“Тыа сирин бигэтик сайыннарыы” тус сыаллаах федеральнай бырагырааманы 2014-2018 сылларга олоххо киллэриигэ федеральнай бүддьүөттэн 5 миллиард солкуобайтан тахса, өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн 3 миллиард солкуобай кэриҥэ кыттыгас угулунна.
Инньэ гынан биэс сыл устатыгар 2036 кэтэх олорор дьиэ, ол иһиттэн 1314-дэ эдэр ыалларга, 2 оскуола, 12 ФАП уонна култуура, спорт эбийиэктэрэ тутулуннулар. Ону сэргэ 163 килэмиэтир 898 миэтэрэ уһуннаах гаас ситимэ 13 нэһилиэнньэлээх пууҥҥа, 282 килэмиэтир 185 миэтэрэ усталаах сайыҥҥы уу ситимэ 33 нэһилиэнньэлээх пууҥҥа үлэҕэ киллэрилиннилэр, дьиэни-уоту түөлбэлээн чөкө тутууга 7 бырайыак, миэстэҕэ көҕүлээһини гранынан өйөөһүҥҥэ 51 бырайыак үбүлэннилэр.
Ааспыт 2018 сылга төһө-хачча үлэ оҥоһулунна? Бырагырааманы үбүлээһиҥҥэ холбоон 795 мөлүйүөн 374 тыһыынча солкуобай көрүллүбүтүттэн федеральнайа – 408 мөлүйүөн 876 тыһыынча солкуобай, онтон ордугун өрөспүүбүлүкэ уйунна.
Тыа сиригэр дьон олорор усулуобуйатын тупсарыыга көрүллүбүт үп (353 мөлүйүөн 144,10 тыһыынча солкуобай, ол иһигэр өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн – 165 мөлүйүөн 500 тыһыынча солкуобай) толору туһанылынна. Барыта 26776 кв. миэтэрэ иэннээх 387 кэтэх дьиэ тутуллан киирдэ. Мантан 263 дьиэтэ эдэр ыалларга уонна эдэр исписэлиистэргэ аналлаах.
Тыа сирин гаастааһын хайысханан 128 мөлүйүөн 834 тыһыынча солкуобай (мантан 74 мөлүйүөнүн өрөспүүбүлүкэ уйунна) көрүллэн, 37 килэмиэтир 584 миэтэрэ усталаах гаас ситимэ Хаҥалас улууһугар Нөмүгүгэ, Чурапчы Туора Күөлүгэр уонна Чурапчы сэлиэнньэтигэр тардылынна. Уунан хааччыйыыга 75 мөлүйүөн 141,40 тыһыынча (өрөспүүбүлүкэ ирээтэ – 29 мөлүйүөн 606,90 тыһыынча) солкуобай тиксэриллэн, 61 килэмиэтир 749 миэтэрэ уһуннаах сайыҥҥы уу ситимин тардыы үлэтэ Нуотараҕа (Ленскэй), 2-с Нөөрүктээйигэ (Өлүөхүмэ), Тиэрбэскэ (Бүлүү), Булууска (Нам), Хара Алдаҥҥа (Таатта), Төҥүлүгэ (Мэҥэ Хаҥалас), Боотулууга, Сургуулукка (Үөһээ Бүлүү) түмүктэннэ.
Түөлбэлээн тутууга 219 мөлүйүөн 596,90 тыһыынча солкуобай көрүллүбүтүттэн өрөспүүбүлүкэ аҥаарын кэриҥин (107 мөлүйүөн 943,10 тыһыынча) укта. Икки бырайыак үлэҕэ киирдэ: Мэҥэ Хаҥалас Харатыгар уонна Сунтаар сэлиэнньэтигэр “САССР 100 сыла” түөлбэҕэ ыаллар дьиэ туттан киирэллэригэр сөптөөх усулуобуйаны тэрийдилэр.
ФАП-у эбэтэр быраас үлэлиир хоһун тутууга 8 мөлүйүөн 148,94 тыһыынча солкуобай көрүллэн, Кэскилгэ (Томпо) эрэ соҕотох ФАП үлэҕэ киирдэ. Оттон нэһилиэктэргэ дьон саҕалааһынын, көҕүлээһинин гранынан өйөөһүҥҥэ 10 мөлүйүөн 508,90 тыһыынча солкуобай (мантан 7 мөлүйүөнүн өрөспүүбүлүкэ укта) 10 бырайыакка бэрилиннэ.
Федеральнай былаас кыттыһар үбүн балачча улаатыннарда (647 мөлүйүөн), ол оннугар өрөспүүбүлүкэ ирээтэ биллэрдик кыччаата (72,5 мөлүйүөн). Итиччэ үпкэ 28 тыһыынча кв. м иэннээх кэтэх дьиэ, Хаҥалас Малдьаҕарыгар уонна Нам 2-с Хомустааҕар саҥа түөлбэлэр тутуллуохтара, Өктөмҥө (Хаҥалас) уонна Дириҥҥэ (Чурапчы) гаас, оттон Харбалаахха (Үөһээ Бүлүү), Аканаҕа уонна Хаҥаласка (Ньурба), Кэскилгэ (Томпо), Хороҕо (Өлүөхүмэ), Кутанаҕа (Сунтаар) уу ситимнэрэ тардыллыахтара, Амма Сулҕаччытыгар ФАП тутуллуо. Гранынан өйөөһүҥҥэ, былырыыҥҥы курдук, 10 квота көрүлүннэ.
Василий НИКИФОРОВ.