Тохсунньу 12 күнүгэр оһох оттооччу сүллүүкүттэр ойбонтон тахсан киһи олорбот өтөхтөрүн ыраастыыллар, сиппийэллэр, оһох оттоллор үһү. Онтон тохсунньу 13 түүн тойон-хотун, ийэ-аҕа, оҕо-уруу “аармыйата” тахсар, таҥха кэмэ саҕаланар. Саха олоҕун 19-с үйэттэн бэттэх ойуулуур уус-уран айымньыларга дөрүн-дөрүн таҥха туһунан ахтыллар. Атын омуктарга даҕаны сэрэбиэй арааһа баар. Саха сахата таайан диэбиккэ дылы, билиҥҥи сайдыылаах үйэҕэ даҕаны биллибэт эйгэни итэҕэйэбит. Сыл аайы таҥхалыыбыт. Ордук ыччат өттө, оскуола саастаах оҕолор оонньуу-көр сиэринэн бүлүүһэ сүүрдүүтүнэн үлүһүйэллэр. Аныгы таҥха хайдаҕый? Сөпкө билгэлэнэрбитин хантан билэбитий? Туох хааччах, сокуон баарый?
Владислав Доллонов, “Полярная звезда” сурунаал сүрүн эрэдээктэрэ:
— Таҥха диэн сымыйа. Бүлүүһэ, остуол сүүрдүүтэ, биһилэҕинэн көрүү, суоруна тыаһын, иистэнэр массыынаны иһиллээһин уо.д.а., дьиҥэ, 19-с үйэ бүтүүтэ, 20-с үйэ саҕаланыыта Европа, Америка баай-тот, үөрэхтээх араҥаларын ортотугар тарҕана сылдьыбыт «спиритизм», ол аата анараа дойдуга баар дьон дууһаларын кытта кырдьык-хордьук сибээстэһиэххэ сөп диэн бигэргэтэр псевдонаучнай икки, моднай икки долгун дорҕооно сылдьар. Ону норуот түҥ былыргы үгэһин курдук саныыллар. Дьиҥэр, кэлиҥҥи көстүү.
Валерий Захаров, ФАПК “Якутия” хампаанньа харабыла:
— Мин таҥханы син итэҕэйэбин. Ол эрээри, сороҕо сымыйа дии саныыбын. Оскуолаҕа үөрэнэ, устудьуоннуу сылдьан хаста даҕаны мэниктээн таҥхалаабыта буоларбыт. Туох туолбутун, тугу ыйыппыппын чуолкай өйдөөбөппүн. Арай биирдэ кинигэ “иһиллээри” Николай Якутскай “Төлкө” арамаанын таллыбыт. Онно “Мин хаһан массыыналанабын” диэн ыйытыыбар, “барахсан туоххунан ылыаххыный” диэн хоруйдаабыта. Ол да иһин буолуо, күн баччаҕа диэри тимир көлөлөнө иликпин. Таҥхалаабатаҕым ыраатта. Быйыл даҕаны таҥхалаабатым буолуо.
Алексей Попов, Чурапчы улууһун Арыылаах нэһилиэгин олохтооҕо:
— Таҥханы итэҕэйэр киһи итэҕэйэр быһыылаах. Мин санаабар, аҥаардас бүлүүһэ сүүрдүүтүн ылан көрдөххө, физика сокуона дьайан хамсыыр. Бэйэм сэрэбиэйдээбэппин. Итэҕэйбэппин. Баҕар ол да иһин буолуо, оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан бүлүүһэ сүүрдүүтүгэр бүлүүһэттэн “Сөбүлээбэт киһигин ый” диэтэхтэринэ өрүү мин ыйылларым. Кумааҕы уматан күлүгү көрөн билгэлээһин эмиэ киһи соччо итэҕэйбэт көрүҥэ. Кумааҕы хайдах баҕарар умайар. Дьон фантазиялаан, араас дьоҕурдарын холбоон күлүгүн көрөн ону-маны көрөллөр.
edersaas.ru