Территориялары урутаан сайыннарыы (ТОР): олохтоох оҥорон таһаарыы үрдүөҕэ
Арҕаа дойдулар куомуннаһан оҥорор сааҥсыйалара бары салааны таарыйда. Уһук Илиҥҥи уокурукка уонна Арктикаҕа бырайыактарын олоххо киллэрэр инвестордар 2022 сыл бүтэһигэр диэри эбэһээтилистибэлэрин болдьоҕо уһатылынна. Бу – бастакы уочарат территориялары урутаан сайыннарарга аналлаах бырайыактар олоххо бигэтик киирэллэригэр көдьүүстээх буолуоҕа. Санатар буоллахха, Саха сиригэр территориялары урутаан сайыннарыыга 49 тэрилтэ резидент статустаах.
Эрдэ Ил Дархан Айсен Николаев иһитиннэрбитинэн, территориялары урутаан сайыннарыыга бырамыысыланнай бырайыактар эрэ буолбакка, социальнай суолталаахтар эмиэ хабыллыахтаахтар. «Саха сирэ» ТОР-га саҥа оҥорон таһаарыы хайысхата киирэннэр олохтоох бородууксуйаны оҥорон таһаарыы биллэрдик үрдээбит.
«РФ Бырабыыталыстыбата күн аайы дойду үрдүнэн баар балаһыанньаны сүрүннүүргэ аналлаах миэрэлэри ылынар. Төһө кыалларынан, олохтоох биисинэс түргэнник сайдыахтаах. Уһук Илиҥҥи уокурук экэниэмикэтин сайыннарыыга сөптөө өйөбүл оҥоһуллар. Сүрүн болҕомто территориялары урутаан сайыннарыыга аналлаах бырайыактары олоххо киллэриигэ ууруллар. Биһиги Уһук Илиҥҥи уокурукка бэйэлэрин бырайыактарын олоххо киллэрэ сатыыр урбаанньыттарга көмөлөһөргө бэлэммит», – диэн РФ Бэрэсидьиэнигэр Уһук Илин боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлэ — вице-премьер Юрий Трутнев быһааран биэрбит.
СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин 1-кы солбуйааччы Кирилл Бычков иһитиннэрбитинэн, Саха сиригэр территориялары урутаан сайыннарыыга аналлаах бырайыактар олоххо киирдэхтэринэ, эрэгийиэн экэниэмикэтигэр 124 млрд солк. инвестиция быһыытынан киллэриэхтэрэ. Ону сэргэ, саамай сүрүнэ, 10,6 киһи үлэ миэстэтинэн хааччыллыаҕа. Билигин 23 бырайыак олоххо киирэн үлэлиир уонна 8,5 тыһ оробуочай миэстэтин таһаарбыттар.
Санатар буоллахха, ааспыт сыл ахсынньытыгар «Саюри» тэпилииссэтин комплексын иккис түһүмэҕин үһүс уочарата үлэҕэ киирбитэ. Бырайыак 2016 сылтан үлэлиир. Ааспыт кыһын тэпилииссэлэр иэннэрэ 3,3 гектар кэҥээн биэрбитэ. Онон сылга, ортотунан, 2500 туонна оҕуруот аһын үүннэрэн атыылыыр кыахтанна. 2022 сылтан «Саюри» Дьокуускай куорат олохтоохторуттан 25 %-нын сибиэһэй оҕуруот аһынан хааччыйыаҕа.
«Саха Липснеле» ХЭУо сыаҕа тимир лиистэн, хочуол аҕыс көрүҥүн уһанары ситиһэн, оҥорон таһаарар лииньийэтин балачча кэҥэттэ. Ааспыт сылга 143 хочуолу оҥорон, 12 нэһилиэккэ таҥан туруорбута.
«Эгопласт» ХЭУо гаас уонна уу ситимин тардыыга аналлаах полиэтиленовай турбалары оҥорор. Ааспыт сылга төрдүс лииньийэтин үлэлэтэн, билигин сылга, ортотунан, 5100 туонна тустаах бородууксуйаны уһанар кыахтанна. Кинилэр оҥорбут бородууксуйалара өрөспүүбүлүкэ 23 улууһугар гаас уонна уу ситимин тардыыга туһанылыннылар.
Капитоновка былаһааккытыгар ааспыт сылга оҥорон таһаарарга аналлаах дьиэ тутуллубута. Ол курдук, бэйэ дьиэтин-уотун туттар кыахтара суох олохтоох урбаанньыттар чэпчэки сыананан оҥорон таһаарарга аналлаах сири-уоту арыандалыахтарын сөп. Резиденнэр салгыы үлэлэригэр аналлаах дьиэни-уоту тутталларыгар сир учаастактарын ылыахтара. Онон бэрт сотору олохтоох урбаанньыттар оҥорон таһаарыылара балачча үрдээтэҕинэ, арҕаа дойдулар сааҥсыйаларыгар кымаардаан да көрүөхпүт суоҕа.