«Тымныы полюһа» бэстибээл «Хурустаал компас» номинациятыгар бастыҥынан ааттанна
Бу күннэргэ Арассыыйа киэҥ туонатыттан өссө биир үөрүүлээх сурах кэллэ — «Хурустаал компас» («Хрустальный компас») Национальнай бириэмийэ экспертнэй сэбиэтэ 2018 сыллааҕы куонкурус финалистарын 10 номинациятын бастыҥнарын ахсааныгар Саха сириттэн кыһыҥҥы туризм «Тымныы полюһа» бэстибээли бигэргэттэ.
edersaas.ru
Суолталаах куонкуруһу түмүктүүр мунньах Нуучча географическай уопсастыбатын москватааҕы штаб-квартиратыгар ыам ыйын 3 күнүгэр буолла. Тэрийэччи — Нуучча географическай уопсастыбатын Краснодар уобалаһынааҕы региональнай салаата уонна «Газпром на Кубани» корпоративнай ассоциация.
Бириэмийэ сүрүн сыала — Арассыыйаны дойдутун курдук ылынан, олорор сирин айылҕатын, тулалыыр эйгэтин харыстыыр, байытар, убаастыыр дьону булан, кэмигэр бэлиэтээһин. Кинилэр холобурдарын киэҥ араҥаҕа билиһиннэрэн, үлэлэрин сырдатыы, киэн туттууну саҕыы. Бириэмийэ экспертнэй састаабыгар Владимир Котляков, Артур Чилингаров, Юрий Воробьев, Николай Дроздов, Александр Фролов, Олег Аксютин, Виктор Савиных, Юрий Ефремов, Сергей Дудко уо. д. а. аан дойдутааҕы таһымнаах учуонайдар уонна чинчийээччилэр, биллэр уопсастыбаннай диэйэтэллэр, Арассыыйа уонна Кубань судаарыстыбаннай уорганнарын уонна бөдөҥ бизнес бэрэстэбиитэллэрэ, суруналыыстар, худуоһунньуктар киирэллэр.
2012 сыл сэтинньи 16 күнүгэр Краснодар куоракка олохтонуоҕуттан ыла «Хурустаал компас» норуоттар икки ардыларынааҕы Национальнай бириэмийэ география, экология,айылҕа уонна историческай-култуурунай нэһилиэстибэ эйгэтигэр үлэлиир араас кэскиллээх хайысхалаах бырайыактары өйүүр. Алта сыл устата аан дойду 35 дойдутуттан уонна Арассыыйа 84 регионуттан 1531 бырайыак куонкуруска киирдэ. Бу бырайыактарга куоластааһыҥҥа 1,6 мөл. киһи кыттыыны ылла.
«Просвещение» номинацияҕа саамай элбэх — 21484 куолаһы ылан, Архангельскай уобаластан яхтсмен Евгений Шкаруба «Поморский карбас: пример практического мореходства» бырайыага ылла.
Саха сириттэн Национальнай бириэмийэҕэ түөрт бырайыак куонкурустаспыта. Бу бырайыактартан Өймөкөөн улууһугар ыытыллар «Тымныы полюһа»кыһыҥҥы туризм бэстибээлэ «Бастыҥ региональнай бырайыак» номинацияҕа бэлиэтэнэн, бастакынан ааттанна! Бырайыакка 1648 куолас киирдэ. Тымныытын инники күөҥҥэ тутан, аан дойдуга саамай тыйыс климатическай усулуобуйалаах географическай сир буоларын биллэрэн, үрдүк таһымнаах тэрээһиннэри ыытарын иһин бу кыһыҥҥы туризм бэстибээлэ бастыҥынан ааҕылынна. Бырайыак ааптардара — «Өймөкөөн улууһа» МТ баһылыга Михаил Захаров уонна улуустааҕы култуура управлениетын салайааччыта Аксинья Сивцева.
«Бастыҥ региональнай бырайыак» номинацияҕа үс регион бырайыага ааттанна: Саха сириттэн — Өймөкөөн улууһун муниципальнай тэриллиитин «Тымныы полюһа» бэстибээлэ, Иркутскай уобаластан — «Исток» эколого-географическай хаһыат, Краснодарскай кыраайтан — «Арассыыйа Албан аатын аллеята».
Иркутскай уобалаһын «Исток» хаһыата тулалыыр айылҕаны харыстааһыҥҥа иһитиннэрэр, үөрэтэр уонна чинчийэр үлэни күүскэ ыытар. Бу бырайыакка 1026 куолас киирдэ.
Краснодарскай кыраайтан кыттыбыт «Арассыыйа Албан аатын аллеята«бырайыак ыытар үлэтин ис хоһооно — сөҕүмэр. Арассыыйа норуотун патриотическай тыынын уһугуннарар бырайыак ааптара Александр Сердюков. 10 сыл устата Арассыыйа араас куораттарыгар, Беларуссияҕа, Украинаҕа, АХШ-га, Германияҕа патриотическай ис хоһоонноох 1000 тахса бюст, скульптура, бэлиэ пааматынньык бу бырайыагынан оҥоһуллубут.
Саха сириттэн «Хурустаал компас» бириэмийэҕэ Амма улууһуттан кыттыбыт «Летопись Амги-Слободы. 1652-2016″ диэн архыып чахчыларыгар олоҕуран Амма улууһун Амма нэһилиэгин 365 сыллаах историятын летопиһыгар 4221 куолас киирбит. Ааптар — Людмила Васильева. Бу бырайыак номинацията — «Кинигэ таһарыыта» (Историческай кыраайы үөрэтэр кинигэ). Манна бастыҥнарынан Арассыыйа государственнай заповедниктара, Ломоносов аатынан Москватааҕы государственнай университет, All Russia Guide английскай тылынан айан сирдьитин кинигэлэрэ ааттаммыттар.
«Өлүөнэ өрүһүнэн уста сылдьар университет» диэн ХИФУ преподавателлэрэ, устудьуоннара уонна Нуучча географическай уопсастыбатын холбоһуктаах бырайыактара. Манна араас эйгэ үлэһиттэрэ кытталлар. Өлүөнэ Эбэ устун улуустарынан уунан айан бырайыага 2464 куолаһы ылбыт. Номинацията — «Бастыҥ региональнай бырайыак».
