“Тотальнай дьыктаан” Арассыыйаҕа 2004 сылтан сөпкө суруйууну киэҥник тарҕатар сыаллаах ыытыллар.
edersaas.ru
Ким баҕарар билиитин тургутан көрөн, суруйуон сөп. Араас эрэгийиэннэргэ биир кэмҥэ ыытыллар. Дьыктаан тиэкиһэ классик да, аныгы да суруйааччылар айымньылара буолуон сөп.
2000-с сыллар саҕаланыыларыгар Новосибирскайдааҕы судаарыстыбаннай университет гуманитарнай факультетын “Глум-клуб” устудьуоннар кулууптара маассабай дьыктааны суруйар идиэйэни олоххо киллэрбиттэрэ.
Бастакы дьыктаан 2004 сыл кулун тутар 11 күнүгэр “НГУ гуманитарнай факультетын күннэригэр” ыытыллыбыта. Нуучча классик суруйааччыларын айымньыларыттан ылан, бастакы алта дьыктаан эмиэ бу үөрэх кыһатыгар суруллубуттара. Онтон интэриниэт сайдан, тиэкиһи устан ылыахтарын сөп диэн, онно тахса илик тиэкистэри ылар буолбуттара.
“Тотальнай дьыктааҥҥа” анаммыт бастакы тиэкиһи суруйааччы Борис Стругацкай анаан-минээн суруйбута. Бу кэмтэн ыла, болҕомтону тардар туһуттан дьыктааны ааҕарга биллэр-көстөр дьону, артыыстары ыҥырар буолбуттара. Ол кэмтэн тэрээһин биллэн, кэҥээн барбыта.
2010 сыллаахха Новосибирскай куорат бары оскуолаларыгар, бибилэтиэкэлэригэр, үөрэх кыһаларыгар, маҕаһыыннарыгар ыытыллыбыта. “Как я писал “Тотальный диктант” өйтөн суруйуу күрэһэ баар буолбута.
2011 сыллаахха Арассыыйа атын куораттарыгар уонна АХШ Бостон куоратыгар ыытыллыбыта. “Серебряный лучник” бириэмийэтигэр тиксибитэ. Дьыктааҥҥа бэлэмнээн “Русский по пятницам” босхо куурустар тэриллибиттэрэ. Биир ааптар үс тиэкиһиттэн талан ааҕар буолбуттара. Аан бастаан онлайн көрүҥүнэн ыытыллыбыта.
2019 сылтан Куба уонна Арабскай Эмираттар дьыктааны суруйууга холбоспуттара. Бу сыл барыта 81 дойдуттан дьыктааны суруйбуттара. 2020 сылга пандемиянан сибээстээн, дьыктааны суруйуу сааскыттан күһүн көспүтэ. Аан бастаан 150 киһи суруйбут эбит буоллаҕына, быйыл 271 449 киһи кыттыбыта.
2010 сылтан Борис Стругацкай, Дмитрий Быков, Захар Прилепин, Дина Рубина, Алексей Иванов, Евгений Водолазкин, Андрей Усачев, Леонид Юзефович, Гузель Яхина, Павел Басинскай, Андрей Геласимов айымньыларын аахпыттара. Эһиил Дмитрий Глуховскай айымньыта ааҕыллыахтаах.
Санатар буоллахха, эһиил Дьокуускайы “Тотальнай дьыктаан-2021” киининэн оҥорорго этии киирбитэ. Саха Өрөспүүбүлүкэтэ дьыктааны «очнай ньыманан» ыытыыга Арассыыйаҕа биэс иһигэр киирбитэ: Санкт-Петербург (2 600), Казань (2 534), Москва (1487), Дьокуускай (1 430) уонна Новосибирскай (1 139).
Кэнники сэттэ сылга Саха сиригэр дьыктааҥҥа 8000 кэриҥэ киһи кыттыбыта. 2019 сыллаахха 17 киһи «туйгун» сыанаҕа суруйбуттара.
Усулуобуйа быһыытынан, Дьыктаан киинигэр сүрүн былаһаакка тэриллиэхтээх. Онно ааптар тиэкиһи ааҕар уонна totaldict.ru саайтка официальнай трансляция оҥоһуллуохтаах. Сэтинньи 10 күнүттэн куоластааһын саҕаламмыта. Куоластааһын сэтинньи 24 күнүгэр Москва бириэмэтинэн күнүс 12 чааска диэри ыытыллыаҕа. Онон бу ссылканан киирэн, Саха сирин иһин куоластааҥ: http://totaldict.ru/voting_capital
Сэтинньи 14 күнүнээҕи туругунан, Дьокуускай 1245 куоластаах, Рязань куоракка бэрт кыранан хотторон иһэр (1378 куолас). Онон кытаатыҥ, эһиил “Тотальнай дьыктаан” киинэ Дьокуускайга ыытылларын ситиһиэҕиҥ, сахалар түмсүүлээхпитин көрдөрүөҕүҥ!
Ангелина Васильева, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru