Таатта улууһугар, Тыараһа нэһилиэгэр, олунньу 13 күнүгэр — төрөөбүт тыл, сурук-бичик күнүнэн, Сомоҕолоһуу сылынан уонна саха дьонун аар саарга аатырдыбыт ытык киһибит, САССР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, «Үлэ Кыһыл Знамята» орден кавалера, мелодист, артыыс, үҥкүүһүт, саха төрүт култууратын тарҕатааччы, улуу хомусчут Лука Николаевич Турнин төрөөбүтэ 102 сылынан далааһыннаах тэрээһин түһүлгэтэ тэриллэр. Бу туһунан Л.Н.Турнин аатынан Тыараһатааҕы норуот айымньытын дьиэтин дириэктэрэ Алена Сабарайкина кэпсээтэ.
—Ытыктыыр сүдү киһибит, мындыр өйдөөх Лука Николаевич Турнин саха төрүт култууратын дьоҥҥо-сэргэҕэ тарҕатар, кэнчээри ыччакка тиэрдэр, иҥэрэр дириҥ хорутуулаах үлэлээҕинэн үрдүктүк сыаналанар. Кини ансаамбыл тэрийэн, дьон-сэргэ бөҕөтүн уһуйбут умнуллубат улахан үтүөлээх. Ансаамбылынан дойду тэбэр сүрэҕэр — Москубаҕа тиийэн Чайковскай аатынан саалаҕа хомустаан дьүрүһүтэннэр, киэҥ сир-дойду ыалдьыттарын, олохтоохторун улаханнык соһуппуттар, сөхтөрбүттэр.
Биһиги бу ытык киһибитигэр аналлаах тэрээһини Дьокуускайынан, улууһунан сыл ахсын хайаан да тэрийэн ыытабыт. Маныаха дьон-сэргэ, ордук ыччат сэргээн, сэҥээрэн кыттара элбээн иһэриттэн улаханнык үөрэбит. Быйылгы тэрээһиҥҥэ Лука Николаевич төрөөбүтэ 102 сылынан, «Дьиэ кэргэн алыба — хомус» диэн дьиэ кэргэнинэн хомуска улуустааҕы күрэхтэһии тэриллэр. Манна анаан-минээн дьарыктанар, куонкурустарга кыттар дьиэ кэргэттэрбит кэлэн кыттаары турунан бэлэмнэнэ сылдьаллар. Маны сэргэ, долгутуулаах тэрээһин аһыллыытыгар, 1959 сыллаахха Саха сирин ыччатын II бэстибээлигэр Таатта ыччатыгар Лука Николаевич туруорбут дьүһүйүүтүттэн Тыараһа нэһилиэгин ыччаттара быһа тардан иһитиннэриэхтэрэ.
Биллэн турар, түһүлгэҕэ мустубут хомусчуттарбытыгар анаан, Сомоҕолоһуу сылынан, оһуохай матыыбынан күргүөм тардыы ыытыллара былааннанар.
Ону сэргэ, быйылгы тэрээһиммит биир уратынан, «Бары уруһуйдуубут» бырайыак чэрчитинэн, Харбалаахтааҕы оҕо искусствотын оскуолатын көҕүлээһининэн, муоһалааһынынан, түһүлгэҕэ мустубут ыалдьыттарбыт хомус дьүрүскэнин уонна хоһоону дьүөрэлээн истэ олорон, тутатына уруһуйдуулларыгар дьарык ыытыллар. Бэлиэтээн эппиттэринэн, маннык дьарык киһи толкуйдуур, оҥорон көрөр дьоҕурун сайыннарарыгар, ис дьоҕурун уонна туругун арыйарыгар көмөлөөх. Биллэн турар, хомуска маастар-кылааһы күүтээччи, өрүү буоларын курдук, элбэх. Маастар-кылааска мустубуттар сыыйа тардыыга, композицияны туруорууга үөрэниэхтэрэ, ыйытыыларыгар хоруйдары ылыахтара. Кинилэр бу үөрэммиттэрин салгыы сайыннаран баран, эһиилги тэрээһиҥҥэ көрдөрүөхтэрэ, билиһиннэриэхтэрэ.
Долгутуулаах түһүлгэҕэ Дьокуускай куораттан Л.Н.Турнин аатынан өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкурус стипендиаттара: Айтал Мырсанов, Ирина Охлопкова кэлэн кыттыыны ылыахтара. Бар дьоҥҥо хомуска оонньоон иһитиннэриэхтэрэ, түһүлгэҕэ мустубут ыалдьыттары кытары санааларын үллэстиэхтэрэ.
Онон тыас, дорҕоон уонна тыл алтыһар күнүгэр ыраахтан-чугастан ыалдьыттары, кэрэхсээн истэ-билэ, көрөр кэлэр бар дьоммутун күүтэбит. Бу далааһыннаах тэрээһини улуустааҕы култуура уонна духуобунай сайдыы управлениета, улуустааҕы Ыччат уонна дьиэ кэргэн бэлиитикэтин салаата, Хомус аан дойдутааҕы Киинэ өйөөтүлэр, тэрийистилэр.
Сардаана БАСНАЕВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыскалар: интэриниэттэн ылылыннылар