Тааттатааҕы «Эрэл» оҕону реабилитациялыыр социальнай киин иккис сылын ураты ис хоһоонноох бырайыактарынан үлэлиир.
edersaas.ru
Быйылгы тэрээһин, биллэн турар, уратылаах буолла. Ол курдук, тэрилтэ үлэһиттэрэ сыстыганнаах дьаҥ өрө турбутунан сибээстээн, “Ура, каникул! » диэн бырайыагы куйаар нөҥүө онлайн-эрэсииминэн ыыттылар. Таатталар бу сонун сүүрээннэрин тустаах министиэристибэ бастыҥ уопуту атастаһыы курдук улуустарынан тарҕатарга сүбэлээтэ.
Туох ис хоһоонноох тэрээһиний? Тоҕо маннык улахан болҕомтону тарта? Бу туһунан биһиги Тааттааҕы саастарын ситэ илик оҕолору реабилитациялыыр «Эрэл» социальнай киин сэбиэдиссэйэ Варвара Колодезникованы кытта кэпсэтэбит.
Куйаар нөҥүө сынньалаҥ
— Бырайыак аатыттан да көрдөххө, оҕо сынньалаҥар сыһыаннааҕа биллэр. Туох ис хоһоонноох тэрээһиний?
— Үгүс төрөппүт оҕотун сайыҥҥы ыйдарга хайдах туһалаахтык атаарарыгар болҕомтотун уурар. Туһалаах дьарык, эбии саҥаны билии-көрүү, биллэн турар, оҕо сайдыытыгар туһуланар. Ол ону учуоттаан, биһиги кииммит 2019 сылтан «Ура, каникулы!» диэн оҕо сайыҥҥы сынньалаҥын тэрийиигэ анал хайысхалаах социальнай бырайыагы үлэлэтэр. Быйылгы тэрээһин 3 торумнаах: «Мин уонна мин эйгэм», «Дарья Лаврованы кытта муусука лабораторията», «Оскуолаҕа бэлэмнэнэбит». Оҕолор ZOOM, WhatsApp, Instagram, Telegram, «Ereltaatta» Youtube-ханаал платформаларыгар дьарыктаннылар.
Симиэнэ устата 45 оҕо төрөппүттэрин кытта араас маастар-кылаастарга, дьарыктарга кыттыыны ыллылар. Психолог, логопед сүбэлэрин ордук биһирээтилэр. Социальнай ситиминэн ыытыллыбыт бырайыагы төрөппүттэр саҥа сүүрээн, сайдыы биир көрүҥүн быһыытынан ылыннылар.
— Оҕо барыта көмпүүтэрэ суоҕа чахчы. Хайдах балаһыанньаттан таҕыстыгыт?
— Төлөпүөнүнэн үлэлээтибит. Сибээспит төһө да мөлтөх буоллар, сорукпутун ситтибит.
Ырыаһыт төрөөбүт Тааттатыгар күндү бэлэҕэ
— Оҕону реабилитациялыыр киин сайыҥҥы симиэнэтигэр кимнээх кыттыыны ыллылар?
— Тэрилтэбит үлэтин сүрүн соруга — оҕо төрөппүтүн кытта бииргэ сайдар эйгэтин тэрийии, дьоҕурун сайыннарыы, иллэҥ кэмин сөптөөхтүк туһаныыта, медицинскэй, социальнай, психологическай, педагогическай, правовой өҥөнү оҥоруу. Бу тэрээһиммитигэр элбэх оҕолоох дьиэ-кэргэн, эппиэкэҕэ сыдьар уонна инбэлиит, соҕотох ийэ уонна соҕотох аҕа оҕолоро кыттыыны ыллылар.
— Бырайыаккыт, кырдьык да, киэҥ ис хоһоонноох эбит. Үлэҕитин барытын сиһилии ырыппакка, элбэхтэн биири холобурдуох. Саха эстрадатын сулуһун, биир дойдулааххытын Дарья Лаврованы кытыннарбыккыт да интэриэһи тартаҕа?
— Түгэнинэн туһанан, Дарья Лавроваҕа истиҥ махталбытын тиэрдэбит. Кини түбүктээх үлэтиттэн ордон, улахан дьиэ кэргэн ийэтин быһыытынан бириэмэтин аттаран, буор босхо «Дарья Лаврованы кытта муусука лабораторията» диэн симиэнэни салайан ыытта. Кини бэйэтин үлэтин ырыа кэрэ эйгэтигэр дьоҕурдаах, айар талааннарын сайыннарыан баҕалаах оҕолорго анаан, кинилэр ис кыахтарын арыйыыны, санааларын сайа этэллэрин, ситиһиилээх буолалларын муусука нөҥүө туоратарга туһаайда. Биир нэдиэлэ устата оҕолорбутун кытта өрөспүүбүлүкэбитигэр биллэр талааннаах, эдэр эрчимнээх, айар куттаах ырыаһыттар алтыстылар уонна санааларын атастастылар. Бу симиэнэҕэ социальнай киин үлэһиттэрэ элбэх туһалаах сүбэлэри, муусука тиэмэтигэр дьүөрэлээн, үгүс интэриэһинэй дьарыктары ыыттылар. Бырайыак бу торума инстаграм уонна телеграм-платформаҕа ыытылынна. Оҕолор социальнай партнербутун Дарья Лаврованы кытта вокалга күүскэ дьарыктаннылар. Идэлээх ырыаһыт оҕо үөрэммит дьарыгын ылынарын ситиһэр сыалтан, хас биирдии оҕону кытта инстаграм нөҥүө сирэй көрсөн, хардарыта сибээскэ тахсан, биирдиилээн быһааран биэрэн, ыллыыр дьоҕурдаах оҕоҕо наһаа туһалаах сүбэни биэрдэ. Аатырбыт ырыаһыт: «Оҕону ырыа аптаах алыбар уһуйуу – бастакы холонуум. Буолаары буолан, куйаар нөҥүө. Төрөөбүт Тааттам оҕолоругар туох баар билиибин, сатабылбын, баай уопуппун барытын арыйан, үгүс туһалаах дьарыктары биэриэм», — диэн тэрээһиммит үөрүүлээх аһыллыытыгар бэлиэтээбитин курдук, үлэтин олус чаҕылхайдык түмүктээтэ. Биһиги Дарьябыт бу өйөбүлүн кини төрөөбүт Тааттатыгар бэлэҕин курдук ылынныбыт.
Куйаарга сулустар чаҕылыйдылар
— Өссө бары «сулустары» мунньан «чаҕылыҥнаппыккыт» дии?
— Дьэ, ити былааммыт олус табылынна. Биллэн турар, тыа оҕото барахсан саха эстрадатын сулуһун кытта чугастык хаһан алтыспыта баарай? Көрсүһүннэриэхпитин да баҕардахпытына, бокуойдара да суоҕа бэрт буоллаҕа. Онон дьиэҕэ олоруу эрэсиимэ буолан, бары күннээтибит: оҕолор да, сулустар да. Ол курдук, «Сулуһу кытта онлайн» аһаҕас марафоҥҥа саха эстрадатын киэн туттуулара Сахамин, Розалина Файрушина, Андриан Павлов, Галя Виноград, КитДжа, өрөспүүбүлүкэтээҕи “Мисс Виртуальная Якутия” куонкурус стилиһэ, визажиһа Алла Борисова кыттан, араас маастар кылаастары ыыттылар. Оҕолор үөрүүлэриттэн сулустары интэриэһиргиир ыйытыыларынан «көмөн» кэбистилэр. Ырыаһыттар оҕолорго бэйэлэрин уопуттарыгар олоҕуран, араас сүбэни биэрдилэр, сыанаҕа буолбут долгутуулаах уонна көрдөөх түгэннэрин аҕыннылар.
Төрөппүт махтала – үрдүк сыанабыл
— Социальнай партнердардаах эбиккит дии? Кинилэр кимнээҕий?
— Биһиги социальнай кииммит социальнай партнердарга тирэҕирэр. Саха эстрадатын чаҕылхай сулуһа Дарья Лаврова, Ытык-Күөл 1 №-дээх орто оскуолатын саха тылын учуутала, “Чэбдигир” балаакканан сынньанар лааҕыр салайааччыта Маргарита Павлова, «Сатабыл» оҕо дьоҕурун сайыннарар киин педагога, “Толлуман” туристическай лааҕыр салайааччыта Октислава Аргунова, казачай хуторскай уопсастыба атамаана Иван Рахлеев, улуустааҕы дьиэ-кэргэн уонна ыччат социальнай-психологическай өйөбүлүн киинэ. Бу дьон биһиэхэ өрүү сүбэ-ама, өйөбүл буолаллар.
— Төрөппүттэр төһө эрэ махтаннылар…
— Төрөппүт махтала – – биһиги кииммит үлэтин саамай үрдүк сыанабыла. Элбэх оҕолоох ийэ Саргылаана Филатова санаата маннык: «Быйыл, хаһан да буолбатах олус хааччахтаах сайын буолла. Оҕолор эрдэ оскуолаттан тохтоон, доҕотторун да кытта көрсүбэккэ дьиэҕэ хаайтаран олороллор. Сайын үтүөтүн билбэккэ аһардыахтарын, хата, “эрэллэр» олус туһалаах бырайыагы олоххо киллэрэн, оҕолуун-төрөппүттүүн күн олото суох сырыттыбыт. Хас күн аайы эстрада сулустарын олох «тутан олорон» көрүстүбүт, кэпсэттибит. Мин санаабар, бу маннык кэпсэтии оҕолорго бэйэ сыалын-соругун, баҕа санаатын ситиһэргэ улахан көмөнөн буолла. Ону таһынан, «Эрэл» киин психолога «Оҕо — төрөппүт» сыһыаныгар төрөппүттэргэ анаан уйулҕа үөрэҕиттэн сүбэлэри биэрдэ. Оҕолорум сарсыарда күннээҕи былааны ыйыппытынан, бүгүҥҥү күнтэн тугу күүтэллэрин, кимниин көрсүһэллэрин кэпсээбитинэн тураллара – бу миэхэ, туһугар, олус үөрүүлээх түгэн этэ.
Ийэҕэ кини оҕотун үөрбүт-көппүт, чаҕылыспыт харахтарын көрөрүттэн ордук истиҥ туох баар буолуой? Оҕолорбун кытта бэйэм тэҥҥэ сэргэхсийдим, үөрдүм». Ама, маннык санааттан киһи сүргэтэ хайдах көтөҕүллүө суоҕай!
… Ити курдук, Тааттаааҕы саастарын ситэ илик оҕолору реабилитациялыыр «Эрэл» социальнай киин айымньылаах үлэтинэн быйылгы уустук сайыҥҥа оҕо сынньалаҥын бэрт интэриэһинэйдик тэрийэн, үгүс төрөппүт уонна оҕо махталын ылыан ылла.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru