Сэтинньи — баай Байанай ыйа: идэһэ, муҥха, тыа булда.
edersaas.ru
Норуот билгэһитэ Тускул «Тэтим» араадьыйаҕа сарсын, сэтинньи 8 күнүгэр, Миитэрэйэп Таҥара күнэ бэлиэтэнэрин иһитиннэрдэ:
– Былыр бу кэмҥэ сүөһүлэрин өлөрөллөрө. Сыата ууллубатын диэн, байтаһын сүөһүнү анаан хаайан аһатан баран идэһэлииллэрэ. Сонордьуттар киистии тахсар кэмнэрэ. Миитэрэйэп Таҥара күнүн көрсө, сэтинньи 7 күнүгэр былытырдаҕына, кыһына сылаас буолар. Бүгүн – былыттаах, хаардаах күн. Күн-дьыл билгэһиттэрэ бэлиэтээбиттэринэн, сэтинньи 2 күнүгэр былыттаах күн буоллаҕына, эмиэ сылаас кыһын буолар. Кырдьык, ол күн сылаас этэ. Онон быйыл ичигэс кыһыны кэтэһэбит. Сэтинньи 9 күнэ – Өлүөнэ Эбэ турар кэмэ.
Салгыы норуот синоптига күнү-дьылы билгэлииригэр, үүммүт нэдиэлэҕэ эмиэ былыт кэлэн, халлаан биллэ сылыйар буолла диэн бэлиэтээтэ.
– Киин улуустарга бу күннэргэ өрөбүлгэ диэри сылыйыаҕа. Күнүс 17-18, түүн 20-чэ кыраадыс тымныы буолуоҕа, – диэн иһитиннэрэн туран, Тускул улуустарынан бу нэдиэлэтээҕи күн-дьыл туругун билиһиннэрдэ.
– Киин улуустарга ичигэс күннэр өрөбүлгэ-оптуорунньукка диэри туруохтара. Онтон сыыйа тымныйан барыаҕа. Күнүс — 25, түүн — 30-тан тахса кыраадыс тымныйдаҕына, кыһыммыт дьэ кэллэ диэххэ сөп буолуо.
Бүлүү бөлөх улуустарга кэлиҥҥи ыйдарга сылаас күн дьыл турар. Бу эҥэр билигин 10-тан тахса эрэ кыраадыс буолан турар. Баскыһыанньаттан ыла манна эмискэ тымныйыаҕа: күнүс — 30-ча, түүн — 40-ча кыраадыс тымныы.
Кэбээйи уонна Эдьигээн улуустарыгар бу күннэргэ эмиэ ичигэс, хаардаах күннэр турбут буоллахтарына, кэлэр нэдиэлэ саҥатыттан түүн-күнүс эмиэ -25-35 кыраадыска тиийэ тымныйыаҕа.
Өлүөхүмэ уонна Ленскэй улуустарыгар киһи тылынан эппэт гына халлаан «буккуллан» турар. Мирнэйгэ — 7 , Ленскэйгэ 3-2 кыраадыс сылыйда. Ленскэй улууһугар өссө ардаан ылла! Манна салгын хамсааһына олус түргэн. Түүн бу эҥээр – 13-14 кыраадыс. Соҕуруу сытар улуустар буолан, циклон манна бастакынан кэлэр. Киин улуустарга сылаас салгын сайҕанан, сойон кэлэр. Онон арҕаа улуустар курдук улаханнык сылыйбат.
Өймөкөөҥҥө кыраадыс түһэ-түһэ тахсар. Онон улаханнык тымныйбакка турар. Тымныы полюһун олохтоохторо күн-дьыл ичигэс буолан, дьиэ ис-тас үлэтигэр улаханнык туттуммахтаан хаалбыт буолуохтаахтар. Ол эрээри бу улууска тымныы баарын сотору кэминэн биллэрэн барыаҕа. Сымнаһыар халлаан туруга аҕыйах кэмҥэ туруоҕа.
Дьааҥыга тымныы биир тэҥник турар. Күнүс — 25, түүн — 30-тан тахса кыраадыс тымныы.
Халыма, Муома, Абый улуустарыгар Магадан уобалаһыттан кэлэр циклон сылаас салгыны аҕалла. Кэлэр нэдиэлэ саҥатыгар – сэтинньи 13-14 күннэригэр улаханнык былытырыаҕа. Манна бу икки күҥҥэ күнүс – 15, түүн – 17 кыраадыс эрэ тымныйыаҕа.
Анаабыр уонна Өлөөн улуустарыгар ичигэс күн-дьыл турар. Күнүс — 17-18, түүн — 21 кыраадыс тымныы. Бу эҥээр сэтинньи 17 күнүттэн тымныйыаҕа. Бу улуустарга бу күннэртэн кулун тутарга диэри аатырдар, «полярнай түүн» диэннэрэ саҕаланна.
Тиксиигэ күнүс сүүрбэччэ, түүн отучча кыраадыс тымныы. Манна сэтинньи 15-16 күннэригэр тымныйыаҕа.
Урукку кэмҥэ 40 кыраадыс буоллаҕына, «сылыйда» диирбит. Билигин 30 кыраадыс буоллаҕына, «тымныйда» диэн буолла. Кэлиҥҥи сылларга: «Тымныы оройунан Таатта Ытык Күөлэ буолла дуу? – диэх айылаах санаа үөскүөх курдук . Ол курдук, манна тымныы кыраадыһа Өймөкөөнү уонна Дьааҥыны кытта тэҥнэһэр буолла, – диэн норуот билгэһитэ Тускул кэлэр нэдиэлэтээҕи күнү-дьылы билгэлииригэр бэлиэтээтэ.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: интэриниэттэн