Тускул: «Хаһыҥ суох, онон тыаллаах-куустаах, тымныы күһүн кэлэрэ эрдэ»

Атырдьах ыйын бүтэһик нэдиэлэтэ киин уонна Бүлүү бөлөх улуустарга эмискэ тымныйан соһутта.

Билэр дьонум «Балаҕан ыйын 12 күнүгэр диэри тохтообокко ардыыр үһү. Тускултан ыйыт эрэ, ол кырдьык дуо? Өскөтүн оннук халлаан турар буоллаҕына, дьэ, отчуттары иэдэтииһи дии», —диэн суруйбуттарыгар, норуот синоптига Тускулу кытта билсэ сырыттым. Онуоха кини: «Киин улуустарга балаҕан ыйын 10 күнүгэр диэри күннээх күн аҕыйах, сүрүнннээн былыттаах күн баһыйар. Тыаллаах буолан, тымныынан хаарыйар. Икки күн ардах биллиэ уоннааҕы күннэр былытынан бүрүллэн тураллар. Ортотунан күнүс +13, түүн +10 кыраадыс сылаас. Хаһыҥ суох.

Бүлүү эҥээр ардах балаҕан ыйын 1-кы күнүттэн саҕалаан намырыыр. Ардаҕа мантан инньэ кэмчи, күнннээх күн үгүс. Онон от-мас үлэтигэр табыгастаах күн-дьыл туруоҕа. Күнүс , ортотунан, +11, түүн +7 кыраадыс сылаас. Хаһыҥ эмиэ суох.

Өлүөхүмэ диэки сайыны быһа ардаата.  Балаҕан ыйын 10 чыыһылатын эргин ардаҕа элбэх.  Күнүс +11, түүн +7 кыраадыс курдук. Хаһыҥ суох. Быйыл Өлүөхүмэ ардаҕынан бары улуустары баһыйда.

Өймөкөөҥҥө быстах ардахтаах сайын ааһан эрэр. Ол эрээри кэлиҥҥи кэмҥэ ыраас күн-дьыл туран, дьоҥҥо оттуур, сир астыыр кыаҕы толору биэрдэ. Балаҕан ыйын 4-7 чыыһылаларыгар ардахтаах. Онтон атын күннэргэ курааннаан биэрэн, өссө да оттотууһу.

Дьааҥыга сайын эмиэ курааннаан абыраата. Билигин да улахан ардах суох. Ол эрээри арктическай улуус буоларынан, хаһыҥныах курдук. Балаҕан ыйын 10 чыыһылатыгар диэри — кураан. Ортотунан, күнүс +10, түүн +7 кыраадыс сылаас.

Халыма-Индигиир улуустарыгар киин оройуоннардааҕар быдан сылаас күн-дьыл турар. Холобура, күнүс бу эҥээр +18-19 кыраадыс сылаас. Балаҕан ыйын 10 күнүгэр диэри оттуурга-мастыырга, сир астыырга Ийэ Айылҕа анаан туран биэриэҕэ. Хаһыҥ суох.

Өлөөн – өрөспүүбүлүкэҕэ «күнү-дьылы оҥорооччу» улууспутунан буолар. Хайдах күн-дьыл манна турар да, аҕыйах хонугунан Бүлүүнэн, киин улуустарга оннук буолар. Онон хаар-ардах кэлиитэ бу улуустан саҕаланар.  Бакаа улахан тымныйыы суох. Түүн манна +3-4 кыраадыс. Хоту улуус буоллаҕа. Балаҕан ыйын 4 күнүгэр диэри халлаан туруга үчүгэй. Ардах суох. Күнүс, ортотунан, +6-8 кыраадыс сылаас. Онон бүгүҥҥү туругунан балаҕан ыйын 10 күнүгэр диэри тымныйыы суох, күһүммүт уһуур чинчилээх. Оҕуруот уонна сир аһа хаһыҥа суох буолан, өссө да үүнүүһү, ситииһи, минньийииһи. Балаҕан ыйын туһунан улуустарынан күн-дьыл билгэтин атырдьах ыйын 31 күнүгэр оҥоруом. Онно чопчу биллиэҕэ», — диэн быһааран биэрдэ. 

Онон бу күннэргэ тымныйыыны, тыалы соторутааҕыта Алдан оройуонугар түспүт хаар сабыдыалын быһыытынан ылынарга тиийэбит. Кырдьык, от-мас, тиит күп-күөҕүнэн көрөн турар. Онон тымныытынан силбиэтэнэн кэлэр ардахтаах күннэр өссө да кэлиэхтэрэ ыраах быһыылаах. Онон санаабытын түһэримиэҕиҥ. Тускул бэлиэтээбитинэн, «хаһыҥ суох, онон тымныы күһүн кэлэрэ эрдэ». Өссө да сайыҥҥылыы сылаас күннэр үүнээри тураллар.

Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат.