Дьокуускай куорат Саха гимназиятыгар алын сүһүөх кылаас учуутала, Арассыыйа Федерациятын уопсай үөрэхтээһинин бочуоттаах үлэһитэ, СӨ үөрэҕириитин туйгуна Татьяна Артамоновна Скрябина өр сыллаах педагогическай үлэтин сырдатар «Учуутал үрдүк аата» кинигэ сүрэхтэниитэ бэрт тэрээһиннээхтик, сэргэхтик ааста.
Татьяна Артамоновна – учуутал Бөтүрүөптэртэн биирдэстэрэ. Үс көлүөнэ тухары Бөтүрүөптэр педагогическай династиялара Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр үөрэхтээһин сиcтиэмэтэ сайдарыгар, эдэр көлүөнэни үөрэтиигэ-иитиигэ тугунан да кэмнэммэт сыаналаах кылааты киллэрэллэр.
Үөрүүлээх тэрээһин «Зима начинается с Якутии» эрэгийиэннээҕи күрэх I истиэпэннээх лауреаттарын, Татьяна Артамоновна салайар «Бэргэн» түмсүү иитиллээччилэрин толорууларыгар дириҥ ис хоһоонноох композициянан саҕаланна.
Хас биирдии оҕо ийэ тылын сүмэтин этинэн-хаанынан иҥэринэн тахсарыгар үгүс сыратын, өйүн-санаатын ууран үлэлиир, үрдүк кирбиилэри ситиһэр Татьяна Артамоновна аатыгар элбэх иһирэх, дириҥ ис хоһоонноох эҕэрдэлэр этилиннилэр, учуутал үлэтэ-хамнаһа толору сырдатылынна.
Саха гимназиятын дириэктэрэ, СӨ үтүөлээх учуутала Валентина Софронеева эҕэрдэ тылыгар Татьяна Артамоновна үлэтин үрдүктүк сыаналаата, Саха-немецкэй оскуола тэриллэригэр төһүү күүс буолбутун, улахан учуутал, норуот педагогикатын музейын тэрийээччи, киэҥ билиилээх учуутал үлэтин уопута түмүллэн, кинигэ тахсыыта – бу учууталга сүдү бэлэх буоларын, бу тэрээһин Ийэ тыл күнүгэр аналлаах декада чэрчитинэн ыытыллара ордук суолталааҕын астынан бэлиэтээтэ.
Дириҥ ис хоһоонноох ырытыыны СӨ үөрэҕириитин үтүөлээх үлэһитэ, национальнай оскуолалары чинчийэр научнай институт дириэктэрэ Светлана Семенова оҥордо. Ол курдук, Татьяна Артамоновна айар үлэтин тиэрдэр, маастарыстыбатын үрдэтэр, үлэтин муҥутуур чыпчаалыгар тиийбит учуутал буоларын, уолаттары кылаас таһынан дорҕоонноохтук ааҕарга уһуйар «Бэргэн» түмсүүлэрин аатын дириҥ ис хоһоонугар тохтоото. Маны таһынан, талааннаах учуутал үөрэх кинигэтин, босуобуйа оҥорорго үлэлээбитин, дьиэ кэргэҥҥэ аналлаах «Саха ыалын бастыҥ кинигэтэ» тахсыбытын бэлиэтээн туран, Татьяна Артамоновнаҕа аны «Ыал педагогиката» кинигэни оҥорууга үлэлэһэригэр баҕа санаатын тиэртэ.
Тэрээһиҥҥэ Татьяна Артамоновна үөрэппит оҕолорун төрөппүттэрэ иһирэх тыллары эттилэр.
«Айылгы» түмсүү төрөппүттэрин аатыттан, 2001-2011 сс. «Кыһамньы» төрөппүт сүбэтин салайааччыта, СӨ тэлэбиидэнньэтин уонна араадьыйатын туйгуна, РФ суруналыыстарын чилиэнэ Елизавета Егорова эҕэрдэ этиитигэр, Татьяна Артамоновнаны кытта 17-с сылын бииргэ үлэлииллэрин, Саха-немецкэй оскуола 1 выпуһун төрөппүттэрэ буолалларын, талааннаах учуутал, «төрөппүт – учуутал — оҕо» биир тиһиликкэ ситимнээхтик үлэлээбиттэрин төрөппүттэр сырдыктык, истиҥник ахталларын бэлиэтээтэ. Дьиэ кэргэҥҥэ оҕону иитиигэ-үөрэтиигэ туттар ньымаларын үллэһиннэ. Татьяна Артамоновна төрөппүтү кытта үлэни тэрийиигэ — новатор учуутал, саха тыла тыыннаах хааларын туһугар үлэлиир улахан учуутал буоларын ураты тутан бэлиэтээтэ.
«Учуутал үрдүк аата» кинигэ сүрэхтэниитигэр Татьяна Артамоновнаҕа, кини сүдү үлэтигэр сүгүрүйэн, истиҥ махтал тылларын тиэртилэр: Тыл бэлиитикэтин сэбиэтин чилиэнэ, КиберСаха хамсааһын салайааччыта Н.Н Павлов-Халан, С.А. Новгородов аатынан «Бичик» национальнай кинигэ кыһатын эрэдээктэрэ Н.Э.Игнатьева, төрөппүт «Туһа күүс», «Сомоҕолоһуу» уонна «Сир» уопсастабыннай хамсааһыннар кыттааччыта В.Н.Борисов, «Чуораанчык» сурунаал кылаабынай эрэдээктэрэ Т.И.Жиркова, төрөппүттэр П.Н.Павлова, М.Н.Михайлова, Н.М.Борисова, гимназия алын кылааһын учууталларын холбоһуга.
Ыҥырыылаах ыалдьыттар Татьяна Артамоновна саха интэлигиэнсийэтин биир саамай инники күөҥҥэ сылдьар чаҕылхай бэрэстэбиитэлэ буоларын, куруутун саҥаны айар, толкуйдуур, олоххо киллэрэр дьоҕурдааҕын, саха тыла билиҥҥи олоххо татымыран эрэрин таба көрөн педагогическай наука кандидата, профессор Т.И.Петровалыын, үөрэнээччи саха тылын дорҕоонноорун, этигэн халыыптарын, барҕа баайын үөрэтэригэр, тылын-өһүн эрчийэригэр туһуланар көмө босуобуйа таһаарбыттарын, билигин да айар талаана, дьүккүөрэ арыллар кэмигэр сылдьарын астынан бэлиэтээтилэр уонна төрөппүттэр ааттарыттан дьиэ кэргэҥҥэ аналлаах кинигэ суруйарыҥ буоллар диэн баҕа санааларын тиэртилэр.
Үөрүүлээх тэрээһин түмүгэр, 46 сылын оҕону иитиигэ-үөрэтиигэ үлэлии сылдьар Татьяна Скрябина «Учуутал үрдүк аата» кинигэ сүрэхтэниитигэр кыттыбыт ыалдьыттарга, бииргэ үлэлиир Саха гимназия кэлэктиибигэр, төрөппүттэригэр барҕа махталын тиэртэ. Киэҥ-куоҥ, сырдык Саха гимназиятыгар үлэлиириттэн дьоллооҕун эттэ уонна үлэлиир кэлэктииппэр, төрөппүттэргэ, үөрэнээччилэрбэр туһалаах киһи эбиппин диэн киэн туттарын, дьон ортотугар сылдьар, үлэлиир- хамсыыр дьоллоохпун диэн түмүктээтэ.
Кинигэ сүрэхтэниитин иккис чааһыгар төрөппүттэргэ, учууталларга аналлаах маастар-кылаас, төгүрүк остуоллары ыыттылар.
Саха сирин мэтэдииһигэр, СӨ Бэрэсидьиэнин иһинэн үлэлиир тыл сэбиэтин, норуот педагогикатын Саха сиринээҕи ассоциациятын чилиэнигэр, Саха сирин үөрэҕириитин Бочуоттаах бэтэрээнигэр Т.А.Скрябинаҕа анаммыт «Учуутал үрдүк аата» кинигэ сүрэхтэниитэ үрдүк таһымҥа ыытылынна.
Бүгүҥҥү тэрээһиҥҥэ мустубут дьон Татьяна Артамоновна айылҕаттан айдарыылаах, оҕо туһугар олоҕун анаабыт норуот учуутала буоларын өссө төгүл итэҕэйэн, астынан, дуоһуйан тарҕастылар.
edersaas.ru саайтка анаан Надежда ЖЕРГОТОВА (Саха гимназиятын пресс-киинэ).