Тыа хаһаайыстыбатын сириттэн буор үрүт араҥатын ылар бобуллар

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

Сокуон ирдэбилинэн, тыа хаһаайыстыбатыгар анаммыт сир тус сыалынан эрэ туһаныллыахтаах, бааһына, ходуһа, мэччирэҥ уонна оһорбо быһыытынан.

 

Маннык сирдэргэ тыа хаһаайыстыбатын култууралара үүннэриллиэхтээх, сүөһү мэччийиэхтээх, отонноох уонна бааһынаны көмүскүүр-хаххалыыр мастар силигилиэхтээхтэр. Тыа хаһаайыстыбатын сириттэн буор (почва) үрүт араҥатын көҥүлэ суох түөрэн ылан суол оҥоруутугар, тутууга, сири тупсарыыга уонна да атын сыалларга туттуу Сир Кодексатынан, «Тулалыыр айылҕаны харыстааһын туһунан» уонна «Тыа хаһаайыстыбатын сирин быйаҥын судаарыстыба өттүттэн хааччыйыы туһунан» сокуоннарынан бобуллар. Сир үрүт араҥатын түөрэн ылбыт тэрилтэлэр уонна биирдиилээн дьон буруйдара дакаастаннаҕына, кырата суох ыстараапка түбэһиэхтэрин сөп.

Тыа хаһаайыстыбатын сирин анныгар сытар кумаҕы, буору уонна тааһы, атыннык эттэххэ, сиртэн хостонор киэҥник тарҕаммыт туһалаах баайы, суолу оҥорууга, тутууга, балыктыыр күөлгэ уо.д.а. сыалга туһаныах иннинэ сир быйаҥнаах араҥатын ылан анал сиргэ харайыллыахтаах уонна сири тупсарыыга, көҕөрдүүгэ, чөлүгэр түһэриигэ (рекультивацияҕа) туттуллуохтаах. Тыа хаһаайыстыбатын сирин карьерга көһөрөргө сири чөлүгэр түһэрэр бырайыак ирдэнэр. Сир быйаҥнаах араҥата сүүһүнэнтыһыынчанан сыллар усталарыгар үүнээйи тобохторуттан, үөн-көйүүр, хамныыр харамай өлүктэриттэн итиэннэ араас химическай эттиктэртэн үөскүүр.

Кырыһа түөрүллүбүт сир, хаһан үүнээйи үүнүөр диэри, уһун кэмҥэ тараҕайданан сытар, тостон-дьөллөн бадарааннанар, уутуйар. Тэрилтэлэр уонна биирдиилээн дьон тыа хаһаайыстыбатын сирин буор, кумах уонна таас ылар карьер оҥорорго көҥүллэтэн ылыахтарын иннинэ, сири чөлүгэр түһэриигэ төһө суумалаах үп-харчы ороскуоттанарын суоттуохтарын наада. Дьэ, ол кэнниттэн эрэ карьер төһө көдьүүстээҕэ көстөн кэлиэҕэ.


Семен Павлов,
Россельхознадзор Саха сиринээги салаатын инспектора

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0