Учуонайдары буурҕа да тохтоппот

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Бу күннэргэ Биология институтуттан Роман Петров уонна ХИФУ-тан Сергей Корсанаев SakhaFluxnet региоҥҥа килиимэт уларыйыытын кэтээн көрөр Арктикаҕа баар “Чокуурдаах” уонна “Кодак” станцияларыттан кэллилэр.

edersaas.ru

Эдэр учуонайдар ааспыт кыстыкка хаар халыҥ буолан, сайын Аллайыахаҕа турар научнай станцияларга үгүс прибордара уу анныгар турбутун этэллэр. Аны туран килиимэти кэтиир тэриллэрин устууга Аллайыахаҕа күөллэргэ уонна Индигиир салаатыгар иккис сылын муус хойутаан туруутуттан ыарахаттары көрсүбүттэр. Уонна кэнники сылларга күн-дьыл туругуттан сөмөлүөт Чокуурдаахха көтүүтүгэр тардылыктар уонна көппөккө хаалыытын түмүгэр омук учуонайдара кыһыҥҥы хонуу үлэтигэр кыттыыларын харгыстаабыт. Көр, ити хоту дойду кубулҕаттаах күнэ-дьыла олохтоохтору эрэ буолбакка, учуонайдары да моһуоктуур.
Чокуурдаахха тиийбиппитигэр -10 кыраадыс этэ. Оттон төннөрбүтүгэр -27 кыраадыс буолбута. Хаар халыҥа туундараҕа тыал типпит сиригэр 35-50 см кэриҥэ. Бу сэтинньигэ сотору-сотору буурҕа түһэр буолан, хаайтарыахпыт диэн сэрэхэдийэн бэрт ыксалынан баран, прибордарбытын уһулбуппут уонна тыал күүһүрэ илигинэ эрдэ туран бөһүөлэккэ айаннаабыппыт, — диир Роман Егорович буурҕа быыһынан сырыытын туһунан.

— Роман, ити ураҕас курдук тэриллэргит тыалга-кууска сууллубаттар эбит дуу?

— Этэҥҥэ. 2003 сылтан тупсаран, син тыалтан, хаартан, кыыллартан харыстаан, билигин туох да улахан куттал суох буолла. Бэл, чаҕылҕаннаах ардах түстэҕинэ даҕаны вышка заземлениета сиргэ аһарар. “Солнечнай панелларбыт” сууллубат гына бигэ тирэхтээхтэр.

— Хайа, ол туундараҕа эмиэ күн панелларын туруордугут дуо?

— Баар буоллаҕа дии. Прибордар 12-тэн 24 диэри вольту сииллэр. Полярнай күн суукканы эргиччи күн энергиятын туһанары ирдиир, оттон кыһын полярнай түүҥҥэ тыал генератордара станция үлэлииригэр көмөлөһөллөр. Билигин энергияны сиир тэриллэри уһуллубут, онон 12 вольтунан үлэлиир прибордар эрэ хааллылар, итилэргэ тыал генератора сааскыга диэри үлэлииллэригэр сөп гыныа.
Роман Петровы кытта кылгас кэпсэтиибиттэн бу ыраах сытар станциялар олус суолталаахтар эбит диэн өйдөөтүм. Ол курдук “Кыталык” эркээйи сир сиригэр-уотугар үлэлиир “Чокуурдаах” уонна Чокуурдаахтан буранынан чаас кэриҥэ айаннаан тиийэр сиргэ турар “Кодак” станция бырамыысыланнай эбийиэктэртэн тэйиччи сыталларынан уратылаахтар. Маны таһынан Россия уонна тас дойду учуонайдарын норуоттар икки ардыларынааҕы чинчийиилэрэ билигин килиимэт уларыйыытын кэтээн көрөллөрүгэр кыаҕы биэрэр. Итиниэхэ килиимэт сылыйыытын түмүгэр тиит мас хайдах хоту диэки сыҕарыйара, үүнэрэ улахан суолталаах эбит. Тиити кэтээн көрүү түмүгэр килиимэт сылыйыытыгар туох сабыдыаллыырын билэр кыахтаныахтара. Ити курдук, эдэр учуонайдары буурҕа да тохтоппот.

Женни Стрюкова, “Саха сирэ” хаһыат,edersaas.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0