Дьон-сэргэ табахтааһыны тоҕо эрэ кыра дьаллык курдук саныыр. Ол гынан баран, наркотикка, арыгыга уо.д.а. куһаҕан дьаллыктарга убаныы табахтан саҕаланарын билэбит. Ордук сайыҥҥы кэмҥэ туох да дьарыга суох, ускул-тэскил сылдьар оҕолор, ыччаттар табахха убаналлара элбиир.
edersaas.ru
Бу туһунан бүгүн чөл олоҕу көҕүлээччи, арыгыны уонна табаҕы утарар норуоттар икки ардыларынааҕы академия профессора Людмила Спиридоновна Григорьевалыын сэһэргэспиппэр:
«Статистика этэринэн, тыҥа араактаахтар 90-тан тахса бырыһыаннара табахсыт дьон буолар. Табах мэйиигиттэн саҕалаан, туох баар сүһүөхтэргэр, илиигэр-атаххар, хаан сүүрэр тымырдарыгар табах дьаата киирэр. Сүрэх табах, бүөр, быар дьаакка сутуллаллар. Уопсайынан, табахтааһынтан доруобай уорган ордубат.
Ленинград учуонайа Геннадий Шичко этэринэн, табахтааһын – психологическай бырагыраама, киһи мэйиитигэр киирэн хаалар. Ону таһаарар олус ыарахан. Холобур, минньигэһи сөбүлээбэт киһи сакалааттан аккаастаныан сөп буоллаҕа. Оттон табах – дьаат. Дьаат быһыытынан киһи мэйиитигэр кытаанахтык киирэн хаалар. Наар табахтыан баҕарар, көрдүү сылдьар буолар. Табахсыт төрөппүттэр оҕолоро эмиэ табахтыахтарын баҕараллар. Өскөтүн төрөппүт оҕото табаҕын быраҕыан баҕарар буоллаҕына, бастаан бэйэтэ аккаастаныахтаах. Оччоҕо оҕо ийэтин холобурун батыһар. Бэйэҥ табахтыыр эрээри бобор кыаҕыҥ суох. Табах сыта-сымара оҕону кыйахыыр, оҕо ону кыайан утарсыбат. Куһаҕан дьаллыктан аккаастанарга холобур, ханнык баҕарар эрэгийиэн табахтааһыҥҥа болҕомтону уурбат, аккаастанар үлэни ыыппат буоллаҕына, ол эрэгийиэн үөрэххэ, доруобуйа харыстабылыгар, дьиэ кэргэҥҥэ, чөл олоххо уо.д.а. көрдөрүүлэрэ быстар мөлтөх буолар. Онон үлэни үөһээттэн саҕалыахха наада. Бырабыыталыстыба чилиэннэрэ бэйэлэрэ үтүө холобуру көрдөрүөхтээхтэр. Холобур, Михаил Николаев табаҕы тардыбат буолан, аппараатын үлэһиттэрэ бары табаҕы тардыбат буолбуттара», — диэн кэпсиир.
Кырдьык да, хамсыыр харамай бэйэтин бэйэтэ сүһүрдүбэт. Онон, айылҕаттан айдарыылаах күн сирин дьоно дойдубут сайдыытыгар чөл туруктаах үлэлиирбит көдьүүстээх буолар.
Матвей ЛЫТКИН, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru