Сангаар бөһүөлэгэр бурдук аска хас да биирдэм урбаанньыт идэтийэн дьарыктанарыттан олохтоохтор биир бастыҥ үлэлээҕинэн «Трыкова» биирдэм тэрилтэтин билинэллэр.
Биһиги бу тэрилтэ үлэтин-хамнаһын билсиһэр сыалтан, эрдэттэн төлөпүөнүнэн кэпсэтэн, көрсүһэргэ болдьостубут.
– Күнүс бэкээринэ хатааһыннаах, биһиги килиэппитин түүн буһаран, сарсыарда үлэ чааһа саҕаланыыта маҕаһыыннарга туттарабыт, онон, эһиги киэһэ 9 чаас саҕана кэлээриҥ, – диэбитэ төлөпүөнүнэн бэрт сэргэх куолас.
Бэкээринэ бөһүөлэк уһугар, урукку маҕаһыын эргэ дьиэтин аҥаар өттүгэр баар эбит. «Тэрилтэ» диэммит хас да киһини көрсөрбүт буолуо дии санаабыппыт, хаһаайканы кытары икки хонуктааҕыта көмөлөһөөччүнэн үлэлии киирбит Саша Тихонова бааллара. Торт уонна пирожнай оҥорбуттарын таһырдьа таһаарбыттар итиэннэ буулка тиэстэтин охсубуттарын иккистээн мэһийээри кэтэһэн олорор эбиттэр.
Александра Трыкова Сангаар орто оскуолатын кэнниттэн пединститут алын кылаастар учууталларын бэлэмниир салаатыгар үөрэнэ киирбит. Бүтэһик кууруска сылдьан, кэргэн тахсан оҕолонон, дойдутугар кэлбит. Билигин түөрт оҕолоох, кыралара игирэлэр, ыам ыйыгар үс саастарын туолар эбиттэр. Александра оҕотун көрөн олорор кэмигэр дьарык наада диэн, 2012 сыл атырдьах ыйыгар биирдэм урбаанньыт буолбут итиэннэ дьоҕус бэкээринэни арыммыт.
— Ийэм Людмила Петровна Синявская манна өр сылларга бэкээринэҕэ үлэлээбитэ, төрдүс разрядтаах кондитер этэ, – диэн кэпсиир Александра Михайловна. – Билигин Дьокуускайга олорор, Сервис технологиятын техникумугар устудуоннары үөрэтэр, ону таһынан килиэп-буулка оҥоһуктарга өрөспүүбүлүкэҕэ сүрүн эксперт буолар. Мин оҕо сылдьан ийэбин батыһан бэкээринэттэн, кондитерскайтан арахпат этим, араас бурдук аһы астыырбын, торт оҥорорбун, киэргэтэрбин олус сөбүлүүрүм. Инньэ гынан, кэргэммин кытары сүбэлэһэн бараммыт, килиэп-буулка оҥоһукка ылсыбыппыт. Бурдугу «Якутопторго» хааччыйар, төлөбүрүн тута биэрэри ирдээбэт буолан олус абырыыр. Суолу өрүсүһэн, аны кыһыҥҥа диэри наада буолар бурдукпутун аҕалтарда.
– Килиэп-буулка оҥоһук бары көрүҥнэрин астыыр буоллаххыт?
– Аҥардас килиэп 36 араас көрүҥүн итиэннэ торт, пирожнай, коржик курдук кондитерскай аһылыгы, билигин муода буолбут багеты, бургеры, пиццаны, сосискалаах тиэстэни оҥоробут. Биир симиэнэҕэ 200 бухааҥканы, ол иһигэр, үрдүк суортаах сэлиэһинэйтэн үрүҥ килиэби, «Ржаной» килиэп үс көрүҥүн уонна «Зернышконы», «Мультиситы», «Бородинскайы», «Пражскайы» буһарабыт, ол быыһыгар торт, пирожнай оҥоробут. Урукку өттүгэр наар бэйэм соҕотох астыыр буоллахпына, бу соторутааҕыта эбии үлэһит ыллым.
– Бородууксуйаҕытын хайдах батараҕытый?
– Улуустааҕы киин балыыһа уонна училище остолобуойугар туттарабыт уонна 15 маҕаһыыҥҥа биэрэбит итиэннэ бу маҕаһыыннар тугу уонна төһөнү сакаастыылларынан астыыбыт. Онон, сороҕор күн өрүү-өрүү үлэлиибит. Ити быыһыгар килиэпкэ наадыйыы улааппыт кэмигэр, холобур, сааскы кус, балыктааһын, муҥха саҕана эбэтэр сыбаайбаларга, үбүлүөйдэргэ, бырааһынньыктарга кондитерскай ас ирдэннэҕинэ, төрүт өрөбүлэ суох үлэлээччибит. Бу ааспыт Паасхаҕа кулич оҥорбутум хамаҕатык барда. Аҕыс сүүс устуука кыра кээмэйдээх, үс сүүс устуука улахан кээмэйдээх куличтары астаабытым. Аны чебаты уонна сырдаах килиэби боруобалыахпын баҕарабын. Биир кэмҥэ саха лэппиэскитин астаан көрбүтүм да, атыыга үчүгэйдик барбатаҕа, онон тохтоппутум.
Трыковтар астыыр тэрили саҥардыыга утумнаахтык үлэлиир эбиттэр. Ол курдук, түөрт сыллааҕыта килиэп буһарар оһоҕу, иллэрээ сыл тиэстэ мэһийэри ылыммыттар, былырыын кондитерскай аһылык тиэстэтин мэһийэр тэрили атыыласпыттар. Ону барытын бэйэлэрэ уу харчынан төлөөбүттэр. Улуус дьаһалтата бастаан саҕалыылларыгар көмөлөспүт, 50 тыһ. солк. биэрбит. Ону сэргэ предпринимательствоны өйүүр пуонда 2013 с. ороскуот сорох чааһын толуйуу бэрээдэгинэн, 320 тыһ. солк. субсидия көрбүт уонна Александра Михайловна биэкэрдэр куурустарыгар үөрэнэ барарыгар кэлэ-бара айанын ороскуотун итиэннэ хонор сирин куортамын төлөөбүт. Бу кэлиҥҥи сылларга туох эмит граҥҥа тиксээри бырагыраамма оҥорон киллэрбиттэрин, үп кырыымчыгынан аккаастаабыт. Ол эрээри, эдэр хаһаайка онтон санаатын түһэрбэт, үлэлииргэ-хамсыырга былаана элбэх. Бастатан туран, үөрэхпин салҕаан, дипломмун көмүскүөм, киһиэхэ идэлээх буолар наада уонна кэлэр өттүгэр чааһынай оҕо саадын арыйар ыра санаалаахпын. Урут ийэм сайын ахсын оҕолорго минньигэс астаах кафены үлэлэтэрэ, кини куоракка көһүөҕүттэн ол дьыаланы мин тутан хаалбытым, инньэ гынан, оҕолору кытары үлэлии үөрүйэхпин, хайа, түөрт оҕолоох ийэ буоллаҕым диир. Оҕолор күнүскү өттүгэр детсадка сылдьар, оттон ийэлэрэ бэкээринэҕэ үлэлиир кэмигэр аҕаларын көрүүтүгэр хаалар эбиттэр.
— Алта сыл үлэлээммит, бөһүөлэкпитигэр син билиниини ыллыбыт. Онон, рекламнай проспект оҥорторор баҕа баар да, билиҥҥитэ идиэйэтин кыайан тобулбакка сылдьабын. Биэкэр диэн син-биир айар үлэһит. Тоҕо диэтэххэ, тиэстэни мэһийэргэ, килиэби буһарарга, тортары оҥорорго, ону араастаан киэргэтэргэ киһи дууһатын ууран, ураты турукка киириэн наада. Ити иһин, мин үлэбин олус сөбүлүүбүн уонна тиэстэм үчүгэйдик тахсан, санаа хоту буһан, сарсыарда сип-сибиэһэй килиэби, минньигэс бурдук аһын маҕаһыыннарга ыытарбыттан олус астынабын, — диэтэ Александра түмүгэр.
Раиса Сибирякова, “Саха сирэ”, edersaas.ru
Хаартыскаҕа Виктор Эверстов (Дабаан) түһэриилэрэ.
Бэкээринэ хаһаайката Александра Трыкова
Көмөлөһөөччү үлэһит Саша Тихонова
Минньигэс ас саарыстыбата