Тулагы-Киллэм нэһилиэгин олохтоохторо Евгений Григорьевтыын көрүстүлэр

Бөлөххө киир:

Олунньу 15 күнүгэр Дьокуускай куорат баһылыгын эбээһинэһин толорооччу Евгений Григорьев Тулагы-Киллэм нэһилиэгэр ааспыт сыл түмүктэрин отчуоттуу тахса сырытта.

Бу отчуот кэнниттэн олохтоох нэһилиэнньэни кытта кэпсэттэ, быһаарыллыбатах уустук кыһалҕаларын отчуокка кэлсибит аналлаах специалистары кытта тута быһаарыы үлэтин ыытта. Саҥа кэм сиэринэн көрсүһүүнү Zoom уонна Instagram ситим нөҥүө быһа эфиргэ ыыттылар, онон үгүс олохтоохтор дьиэлэриттэн олорон баһылыкка ыйытыыларын биэрдилэр.

“Саюри” сыананы хамнатар

Көрсүһүү иннинэ куорат салайааччыта икки тыын эбийиэги кэрийэн үлэ хаамыытын кытта билистэ. Аан маҥнай аар-саарга аатырбыт, куораты сыл устата оҕуруот аһынан хааччыйар “Саюри” комплекс тиийэ сырытта. Аҕыйах сыллааҕыта “Саха сиригэр кыһыннары күөх аһы үүннэрэн сиибит!” диэн киэн эрэ туттарга көдьүүстээх курдук тэрилтэ, билигин куорат экономикатыгар биллэр дьайыылаах, сыананы хамсатар күүс буола үүммүт. Евгений Николаевич хаһаайыттары кытта хаһаайыстыбаны кэрийэ сылдьан сиһилии кэпсэттэ. “Саюри” салалтатын бэрэстэбиитэлэ Сергей Балнайтис этэринэн, теплица үүннэрэр оҕурсулара, томаттара, ыскылаакка хараллыбаттар — күннээҕи бородууксуйа олоччу атыыланар:

— Билигин куорат уонна куорат тула олохтоох нэһилиэнньэни муҥуутаан 20-25% эрэ хааччыйар кыахтаахпыт, онон табаары харайар кыһалҕаны көрсө иликпит. Ол эрээри, биһиги үлэбит куорат ырыынагар олохтоммут сыананы биллэрдик уларытта. Өскөтүн эрдэ өрөспүүбүлүкэ таһыттан оҕуруот аһын киллэрэр атыыһыттар таптаабыт сыаналарын туруорар эбит буоллахтарына, билигин бэйэ оҥорон таһаарыы баар буолбута конкуренцияны үөскэттэ, сыананы намтатта.

Сыана эрэ буолбакка, табаар хаачыстыбата эмиэ тупсубут — урут кэлэр оҕурсу, помидор Кытайтан эрэ тиэйиллэр, уу ньамаан амтаннаах ас эбит буоллаҕына, билигин атыылаһааччы талыытыгар Новосибирскайга үүннэриллэр үрдүк таһымнаах бородууксуйа эбиллибит.

Евгений Григорьев ханнык оҕуруот аһа сүрүн барыһы киллэрэрин, үүнээйилэр төһө кэминэн ас биэрэллэрин, табаар сыанатын туһунан ыйыталаһан, производство ымпыгын-чымпыгын билистэ. Саамай барыһы киллэрэр астара оҕурсу эбит — түргэнник ситэр, өлгөмнүк ас биэрэр оҕуруот аһа дохуот өттүнэн ордуктара буолбут. Билигин оҕурсу атыыһыттарга кууһунан батарыллар сыаната — киилэтэ 220 солкуобайга тэҥнэспит. “Бэйэ сиригэр үүммүт, хотугу оҕурсу амтана, кэлии табаартан таһыччы ордук” дииллэр, дьиэлээх хаһаайыттар.

Оҕурсуну, помидору таһынан билигин “Саюри” салаат, луук курдук күөх аһы оҥорон таһаарар, былааҥҥа клубника үүннэриитэ турар. Дьокуускай олохтоохторо сибиэһэй клубниканы кыһыннары сииллэрин туһугар, билигин “Саюрига” экспериментальнай кирээккэлэргэ минньигэс отону чинчийии үлэтэ барар.

Тэрилтэ үлэ миэстэтин элбэтиэҕэ

Кэпсэтии биир сүрүн хайысхатынан үлэ миэстэтин туһунан буолла. Евгений Николаевич “Чугас эргин олорор дьонтон төһө киһи теплицаларга үлэлиирий?” диэн ыйытыытыгар, Сергей Александрович маннык хоруйдаата:
— Биллэн турар, үлэһит чугас сиргэ олороро биһиэхэ ордук. Производствоҕа Киллэм, Сыырдаах, Тулагы олохтоохторо үлэһиттэр уопсай ахсааннарыттан быһа холоон 70% буолаллар. Ол аата 50-ча киһи. Оттон үһүс түһүмэх тутуубут, алта саҥа теплица үлэҕэ киирдэхтэринэ, ити сыыппара 80-90 үлэһиккэ диэри үрдүөҕэ.

Эбии үлэ миэстэтэ үөскүүрэ ханнык баҕар сиргэ улахан суолталааҕын куорат салайааччыта бэлиэтээн эттэ:
— Эбии үп киллэрэр тэрилтэ баар буолбута Тулагы-Киллэм нэһилиэгэр олус улахан көдьүүстээх. Хамнас аахсар дьон элбиирэ нэһилиэк олоҕун сэргэхситэр, сайыннарар.

Евгений Григорьев “Саюри” үлэһиттэригэр бу хайысханы сайыннара туралларыгар уонна ситиһиилэри баҕарда.

“Сэбиэскэй кэмҥэ толору хааччыллыылаах дьиэлэр этилэр…”

Иккис эбийиэгинэн Тулагы биир хочуолунайа буолла. “Быстах кэмҥэ” диэн ааттаан тутуллубут хас да дьиэни сылааһынан хааччыйар хочуолунай бу ааспыт тыйыс кыһыҥҥы ыйдарга дьону тоҥоро сыспыт.

Киһини соһутар чахчы — биэс оттуллар дьиэттэн үһэ толору хааччыллыылаах гына бырайыактаммыт таас дьиэлэр. Сэбиэскэй былаас кэмигэр, саҥа киирэллэригэр, бу дьиэлэр 36 кыбартыыралара толору хааччыллыылаах эбиттэр. Перестройка кэнниттэн саҕаламмыт үрэллии кэмиттэн дьиэлэргэ сылаас эрэ кэлэр буолбут, туалеттара уулуссаҕа тутуллубут, бэл, уулара-хаардара эмиэ таһырдьаттан киллэриллэр буолбут.

Евгений Николаевич хочуолунай өрөмүөн көмөтүнэн сылаас нуорматын толорор үлэ сөргүтүллүөн сөбүн-суоҕун туоһуласта. Саҥа күүстээх оһохтор турдахтарына эрэ ити үлэ кыалларын туһунан эттилэр:

— Үлэҕэ киириэҕиттэн былааннаммыт кыамтаҕа тиийбэт сылааһы биэрэр оһохтор тураллар. Сылаас нуорматын толорорго 96 кыраадыс кэриҥэ сылытыллыбут уу ирдэнэр эбит буоллаҕына, маҥнайгы күннэриттэн оһохтор 70 кыраадыстан тахсаны эрэ биэрэр кыахтаах этилэр. Билигин бу оһохтор 80% эргэрэн тураллар, оччону да кыайбат буолбуттара ыраатта, диир хочуолунай оператора.

Биэс дьиэ 56 квартиратыгар олорор дьон урут даҕаны дьиэлэрэ тымныытын туһунан үҥсэ сылдьыбыттар эбит. Оттон бу кыһын, салгын температурата -60С кыраадыска тиийэ намтаабытыгар, букатын даҕаны иэдэйбиттэр.

Саҥа хочуолунай сыаната 7 мөлүйүөн солкуобай кэриҥэ. Олохтоохтор Евгений Григорьевка ирдэнэр үлэ сметатын туттардылар. Куорат салайааччытын эбээһинэһин толорооччу сөптөөх сылааһы кытта, тымныы уонна сылаас уу киириитин хааччыйыыга кыһаллыахпыт диэн эттэ.

Тулагы-Киллэм олохтоохторун сир уонна ыччат сайдыытын боппуруостара долгуталлар

Дьон олоҕун хааччыйар эбийиэги көрөн баран, Евгений Григорьев анаммыт отчуоттуур мунньахха Тулагы-Киллэм нэһилиэгин култууратын киинигэр тиийэн олохтоохтору кытта көрүстэ. Аан тылыгар Евгений Николаевич Дьокуускай ааспыт сыллааҕы ситиһиилэрин, бу сылга былааннаммыт тэрээһиннэрин туһунан уопсай дакылаат оҥордо. Ырааҕынан тэлэһийбэккэ, ууну-хаары куппакка, куорат салайааччыта ситиһиилэри өйдөнөр сыыппараларынан, былааннары судургу тылынан, улахан экраҥҥа көстөр слайдалар көмөлөрүнэн кылгас кэм иһигэр кэпсээтэ. Хаарбах дьиэлэри аварийнай быһыытынан билинии, оскуола, дьааһыла миэстэтин элбэтии, куорат уонна тулалыыр нэһилиэк уулуссаларын сырдатыы, оҕолору саха тылыгар үөрэтии, элбэх оҕолоох төрөппүттэргэ көмө уонна да атын боппуруостары сырдатта.

Евгений Григорьев Тулагы олохтоохторугар үөрүүлээх сонуну иһитиннэрдэ:

— Муус устар 1 күнүттэн муниципальнай автобустар куорат таһыгар олорор 5-11 кылаас оҕолорун эмиэ босхо таһар буолуохтара. Оскуоланы таһынан оҕолор спортивнай, сайыннарар куруһуоктарга сылдьыахтаахтар. Билигин куорат таһыгар ити үлэни ыытар тэрилтэлэр ситэ сайда иликтэрин бэркэ диэн өйдүүбүт. Онон ити кыһалҕа баарын тухары оҕолору куорат суотугар таһыахпыт. Оҕо барыта тэҥҥэ сайдар бырааптаах!

Бу кэнниттэн олохтоохтор ыйытыыларыгар хоруйдаатылар. Үгүс ыйытыы сир туһаныытыгар сыһыаннаах буолла. Кэлбит специалистар халаан уутуттан эмсэҕэлээһини сокуон хараҕынан көрүү, оттуур сири уонна мэччирэҥ сирин өлүүлээһин, саҥа даача сирдэрин үллэрии, эргиэн сирин куортама уонна да атын элбэх ыйытыыларга эппиэттээтилэр, сүбэ биэрдилэр. Өбүгэлэриттэн тиксибит сиргэ-уокка олоруу саҥа кэмҥэ лаппа уустугурбута көһүннэ.

Маны таһынан олохтоохтору ыччат сайдыыта долгутара көһүннэ. Чугас тренажернай саала тутуута, оҕо таһырдьа дьарыктанарыгар площадкалары тутуу туһунан этии киирдэ. Хамсык нуорматынан көрсүһүүгэ аҕыйах киһи кэллэ, онон элбэх дьон аатыттан делегаттар үгүс ыйытыылары биэрдилэр. Ону таһынан, быһа эфиртэн онлайн-ыйытыылар киирдилэр.

Түмүккэ олохтоохтор Евгений Николаевичка кэлэр быыбарга кыайыыны баҕардылар. Григорьев нэһилиэк ыйытыыларын төһө кыалларынан түргэнник быһаарарга үлэлэһиэх буолла.

Сандал Иванов

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0