Толя кыратыттан, инньэ түөрт-биэс сааһыттан, бэйэтин Анатолий диэн ааттанара. Онон тулалыыр дьоно бу кыаһаан сирэйдээх, ис киирбэхтик мичимээрдии сылдьар, хойуу, будьурхай баттахтаах уолу Онотуолуй диэн оҕо эрдэҕиттэн ааттыыллара. Онотуолуй ийэтэ 2001 сыллаахха, виза ылан, уолун кытта акыйаан уҥуор, Эмиэрикэҕэ, бара сылдьыбыттара.
Ийэтэ, Мария Гаврильевна, улуус дьаһалтатын тутаах үлэһитэ, онно олорор дьүөгэтигэр ыалдьыттыы, көрө-истэ диэн, уолунаан күүлэйдээн кэлбитэ. Чэ, ол улахан сонун буолбатах. Оччолорго ким баҕалаах уонна кыахтаах-үптээх талбыт сиригэр баран кэлэрэ. Мин сэһэргээри гынар малым, алыптаах «гри-гри» хаппарчаан, уол олоҕор хайдах дьайбытын туһунан кэпсиэҕим.
Онотуолуй сэттис кылаас буолан, улахан киһи курдук сананар буолбут кэмэ этэ. Ийэтэ төрдүс чиэппэр саҕаламмытыгар: «Доҕоччук, кылааскын «үһэ» суох таҕыстаххына Нью-Йорка илдьэ барыам. Онон, кытаат, бу хаалбыт кэмҥэ кыһан», — диэбитэ. Аҕата: «Билиҥҥи үйэҕэ үөрэхтээх эрэ киһи олоххо тугу эмэ ситиһэр. Онон, үөрэххэр өссө кыһаллыаххын наада», — диэбитэ.
Уол ону истэн, акыйаан уҥуор баар мегаполиһы көрөөрү, ыарырҕатар алгебратыгар эбии дьарыктанар буолбута. Атын биридимиэттэргэ үчүгэй этэ. Кылааһын «4», «5» сыаналарынан бүтэрбитэ. Сайын ийэтинээн Эмиэрикэҕэ көппүттэрэ. Аҕалара уоппускатын күһүн ылыахтааҕа, онон барсыбатаҕа.
Ый аҥаарынан айанньыттар этэҥҥэ эргиллэн кэлбиттэрэ. Иккиэн күн уотугар кэриэччи сиэтэн, боруонса курдук кытархай буолбут этилэр. Онотуолуй уһаабыт, ийэтин куоппут этэ. Аҕаларыгар кэһии гынан тэллэгэр сомбреро сэлээппэ, эбэлэригэр алтан биһилэх курдук иинэн туттарыллыбыт целлулоид хаалаах модьу сигара, эһэлэригэр кус саҥатын үтүктэр кылгас турба курдук монуогу аҕалбыттар этэ. Анатолий гри-гри диэн дьээбэ ааттаах кыра тирии мөһөөччүк илдьэ кэлбит этэ.
Ийэтэ: «Ончу көрдөһөн туран ылларда. Вуду ичээммин дэнэр самба киһиттэн. Сыалай уон дуоллардаах, онтуката», — диэн кэпсээбитэ. Эбэлэрэ дьиктиргээн: «Ол самба тустуук киһиттэн ыллыгыт дуо?» — диэн ыйыппыта, тустуук тоҕо суумачыканнан эргинэрин өйдөөбөтөхтүү көрбүтэ. «Самба диэн ньиэгир уонна азиат төрүттээх киһини этэллэр. Холобур, Толикпыт ньиэгир кыыһын кэргэн ылан, оҕолоннохторуна, ол оҕолоро самба буолар», — аҕалара кылгас кыргыылаах хара баттаҕын өрө ньиккэринэн баран, быһаарбыта. «Уой, ону-маны эрдэттэн этимэ. Самба сиэннэммэтэх киһи», — ийэлэрэ сөбүлээбэтэхтии өрө тыыммыта. Эбэлэрэ ону истэн кистээн кириэстэммитэ. Туох эрэ, сыаналаах эрээри, боростуой сувенир курдук өйдөөн, гри-грини соччо ырыҥалыы барбатахтара.
Оттон Онотуолуй бу малын ылларбыта иһэ-истээх этэ. Вуду итэҕэлин сиэрин-туомун толорууга араас аптаах-хомуһуннаах тэрил туттуллара элбэх. Вуду куукулатын туһунан кутталлаах триллер киинэлэртэн киһи барыта билэр. Оттон гри-гри киэҥник биллибэт мал. Манхиэттэн устун хаамсан иһэн Анатолий ийэтин тоҥолоҕуттан тардыалаабыта уонна: «Маамуо, көр, көр, уун-утары Адам Сендлер иһэр!»- диэбитэ. Мария Гаврильевна:»Ханна? Били комик артыыс дуо?» — диэн ыйыппыта, утары иһэр дьон халҕаһатын одууласпыта. Утары Сендлер иһэрэ. Онотуолуй тохтоон хаалбыта, сөхпүттүү комигы тонолуппакка одууласпыта. Биллиилээх артыыс тохтоон, кинини көрөн турар уолга илиитин биэрбитэ:
— Хай! Мин эйигин биллим!
— Оу! — Мария Гаврильевна аттыларыгар туран эмиэрикэлии аксыаннаах саҥа аллайбыта, — хантан?
— Эн миигин киинэҕэ көрбүтүҥ. Мин эйигин экраантан көрбүтүм! — Адам көрдөөхтүк күлбүтэ уонна ааһа баран иһэн, эргиллэн, кэтит ытыһынан далбаатаабыта.
Онотуолуй, ымайа-ымайа эмиэ далбаатаабыта. Онтон моонньугар кэтэ сылдьар, бэҕэһээ биир уһун баттахтаах, хара ачыкылаах ньиэгиртэн ылбыт талисмаанын — гри-гритин — кистээн имэрийбитэ. «Баҕа санааҕын толорор, эйигин көмүскүүр, табыллыыны түстүүр мал, — диэбитэ ол колдуун, — манна бары полисменнар бу курдук харысхаллаах сылдьаллар, буулдьаҕа таптарымаары, биилээххэ оһоллонумаары. Оттон көннөрү дьон лотерейга сүүйээри атыылаһаллар». Сонно, атыылаһаат, уол харысхалы моонньугар кэппитэ уонна аптаах матаҕачааныттан: «Биир эмэ биллиилээх киинэ артыыһын в реале көрүөхпүн баҕарабын», — диэн көрдөспүтэ. Дьэ, бастакы баҕата бэрт кэбэҕэстик туолбутуттан уолчаан «аптаах мал эбит» диэн гри-гритин итэҕэйэрэ лаппа улааппыта.
Иккис баҕа санаата туолбута эмиэ сүрдээх кэрэхсэбиллээх этэ. Дойдуларыгар төннөллөрүгэр, арай, Кеннеди аатынан аэропорка, регистрацияны ааспыттарын кэннэ, кинилэргэ уонна өссө үс пассажирга миэстэ тиксибэт диэн биллэрбиттэрэ. Сарсыныгар көтүтүөх буолбуттара. «Субу көтөбүт», — диэн эрэнэ сылдьыбыт дьоҥҥо куһаҕана сүрдээх этэ. Аны туран, ол баппатах сөмөлүөттэрэ чаас аҥаара тардыллар буолбута. Онотуолуй ийэтинээн баксаал ыскамыайкатыгар олорбуттара. Мария Гаврильевна ханна хоноллорун толкуйдуу сатаабыта.
Ол кэмҥэ уола соруочукатын үөһээҥҥи тимэхтэрин сүөрэн вуду мөһөөччүгүн таһааран, имэрийбитэ уонна кэһиэҕирбит куолаһынан ботугураан эппитэ: «Мин бүгүн көтүөхпүтүн баҕарабын. Көмөлөс, гри-гри…» Чаас аҥаара ааспыта. Онтон кинилэри: Онотуолуйу, ийэтин уонна өссө үс хаалыахтаах пассажиры атын дьону кытта лайнерга олорорго ыҥырбыттара. Бу авиакрейсеринэн көтүөхтээх саппаас экипаж хаалар буолбут, онон биэс миэстэ босхоломмут. Онотуолуй ону: » Талисмааным көмөлөстө», — дии санаан, күлүгэр имнэммитэ, ымайбыта.
Бу кугас сааппыйаан хаппарга туох баарын уол кимиэхэ да эппэт этэ. Арай, эбэтигэр эрэ биирдэ көрдөрбүтэ. Эбэтэ сундуугуттан былыргы бэйэтин суумкатын хостообута. Онно оҕолорун бастакы кыргыллыбыт баттахтарын сүүмэҕэ, хаппыт кииннэрэ, тыатааҕы тыҥыраҕа онтон да атын эриэккэс барамайдар бааллара. Ону көрөн баран, Онотуолуй эбэтигэр гри-гритин арыйан көрдөрбүтэ. Онтун иһигэр тыҥырах, сылгы кутуругун түүтэ, хаппыт хаан бээтинэлээх холуста лоскуйа, саһархай, дьэҥкир тимэх уонна туох эрэ кыыл аһыыта бааллара. Уол эбэтигэр бу олус күүстээх, аптаах хаппарчаан буоларын сибигинэйэ былаан кэпсээбитэ.
Сарсын сарсыардатыгар эбэтинээн почтаҕа баран тута оонньонор лотерей билиэтин ылбыттара. Биэс билиэттэн түөрдэ кураанах этэ. Бэһис билиэттэринэн… мөлүйүөнү сүүйбүттэрэ! Ийэтэ сүүйүүнү инньэ Москубаттан баран ылан кэлбитэ. Хомойуох иһин, сүүйүү харчылара нолуоктанан, илиилэригэр сэттэ сүүс тыһыынча курдук суума тиксибитэ…
Бириэмэ ааһан испитэ. Онотуолуй оскуола кэнниттэн аармыйаҕа баран, этэҥҥэ сулууспалаан кэлэн баран, үрдүк үөрэххэ киирбитэ. Үөрэҕин бүтэрэр сылыгар кэргэннэммитэ. Үлэһит буолбута уонча сыл буолла. Билигин куорат улахан тэрилтэтигэр отдел начаалынньыга. Кэргэнэ биисинэстээх, брендовай таҥас атыылыыр бутиктаах. Уоллара оскуола киһитэ, кыыстара уһуйааҥҥа сылдьар. Онотуолуй гри-гри талисмаанын билигин да илдьэ сылдьар. Кэргэнэ Тася ол саппыйа аптаах күүһүгэр итэҕэйбэт, күлэн эрэ кэбиһэр.
Максим Ксенофонтов