрээһиннэрбитин олус кэрэхсиир буоллулар.
Быйыл Ньурба, Чурапчы улуустарыгар сырыттыбыт. Манна биһиги нэһилиэктэринэн сылдьан төрөппүттэри, ыччаттары кытта көрсөбүт, санааларын истэбит. Сотору Кэбээйи улууһугар барар былааннаахпыт.
… Бу күннэргэ СӨ Уопсастыбаннай палаата үөрэхтээһин, наука сайдыытыгар уонна Ийэ дойдуга бэриниилээх буолууга иитии хамыыһыйата педагогическай уопсастыбаннас сийиэһигэр бэлэмнэнэрин таһынан, 2023 сылга биллэриллибит Педагог уонна настаабынньык сылыгар үгүс кэскиллээх тосхолу торумнуур. Оттон балаҕан ыйын 22-23 күнүгэр ыытыллыахтаах Гражданскай пуорумҥа партриотическай тыыҥҥа иитиигэ Вера Жерготова салайар хамыыһыйата суолталаах кэпсэтиини көҕүлүүр сүрүн тэрийээччинэн буолуоҕа.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ хаһыат».