Мария Николаевна Петрова – үрдүк категориялаах невролог-быраас, РФ доруобуйатын харыстабылын туйгуна, Өрөспүүбүлүкэтээҕи 3 №-дээх килиниичэскэй балыыһа Гериатрияҕа киинин неврология отделениетын сэбиэдиссэйэ.
edersaas.ru
Мария Николаевна ыалдьыбыт дьону олус аһынар, харыһыйар буолан, кинилэргэ көмөлөһөр, эмтээн үтүөрдэр ыра санаалаах улааппыта. Дэлэҕэ даҕаны, оҕо сылдьан бөртөлүөт тыаһын иһиттэҕинэ, ким эрэ ыалдьан санитарнай рейс кэллэ диэн долгуйан, ыарыһах түргэнник үтүөрэн эргиллэрин туһугар үрдүкү күүстэртэн көрдөһүө дуо? Үтүө санаалаах кыыс эмчит буолар бигэ санаатын толорон, мэдиссиинискэй үрдүк үөрэҕи бүтэрэн, үлэтин уруккута ЯНИИТ килииникэтиттэн саҕалаабыта, сэллик менингиттээх ыарахан ыарыһахтары эмтээри, неврология уустук эйгэтигэр киирбитэ. Онтон 2011 сыллаахха киин куоракка Тымыр эрэгийиэннээҕи киинэ тэриллибитигэр ординатор-бырааһынан кэлбитэ.
“2019 сыллаахха диэри инсуллаабыт дьону эмтээн-томтоон кэллим. Невролог-быраас идэтин баһылыырбар күүс-көмө, сүбэ-ама буолбут учууталларбар: ХИФУ мэдиссиинискэй институтун неврологияҕа уонна психиатрияҕа кафедратын сэбиэдиссэйэ, мэдиссиинэ билимин дуоктара Татьяна Яковлевна Николаеваҕа уонна РФ, СӨ үтүөлээх бырааһа, элбэх сыл устата инсулу эмтиир неврология отделениетын сэбиэдиссэйинэн, СӨ кылаабынай неврологынан үлэлээбит Земфира Макаровна Кузьминаҕа махталым муҥура суох.
Гериатрия киинин неврологияҕа отделениетын сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитим сылтан орто. РФ уонна СӨ үтүөлээх бырааһа, ССРС уонна СӨ доруобуйаҕа харыстабылын туйгуна Зоя Прокопьевна Горохова үөрэтэн-такайан таһаарбыт Гериатрия киинин үлэһиттэрэ аҕа саастаах дьоҥҥо өрүү эйэҕэс, кыһамньылаах сыһыаннаахтарын, исписэлиис быһыытынан үрдүк таһымнаахтарын бэлиэтиэхпин баҕарабын. Онтон кииҥҥэ киирэн эмтэнэн, сэниэ ылан, сэргэхсийбит кырдьаҕастар махтаммыт харахтарын көрөр туохтааҕар да күндү.
Неврология балысханнык сайда турар. Ол курдук, биһиги куораппытыгар нейродегенеративнай ыарыылар кииннэрэ аһыллан үлэтин саҕалаата, анал идэтийбит паркинсолог, эпилептолог, сомнолог диэн исписэлиистэр баар буоллулар. Ньиэрбэ ыарыытын чинчийэргэ МРТ, РКТ, видео-ЭЭГ мониторинг, треморография, ЭНМГ хото туттуллар буолла. Инсуллаабыт дьоҥҥо тромболизис, тромбоэкстракция оҥоһуллар. Тымыр аневризмата быһа бардаҕына, төбөнү хайыппакка эрэ тымырынан киирэн, эмболизациялыахха сөп.
Олох сайдан, киһи үйэтэ уһаан иһэр. Билиҥҥи мэдиссиинэ биир сыалынан-соругунан киһи чөл, чэгиэн сылдьан, уһун үйэлэнэрин ситиһии буолар. Биһиги отделениебыт үлэтин сүрүн хайысхатынан кырдьаҕастар түөһэйиигэ (деменция) тиийэ иликтэринэ диагноз туруоран, өй үлэтэ салҕыы мөлтүүрүн бохсуу буолар. Эрдэ түөһэйии төрүөтэ араас буолар. Ол курдук, “болезнь Альцгеймера”, “деменция с тельцами Леви”, “лобно-височная дегенерация”, “болезнь Паркинсона с деменцией”, мэйии искэнэ, инфекцията уонна да атын ыарыылар төрүөт буолуохтарын сөп. Бу үлэ чэрчитинэн Өрөспүүбүлүкэтээҕи 3 №-дээх килиниичэскэй балыыһа иһинэн “Кабинет памяти” аһыллара былааннанар.
Биһиэхэ эмтэнэ киирэр кырдьаҕастары кэтээн көрдөххө, сорохтор 100 саастарыгар диэри өйдөрүн ыһыктыбакка, олоххо тардыһыыларын сүтэрбэккэ тиийэллэрэ кэрэхсэбиллээх. Эрдэ түөһэйбэт туһугар, бастатан туран, тымыр баттааһына үрдүүрүн төрүөтүн булан эмтиэххэ, ыйааһыны көрүнүөххэ, хамсаныахха, сөптөөхтүк аһыахха, куһаҕан дьаллыктан (табахтан, арыгыттан) аккаастаныахха наада. Ас туһунан этэр буоллахха, “средиземноморскай диета” (оливка арыыта, кыһыл балык, оҕуруот аһа, фрукта, кытаанах суортаах бурдук ас) туһалааҕа дакаастаммыта. Ону сэргэ, В12, В3, С битэмииннэр, фолиевай кислота оруолу оонньууллар. Өссө кинигэни ааҕыы, омук тылын үөрэтии, кроссворду таайыы, муусука үнүстүрүмүөнүгэр оонньооһун, олоххо көхтөөх, кэпсэтинньэн, элэккэй буолуу чөл туруктаах буоларга итиэннэ түөһэйиини киэр илгэргэ көмө буолара саарбахтаммат суол”, — диэн Мария Николаевна неврология салаата сайдарын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ», edersaas.ru