Ийэ тыл күнүгэр анаммыт дьоро киэһэҕэ Опера уонна балет тыйаатырыгар сылдьан, мин, тыа эмээхсинэ, сүргэм көтөҕүлүннэ. Дьоро киэһэҕэ С.А.Новгородов төрөөбүт түөлбэтиттэн кэлбит эдэр ыал ийэлэрэ дьону саламаатынан, алаадьынан күндүлээтилэр, ыччаттар хоһоон аахтылар, оһуохайдаан ойдулар.
edersaas.ru
Тылы чинчийэр институт бэрэпиэссэрэ П.А.Слепцов, С.А.Новгородов туһунан дакылааты онороругар, биһиги кинини саха норуотун сырдатааччытынан билиниэхтээхпит диэбитин, дьон ытыс таһыныынан көрүстэ. Мин, салайааччыларбыт төрөөбүт тылбытын сайыннарарга улахан дьаһаллары олоххо киллэриэхтээхпит диэн эппиттэрин ордук кэрэхсээтим. Ол туһунан бастакы бэрэсидьиэммит М.Е.Николаев, Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ А.Н.Жирков эттилэр. Өрөспүүбүлүкэ 2050 сылга диэри кэскиллээх былааныгар ити боппуруоһу киллэрэргэ диэтилэр. Ону тэҥэ, литэрэтиирэ норуот айымньытыгар олоҕуран сайдыахтааҕын туһунан тоһоҕолоон эттилэр. Норуот айымньытыгар олоҕурбут литэрэтиирэ сайдар кыахтааҕын бэлиэтээтилэр.
Ону таһынан, билиҥҥи сайдыылаах кэмҥэ олоҕу кытта тэҥҥэ хардыылыыр инниттэн, куйаар ситимигэр тылбытын киллэриэхтээхпит. Бу улахан дьыаланан дьарыктанар дьоннордоохпутун «Бичик» кинигэ кыһатын салайааччыта А.В.Егоров бэлиэтээтэ. Оннук дьонунан Иннокентий Антонов уонна Алексей Иванов диэн уолаттарбыт буолаллар. Аны Сахалыы бикипиэдьийэҕэ Н.Н.Павлов-Халан 2008 сылтан дьарыктанан, номнуо 11 тыһ. ыстатыйаны киллэрбит.
Суруйааччы С.А.Попов-Сэмэн Тумат Сэмэн Новгородов туһунан хас да кинигэни таһаартаран, кини туһунан норуота билэригэр элбэх үлэни ыытарын эттилэр. Норуодунай суруйааччы, С.А.Новгородов үлэлэрин кэргэнэ уонна төрөппүт кыыһа Ленинградтан Саха сиригэр аҕалан биэрэн, тыыннаах хаалларбыттарын уонна сорох үлэлэрин учуонай Е.И.Коркина бэчээккэ таһаартарбытын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ.
Саха тылын кытта өрөспүүбүлүкэҕэ олорор аҕыйах ахсааннаах норуоттар тылларын тэҥҥэ сайыннарыахтаахпыт туһунан эмиэ этилиннэ. Аан дойдуга 7000 тыл баарыттан, 2 нэдиэлэҕэ биирдии тыл сүтэ турар эбит. Эчи кутталын! Биһиги тылбыт оннук эрэ дьылҕаламматар!
Тус бэйэм сыаналыырбынан, билигин тыа да сиригэр сахалыы ыраастык саҥарар киһини булар уустугуран иһэр. Тоҕо диэтэххэ, тас эйгэ сабыдыала олус күүстээх: тэлэбиисэр, интэриниэт, төлөпүөн о.д.а. эйгэ барыта нууччалыы. Холобура, биһиэхэ Бордоҥ нэһилиэгэр да оннук көстүү. Эбиитин тэрилтэлэр отчуоттара, атын да дьыалалара-куолулара барыта нууччалыы. Оннооҕор сахалыы да буукубалары көмпүүтэрдэригэр киллэрбэттэр. Эгэ, төлөпүөннэригэр киллэриэхтэрэ дуо?! Дьэ онон араас тыл-өс тахсар. Аны оҕолорбут бүтүннүү батсаабынан эрэ кэпсэтэллэр. Дьэ маны хайдах көннөрөбүт? Тэлэбиисэргэ саҥарар дьоммут тыллара биир оннук. Оннооҕор тыаттан киирбит дьоммут сахалыы ыраастык саҥарбаттар. Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин идэлээхтэрэ сылгы, сүөһү ахсаанын өрүү «төбөнөн» саҥараллар. Истиэххэ сүөргү. Хата, тэлэбиисэр ыытааччылара саҥаларын көрүнэр буолбуттара хайҕаллаах. Салгыы букатын уу сахалыы саҥараллара буоллар, олус үчүгэй этэ. Кинилэр дьайар эйгэлэрэ киэҥ.
Онон бу дьоро киэһэҕэ этиллибит тыллар олоххо киирэллэрэ буоллар, төрөөбүт тылбыт дьэ, кырдьык кэхтэр туруктан тахсан, сайдыы суолугар киириэ этэ.
В.СОЛОВЬЕВА, Ньурба улууһа, Маалыкайтан сылдьар тыа эмээхсинэ
Бэлэмнээтэ Людмила ПОПОВА, «Саха сирэ» хаһыат, https://edersaas.ru/