Уйбаан Белолюбскай: «Аны уонча сылынан биир эмит уол “Дыгыҥҥа” ситиһиилээхтик кыттарын көрүөхпүн баҕарабын»

“Дыгын оонньууларын” сэттэ төгүллээх кыайыылааҕа Уйбаан Белолюбскай төрүт көрүҥнэринэн уолаттары дьарыктаабыта биэс сыл буолла. Үс сылтан бэттэх кини, аны оҕолору кытта үлэлэһэн эрэр. Аатырбыт спортсменныын дьарык, уол оҕону иитии, төрүт многоборье кэскилин туһунан кэпсэттибит.

КЫРАЧААН БООТУРДАР

— “Боотур” кулуупка туох санааттан кыра оҕолору дьарыктыыр буоллуҥ?

— 2017 сыллаахха “Дыгын оонньууларыгар” бүтэһикпин кыттыбытым, улахан успуортан тэйбитим, ИДьМ-тан биэнсийэҕэ тахсыбытым. Улахан уолаттары сэргэ оҕолору дьарыктыыр санаа төрүкү да баара. Уол оҕо кыра сааһыттан эт-сиин өттүнэн эргиччи сайдыылаах буоллун диэммин, элбэх сылларга муспут уопуппун, билбиппин-көрбүппүн туһанан, ол сыл күһүнүттэн бириэмэбин аттаран, оҕолору дьарыктыыр буолбутум. Бастакы дьарыкпар биир эрэ уол кэлэн соһуппута. Онтон сыыйа-баайа бэ­­йэ-бэйэлэриттэн истиһэн, оҕолор кэлэн дьарыктанан саҕалаабыттара. Онон, үс сыллааҕыта “Боотур” кулууп толору үлэтин саҕалаабыта. Төрүт многоборьеҕа улахан хамсааһын таҕыста, ол курдук, бу көрүҥ успуорт көрүҥүн быһыытынан Сахабыт сиригэр бигэргэтилиннэ, араас таһымнаах күрэхтэ­һиилэр ыытыллар буоллулар, дьарыктанааччы даҕаны элбээтэ.

— Баҕалаахтары барыларын дьарыктыыгын дуо? Дьарык хайдах ааһарый?

— Билиҥҥитэ баҕалаах оҕолору дьарыктыыбын. Кылаастарынан бөлөххө араарбыппыт. Хас биирдии бөлөххө элбээбитэ 14 оҕо эрчиллэр. Куорат оҕолоро буолан, араас таһымнаах оҕолор дьарыктаналлар. Аны кыра оҕону үөрэтэр, дьарыктыыр, биллэн турар, сэниэ бөҕөнү ылар, сылаалаах. Онон, анаан тириэньэр үөрэхтээх уолаттар оҕолору эрчийэргэ көмөлөһөллөр.

“БООТУРТАН” – “ДЫГЫҤҤА”

— Уол оҕону хас сааһыттан дьарыкка биэрэрбит сөбүй?

— Олох кыра эрдэҕиттэн. Оҕо кыаҕын көрөммүн эрчийэбин. Кыралар сүүрэллэр, ыстаналлар, тутум эргийэллэр. Бэһис-алтыс кылаас уолаттара бу көрүҥнэри таһынан, эбии хапсаҕайдыыллар, мас тардыһаллар. Инникитин баҕалаах оҕолору талан, бөлөхтөрүнэн үлэлиэхпин саныыбын. Уолаттары олох кыраларыттан тиһигин быспакка эрчийэн, аны уонча сылынан биир эмит уол “Дыгын оонньууларыгар” ситиһиилээхтик кыттарын көрүөхпүн баҕарабын.

— Билигин куоракка, ону ааһан тыа сиригэр даҕаны нууччатымсыйбыт оҕолор олус элбэхтэр. Эн дьарыккын сахалыы ыытаҕын дуо?

— Саха төрүт көрүҥүн интэриэһиргээн, нуучча оҕолоро дьарыктанар буолбуттара үөрдэр. Аны нууччалыы саҥарар саха оҕолоро дьарыкка эмиэ элбэхтэр. Онон, дьарыгы сахалыы уонна нууччалыы тылынан ыытабыт. Ол эрээри, бу үс сыл оҕолору кытта үлэлээн бараммын биир санааҕа кэллим: саха оҕото улаатыыта, ол аата бэһис-алтыс кылаастарга тахсыыта, син биир сахатыйар эбит. Бастаан утаа нууччалыы кэпсэтэр оҕолор өйдөрүн тутууларын саҕана сахатыйаллар эбит.

АНААН СААЛА НААДА

— Төрүт многоборье сайда­рыгар туох кыһалҕалар баал­ларый?

— Билигин бу көрүҥү олус элбэх ыччат, оҕо интэриэһиргиир буолла. Сэттэ көрүҥү бииргэ түмпүт успуорт көрүҥэ киһини эргиччи сайыннарар. Бэл, кыргыттар дьарыктаналлар. Маныаха эрчиллэргэ анаан саала наада. Сүүрэр, ыстанар уһун, киэҥ сирдээх, хапсаҕайдыыр мааттаах буолуохтаах. Кыараҕас сиргэ дьарыктанарга табыгаһа суох. Маны таһынан, бу успуорт көрүҥүн кэтээн көрөр, үөрэтэр, анал чинчийиини оҥорор дьон элбиирэ буоллар диэн санаалаахпын.

“ДЫГЫН ООННЬУУЛАРА” ЧУГАҺААТА

Иван Белолюбскай “Боотур” кулуубугар дьарыктыыр уолаттара “Дыгын оонньууларыгар” куруук ситиһиилээхтик кытталлар. Егор Филиппов бу оонньуулар түөрт төгүллээх чөмпүйүөннэрэ буолар. Уолаттар бары биир бырагырааманан эрчиллэллэр даҕаны, куруук тоҕо Егор чорбойон тахсарын, атыттарга туох тиийбэтин түгэни туһанан уһуйааччыттан ыйыттым:

— Егор Филиппов атах оонньуутугар Саха сирин хас да рекордун олохтообута, мас тардыһыытыгар, хапсаҕайга, тааһы көтөҕүүгэ инники күөҥҥэ сылдьар. “Дыгын оонньууларын” сэттэ көрүҥүттэн тутум эргиирин ыарырҕатар, онно болҕомтотун ууран дьарыктана сылдьар. Оҕунан ытыыга спортсмен өй-санаа өттүнэн бэлэмэ элбэҕи быһаарар дии саныыбын, Егор сыл аайы көрдөрүүлэрэ тупсан иһэр. Ол кини кытаанах майгылааҕын, кэдэйэн, самнан биэрбэтин, тиһэҕэр диэри күүстээх санаалаахтык киирсэрин көрдөрөр. Утарсааччыларын санаатынан кыайталыыр диэтэхпинэ, сыыспатым буолуо. Кинини киһи мээнэ халбаҥнаппат, бөҕө туруктаах.
Бастаан кулууп тэрийэрим саҕана, уолаттар бары биир сыаллаах тэҥҥэ дьарыктаналлара. Оччолорго таһымнара даҕаны биир соҕус этэ. Оттон билигин бэйэ-бэйэлэрин утары киирсэллэр, ким-туох таһымнааҕын билэллэр. Мин эрчийэрим таһынан, бэйэлэрэ туох сөп диэбиттэринэн эбии дьарыктаналлар, кими даҕаны хааччахтаабаппын.

Бу күннэргэ Дьокуускайга “Триумф” успуорка бэлэмнэнии киинигэр өрөспүүбүлүкэ төрүт многоборьеҕа чөмпүйэнээтэ ыытылынна. Манна 70-ҥа диэри уонна үөһээ ыйааһыннаахтарга бастыҥ көрдөрүүлээх икки эр бэрдэ “Дыгын оонньууларын” финалыгар кыттар быраабы ыллылар. Өссө үс путевка Иван Белолюбскай тэрийэн ыытар “Чөмпүйүөн Куубага” диэн многоборьеҕа күрэхтэһиитигэр кулун тутарга оонньонуоҕа.

Айтана Аммосова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

Хаартыска – дьоруой тус архыыбыттан уонна СИА.