Туймаада ыһыаҕын сүрүн киэргэлэ – «Туймаада Куо» күрэс. Быйыл уопсайа 14 Кэрэ куо өр кэм буолан баран ыытыллар күрэскэ саха бастыҥ, нарын-намчы кыыһын аатын сүгэр иһин киирсэргэ бэлэмин биллэрдэ. Кинилэр харахтарыгар – кыайыыга дьулуур, сүрэхтэригэр – долгуйуу. «Эдэр саас» саайтка анаан икки финалист кыргыттары — Владаны уонна Сахайаананы кытта көрсөн, күрэс иннинээҕи иэйиилэрин, кистэлэҥ санааларын уонна кыайыыга дьулуурдарын кэпсэттибит.
«Туймаада Куо — дьоҥҥо үөрүүнү эрэ үллэстэр кыыс…»
Влада Степанова, 21 саастаах, Кэбээйи улууһун Кэрэ Куота:
— Влада, бу улахан эппиэтинэстээх күрэскэ кыттарга туох төрүөтүнэн буолла?
— Мин бу күрэскэ саханы саха дэтээри, саха кыыһа инникигэ эрэллээҕин, кэскиллээҕин, кэрэҕэ, сырдыкка тардыһарын көрдөрөөрү кыттабын.
— Бу күрэс олоххор туох уларыйыыны киллэриэ дии саныыгын?
— Бу миэхэ олохпор сырдык эрэли биэриэ, уопсастыбаннай олоххо көхтөөх буоларбар уонна кэлэр көлүөнэ кыргыттарыгар үтүө холобур буоларбар кыах арыйыа дии саныыбын.
— Эн санааҕар, «Туймаада Куо» диэн кимий?
— Мин өйдөбүлбүнэн, «Туймаада Куо» – бу дэгиттэр талааннаах, сайаҕас санаалаах, бар дьоҥҥо үөрүүнү эрэ үллэстэр кыыс. Кини саргытын салайсар, олоххо дьулуурдаах, тулуурдаах, инникигэ эрэллээх буолуохтаах.
— Арай эн кыайыылаах буоллуҥ. Бастакы иэйииҥ, бастакы хардыыҥ…
— Бу олус уустук ыйытык… (мичээрдиир). Бастатан туран, муҥура суох үөрүөм этэ уонна саха кыыһа буоларбынан киэн туттуом. Кэнэҕэс кэнчээри ыччакка, кыргыттарга үтүө холобур буолан, киэҥ эйгэҕэ тахсалларыгар баҕарыам этэ.
«Мин чэпчэки суолу көрдөөбөппүн…»
Сахайаана Сатыбалдиева, 21 саастаах, Чурапчы улууһун Кэрэ Куота:
— Сахайаана, эйигин бу күрэскэ туох аҕалла?
— Дьиҥинэн, кыттыа суохтаах этим. Быйыл норуоттар икки ардыларынааҕы «Аар Кудай» күрэһигэр кыттан кэлбитим, онон күрэстэртэн сынньаныахпын баҕарар этим. Ол эрээри, «Туймаада Куо» туһунан истэн, дууһам ымсыырар, ыҥырар курдук буолбута. Дьылҕам быһыытынан дуу, кастиҥҥа ыҥырыы суругу көрөн, кыттарга санаммытым. Уонна, дьэ, финалистар кэккэлэригэр киирдим.
— Күрэс эйиэхэ тугу биэрэрий?
— Бастатан туран, бу – майгы-сигили көрдөрүүтэ. Иккиһинэн, дьонум-сэргэм киэн тутталларыгар хардыым. Үсүһүнэн, бэйэбин тургутан көрүү. Мин чэпчэки суолу көрдөөбөппүн, бэйэбин тургутабын.
— Кыайыыга төһө бэлэмҥиний?
— Төрөппүттэрим, чугас дьонум уонна миэхэ эрэнэр дьонум баар буолан, бэлэмим 100%! Кинилэргэ улахан махталбын тиэрдэбин.
— Арай эн кыайдыҥ?
— Бу туһунан олох санаабатах эбиппин (толкуйдуур). Миэхэ бэйэбин көрдөрөрүм, кыттарым даҕаны быдан сыаналаах курдук. Ол эрээри, арай оннук буоллаҕына, бастаан итэҕэйиэм суоҕа этэ, онтон үөрүүбүттэн хаһыытыырым буолуо. (күлэр)
«Туймаада Куо» – саха кыыһын ис күүһүн, өйүн-санаатын, талаанын арыйар, кэлэр көлүөнэҕэ бэйэҕэ эрэли бэлэхтиир кэрэ тэрээһин. Влада уонна Сахайаана курдук кэрэ, эрэллээх кыргыттар баалларын тухары, саха аата ааттана, кэскилэ кэҥии туруоҕа.
Дьэ,«Туймаада Куо» аат кимиэхэ тиксиэҕэй? Ыһыах түһүлгэтэ көрдөрүөҕэ!
Кэпсэттэ Алина Диодорова, ХИФУ устудьуона