Бу ыччат киинэ эйгэтигэр талааннаах уонна номнуо элбэх дьоҥҥо биллэр артыыс. Кини бэйэтин талаанын арыйан, Саха киинэтин сайдыытыгар улахан оруолу оонньоон, көрөөччү сүрэхтэрин сүүйдэ. Бу матырыйаалга кини олоҕун, айар үлэтин уонна санаатын кэпсиэхпит.
Эрхан диэн кимий?
Эрхан Слепцов Эбээн-Бытантай улууһун Саккырыыр диэн нэһилиэктэн төрүттээх 18 саастаах ыччат. Эрхан Дьокуускай куорат 2 нүөмэрдээх оскуолаҕа үөрэммит уонна билигин Култуура кэллиэһигэр үөрэнэр.
Дьиэ кэргэн улахан оҕото буолар, икки кырачаан балтылардаах. Ийэтин өттүнэн бары айар эйгэ дьоно буолаллар, онтон аҕатын өттүнэн бары успуорт эйгэтин талбыттар.
Оҕо сааһа олус боростуойдук ааспыт. Оонньоон-көрүлээн, табаарыстарын кытта бадарааҥҥа биккиллэн, барыны барытын билэн-көрөн, суотабай төлөпүөн диэни билбэккэ улааппыт оҕо буолар. Ийэтэ оҕо сайдыытын дьиэтин дириэктэрэ буолан, Эрхан мэлдьи айар кут эйгэтигэр убанан улааппыт. Ыллаан-туойан, үҥкүүлээн, араас оҕону сайыннарыы куруһуоктарга сылдьан олус талааннаах.
Сөбүлүүр дьарыга
Эрхан араас хайысха өттүгэр сайдыылаах — гитараҕа да оонньуур, ыллыыр да, үҥкүүлүүр да, барыны барытын сатыыр. Кыра эрдэҕиттэн уруһуйдуурун, бэйэтин илиитинэн кумааҕыны килиэйдээн, кырыйан араас ону маны оҥорорун сөбүлүүр. Ол иһин 13 сааһыгар сакаас иһин бэйэтэ аныгылыы оонньуур пиньята оҥорон атыылыыр буолбут. Билигин даҕаны чугас, билэр дьонугар оҕолору үөрдэн оҥорор эбит.
Эбээн-Бытантайтан сылдьар уол оҕо буолан, бултаан-алтаан улааппыт. Аҕатын кытта тэбис-тэҥҥэ сылдьыһан, булт эмиэ биир сөбүлүүр уонна таптыыр дьарыгынан буолар. Ону таһынан успуорду эмиэ өрө тутан, бэйэтэ бэлисипиэтинэн ыраах айанныырын сөбүлүүр.
Айар кут эйгэтигэр умсугуйуу
2018-2019 сылларга дьиэ кэргэнинээн Дьокуускай куоракка көһөн кэлбиттэр. Эрхан оҕо сааһыттан артыыс буолар баҕа санаалаах буолан, ийэтэ Саха академическай тыйаатырыгар «Күн оҕолоро» Нюргуяна Шадрина устуудьуйатыгар киллэрбит. Манна Эрхан бэйэтин кыаҕын көрдөрөн, олус үчүгэйдик арыллыбыт. Биир үтүө күн «Кэрэни көрбүт» («Не хороните меня без Ивана») режиссер Любовь Борисова, диэн киинэ уһулааччылара устуудьуйаҕа икки артыыс уол наада диэн көрдөһүүлээх кэлбиттэр. Ону 12 саастаах Эрхан түргэнник улаханы толкуйдуу барбакка «Мин, мин, мин» — диэн хаһытаан, кастиннаан, 3-4 күн кэннэ бу киинэ артыыстарын кэккэтигэр уһулла киирбит.
Бастакы күнүгэр Семен Аманатов диэн киинэ оператора Эрхан талаанын, кыаҕын көрөн атын киинэҕэ ыҥырбыт. «Семен Аманатов ыҥыран ылан, үчүгэй баҕайытык оонньуур эбиккин диэн хаартыскаҕа түһэрбитэ. «»Кыталыктаах Кырдалым» диэн киинэ уһуллаары турар, онно сүрүн оруолга баҕар көрүөхпүт», — диэн эппитэ. «Оннук курдук «этэрбэс ыраадьыйа» нөҥүө, номнуо биир ый курдугунан иккис киинэбэр уһуллан саҕалаабытым. Бу курдук дьонтон-дьоҥҥо бэриллэн, ньоҕойдоһон киинэ эйгэтигэр киирбитим», — диир Эрхаан.
Тоҕо киинэ эйгэтин талбытый?
Кыра эрдэҕиттэн сэбиэскэй киинэлэринэн, ойуулуктарынан улааппыт оҕо буолар. Эбээтэ куруук Сэбиэскэй киинэ «Морозко», «Золушка» курдук кассеталары муһар буолан, сиэнэ эмиэ бу киинэлэри олох нойосуус үөрэтиэҕэр дылы көрөр эбит. Кэнники бэйэтэ көмпүүтэрдэнэн, табаарыстарыттан киинэ муһан, араас аныгы даҕаны былыргы даҕаны киинэлэри көрөр буолбут. Ол иһин киинэ улахан артыыһа буолар баҕа санаа үөскээбит.
Киинэ артыыһа
18 саастаах ыччат диэтэххинэ, Эрхан номнуо 10-тан тахса үлэлэрдээх:
- «Кэрэни көрбүт»
- «Кыталыктаах Кырдалым»
- «Чума»
- «Граница»
- «Хаар куйаар номохторо»
- «Триумф»
- «Айхал»
- «Абааһы»
- «Случай» — сериал, уо.д.а
Эрхан олус күүскэ оруолугар киирэн, кырдьык, итэҕэтиилээхтик оонньуур. Бу испииһэккэ баар киинэлэртэн хас биирдии киһи көрөн артыыс оонньуутун сөбүлээбитэ, таптаабыта буолуо. Ол курдук, хас биирдии артыыс киһи сөбүлүүр эбэтэр бэйэтигэр чугас оруоллардаах буолар.
«Мин сөбүлүүр оруолум элбэх, холобур, бу күһүн тахсаары турар «Айхал» диэн киинэ оруола Айхал бэйэтин ис туругунан, майгытынан тардар. Киинэ таҕыстаҕына, бары көрдөххүтүнэ даҕаны, тоҕо бу оруолу таларбын бэйэҕит да өйдүөххүт уонна Айхалы убаастыаххыт диэн саныыбын. «Абааһы» киинэ оруола бэйэтин биллибэт-көстүбэт өрүтүнэн тардар. Бу эмиэ биир тахсаары турар «Случай» диэн сериалга оруолум бэйэбэр атын соҕус буолан, били «псих» киһини оонньуур эмиэ интириэһинэй этэ».
Инник былаана: «Ырыа эйгэтигэр киириэхпин баҕарабын»
Биллэр-көстөр буолуу, үлэ диэн олох саамай сүрүнэ буолар. Эрхан инники олоҕор карьера уонна үлэ хайысхатыгар дьулуһар. Киинэ эйгэтин өссө күүскэ арыйан, улахан киинэлэргэ уһуллуон баҕарар. Араас өрүттэрдээх оруоллары, киинэ жанрдарын боруобалаан, элбэх ситиһиилээх улахан артыыс киһи буоларга умса түһэн үлэлиир-хамсыыр. Ону таһынан бу киинэ эрэ эйгэтигэр тохтообокко, ырыа эйгэтигэр эмиэ киирэр баҕалаах. Ырыаһыт буолан, элбэх сөбүлүүр истээччилэрдэнэн, ырыа айан, атын хайысханы эмиэ арыйар баҕа санаалаах.
Ол курдук, бу дьоҕур уонна талааннаах саҥа үйэ артыыһа – кини кэлэр кэмҥэ улахан артыыс буоларын бигэргэтэр. Үтүө санаата, үлэһит дууһата уонна тас көрүҥэ, олоххо туруу суолугар дьулуурдаахтык хаампыт сырдык киһи буоларын көрдөрөр. Кинини саҥа оруолларга кэтэһэбит уонна ситиһиини баҕарабыт! Бу талааннаах эдэр киһи саха киинэтигэр саҥа күүһү, саҥа ситиһиилэри аҕалыахтаах дии саныыбын.
Алина Диодорова, ХИФУ устудьуона
