Бу түбэлтэ былырыын бэс ыйыгар буолбута. Адьырҕа кыыл — эһэ табаһыкка саба түспүтэ. Табаларын маныы сылдьан 10-с кылаас үөрэнээччитэ сүүнэ улахан кыылы кытта күөн көрсөн барбыта…
edersaas.ru
Бу Кэбээйи улууһун Сэбээн Күөл олохтооҕо Сергей Кривошапкин этэ. Кини туһунан «Уол оҕо күнэ» тэрээһин кэмигэр «Биһиги кэммит дьоруойа» диэн номинацияны туттарыыга истэн баран, саала иһигэр олорор дьон: «Уой, даа..» — диэн биир тыынынан уһуутуу түспүппүт. Мин уолтан, наҕараадатын тутаатын кытта, «сылааһына» интервью ылбытым.
— Сайын аайы дьоммор ыстаадаҕа сайылыы тахсабын. 1500 табаны көрөбүт-истэбит. Былырыын бэс ыйын 15 күнүгэр убайбынаан табаларбытын маныы барбыппыт. Түүн икки чаас саҕана, хантан да кэлбитэ биллибэккэ, иннибитигэр эмискэ эһэ баар буола түспүтэ да, тэрээпкэттэн оҥоһуллубут куукула курдук, убайбын үнтү кумалаан барбыта. Мин, хата уолуйбакка, миинэн иһэр табабыттан саабын харбаан ылаат, иккитэ утары ыппытым. Хата, кыыл чугас буолан, таптаран, тута өлбүтэ. Эһээбэр наһаа махтанабын. Кини миигин кыра эрдэхпиттэн ыстаадаҕа илдьэ сылдьан, өрүү маннык түбэлтэ хаһан баҕарар тахсыахтааҕар үөрэппитэ-такайбыта. Аан бастаан эһэни 7 саастаахпар түһэ сытар лааҕырбытыгар саба түспүтүгэр көрбүтүм. Онно улахан дьон элбэх этилэрэ. Онтон хоно сытар сирбит аттынан ааһан иһэллэрин көрөөччүбүн. Онон адьырҕа кыыл саба түһэригэр толору бэлэмнээх буолан, уолуйбатаҕым. Итиннэ кутталбыттан куотан хаалбытым буоллар, убайбыттан көрө матыа этим. Бэс ыйыгар адьырҕа кыыл саҥа уһуктан адьырҕа буолар, ол кэмҥэ биһиги түбэспиппит, — диэн кэпсиир Сергей.
Сергей Кривошапкин соҕотох ийэ оҕото. Күндү киһитин туһунан кэпсээтэҕинэ сирэйдиин уларыйар, сырдыыр:
— Мин ийэбин наһаа таптыыбын, харыстыыбын. Дьоҥҥо мас хайытан, муус таһан, ол-бу тиэйэр-таһар үлэлэргэ сылдьан, кыра хамнас өлөрүнэбин. Онтубун бэйэм туһанарбар уурунабын. Бу манна анал номинация ыла кэлэрбин эрдэттэн билбэтэҕим. Куоракка ыҥырбыттарыгар: «Ийэбэр мунньуммут харчыбынан кэһии ылан аҕалыам, » — диэн олус үөрбүтүм. Билигин ол баҕабын толордум. Кини киэргэли олус сөбүлүүр. Ол иһин үрүҥ көмүс ытарҕа ыллым уонна ийэм сөбүлүүр кылгас остоох итии кыһыҥҥы саппыккыны ыллым. Саас-күһүн кэтэригэр олус үчүгэй, муодунай баҕайы, — диэн улахан киһилии үөрэ кэпсиир Сергей. Хата, уол кэпсээниттэн бэйэм уйадыйан ыллым. Көр, оҕо ийэтин таптыыра диэн ити. Үөрэҕэр мунньуммут харчытын ийэтигэр кэһии гыммыт… Сергей Кривошапкиҥҥа наҕараада туттарарыгар МЧС бэрэстэбиитэлэ: «Биһиэхэ суолуҥ аһаҕас. Эйиигин үөрүүнэн үрдүк үөрэххэ ылыахпыт», — диэбитэ. Оттон Сергей баҕата баһаам: спорт да өттүгэр кыахтаах, ахсаан да суотун кыайа-хото тутар эбит.
— «МЧС»-ка да киириэхпин сөп. Бэрт идэ, — диэн эр киһилии дуоспуруннаахтык кэпсэтиибитин түмүктүүр «Биһиги кэммит дьоруойа» диэн номинация дьоруойа.
Саха сиригэр «Арассыыйа ийэлэрэ» уопсастыбаннай тэрилтэ көҕүлээһининэн тэриллибит «Уол оҕо күнэ» бүгүн иккис сылын бэлиэтэнэр.
— Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Егор Борисов 2017 с. олунньу 6 күнүнээҕи Ыйааҕынан «Уол оҕо күнэ» баар буолта. Бу суолталаах бэлиэ күн чэрчитинэн өрөспүүбүлүкэҕэ анал дэкээдэ ыытылла турар. Аҕыйах хонуктааҕыта Мэҥэ Хаҥалас Наахаратыгар үгэс буолбут «Аҕа күрэҕэ» ыытылынна. Онно 14 улуустан аҕа уонна уол кыттыылаах ураты ис хоһоонноох күрэхтэһии буолла. Бэҕэһээ Дьокуускай куорат Национальнай гимназиятыгар өрөспүүбүлүкэ улуустарыттан кэлбит араас эйгэҕэ ситиһиилээх оҕолорго номинациялары туттаран бэлиэтээтибит.
Сыл аайы «Уол оҕо күнэ» тэрээһини сонунтан сонун ис хоһооннуохпут, саҥаттан саҥа номинациялары эбэн иһиэхпит. Номинациянан бэлиэтэммит дьоруойдарбытыгар анаан кинигэ таһаарыахпыт, — диэн кэпсиир СӨ Дьиэ кэргэн уонна ыччат бэлиитикэтин миниистирин солбуйааччы Савва Михайлов.
Уол оҕо күнүн ыытыыга көхтөөтүк үлэлэһэр, СӨ «Аҕалар лигалара» уопсастыбаннай тэрилтэттэн сылдьар предприниматель Яков Оконешниковы кытта кэпсэттим.
— Мин бэйэм икки уоллаахпын. Айхал Габышев салайар СӨ»Аҕалар лигалара» уопсастыбаннай тэрилтэ чилиэннэрэ аан дойдуга суох Аҕаҕа уонна Уолга аналлаах стела туруорбуттара. Мин бу тэрээһин үөрүүлэх аһыллыытыгар туран, аан бастаан уолаттарым иннигэр туох эрэ үйэлээҕи сырдыгы оҥоруохпун баҕарбытым. Мин эрэ буолуо дуо, ол үөрүүлээх тэрээһинтэн ыла аҕалар гимназия ыытар үлэтигэр актыыбынайдык кыттар буолан барбыппыт. Айхал Габышев уопсастыбаннай тэрилтэтин тула түмсүбүппүт. Онон биир киһи көҕүлүүр холобура олус күүстээх эбит. Билигин өрөспүүбүлүкэҕэ 400-чэкэ уопсастыбаҕа аҕа оруолун үрдэтэр уопсастыбаннай тэрилтэлэр үлэлииллэр, — диэн санаатын тиэртэ актыбыыс аҕа Яков Оконешников.
Муус устар дьиэ кэргэҥҥэ анаммыт ыйынан буолар диэтэхпитинэ, арааһа, сыыспаппыт буолуо. Ол курдук, муус устар — Айыыһыт ыйа. Бу ый бастакы өрөбүлэ — Аҕа күнэ. Иккис өрөбүлэ — Уол оҕо күнэ. Аны Булчут күнүн эбэн кэбис. Онон муус устар Дьиэ кэргэн туллар тутааҕа — Эр киһи уруйданар, чиэстэнэр дьоро ыйа. Уол оҕолоох дьиэ кэргэннэр бүгүн оҕолоругар эҕэрдэ тыл бастыҥын эттилэр. Уол оҕо иитиитигэр туһаайыллыбыт Дэкээдэ салҕанар.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Ааптар хаартыскаҕа түһэриитэ.