Аҕам саастаахтарга анаммыт дэкээдэ Таатта улууһугар ураты сэргэхтик ыытыллыбыт. Боробул бөһүөлэгэр бу бэлиэ даата чэрчитинэн ыытыллыбыт сэргэх тэрээһиннэр тустарынан бибилэтиэкэ сэбиэдиссэйэ Галина Другина иһитиннэрдэ.
—Биһиги нэһилиэкпитигэр кыстыкка киириинэн уонна аҕам саастаахтарга анаммыт дэкээдэнэн култуурунай-сырдатар тэрээһиннэр өрүүтүн олус сэргэхтик ыытыллар үгэстээхтэр. Быйылгы да түһүлгэбит оннук тэрилиннэ. Урукку сыллардааҕар эмиэ ураты сүүрээннэрдиммитинэн, дьон-сэргэ бөҕө кыттыбытынан нэһилиэк олохтоохторун үөртэ. Маныаха тэрээһиннэргэ куруутун көхтөөхтүк кыттар дьоммутугар, кэнчээри ыччаппытыгар, оскуолабыт үөрэнээччилэригэр махтаныах тустаахпыт.Нэдиэлэ саҕаланыытыттан тэриллибит «Үтүө санаа долбуура» аахсыйа олус сэргэхтик, көхтөөхтүк салҕанна. «Сайдыы» маҕаһыыҥҥа, «Алампа» аатынан норуот айымньытын дьиэтигэр, Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан орто оскуолаҕа нэһилиэкпит кырдьаҕастарыгар уонна соҕотох олорор дьоммутугар-сэргэбитигэр көмөлөһөр соруктаах, дьон-сэргэ көмүс күһүн быйаҥыттан ас-үөл кэһиилэрин үөрэ-көтө мустулар. Нэдиэлэ бүтүүтүгэр бу кэһиилэри үөрэ-көтө туттарыы, истиҥ эҕэрдэни тиэрдии наһаа табылынна, сүргэни көтөхтө.
Маны сэргэ, Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан орто оскуола үөрэнээччилэрин түмсүүлэринэн тимуровскай көмөлөр оҥоһулуннулар. Оҕолор мас саһааннаатылар, тиэргэн таһын өрө тартылар, толоонтон туос хастаан киллэрэн кырдьаҕастар махталларын ыллылар. Оттон «Эдэр экологтар» нэһилиэк күөллэрин ыраастаатылар. Итини сэргэ, Кыайыы 75 сылын көрсө пааматынньыктары ыраастааһын, кырааскалааһын үлэтэ нэһилиэккэ көхтөөхтүк тэрилиннэ. «Сэрии тыыннаах туоһулара», «Умнубаппыт, сүгүрүйэбит, киэн туттабыт» диэн ааттаах кинигэ быыстапкатыгар анаан уоттаах сэрии кыттыылаахтарын туһунан биирдии кинигэни олохтоох бибилэтиэкэҕэ бэлэх аҕалыыга дьон-сэргэ үөрүүнэн кытынна. Светлана уонна Михаил Архиповтар, Мария Макарова дьоһун кинигэлэри бастакынан бэлэх ууннулар.
Нэдиэлэ чэрчитинэн «Алампа» аатынан норуот айымньытын дьиэтигэр Ытык Күөл нэһилиэгиттэн «Баай ас» маҕаһыын сибиэһэй эт уонна үүттэн оҥоһуллубут аһы-үөлү аҕалан атыы-тутуу ааттааҕа тэрилиннэ. Нэдиэлэни түмүктүү, аҕам саастаахтарга «Ийэ уонна эбээ — алаһа дьиэ аанньаллара» сынньалаҥ бырааһынньыга буолла. Манна «Эбэм, эһэм бэлэхтэрэ» диэн күрэскэ дьонноруттан хаалбыт маллары-саллары аҕалан көрдөрүүгэ туруорбуттара улахан кэрэхсэбили ылла.
Ол курдук, Светлана Архипова эбэтэ тикпит быысыбайа 1 миэстэни, Анна Ючюгяева дьонун 1914 сыллааҕы чорооно 2 миэстэни ылан үөрүү-көтүү бөҕө буоллуларҕэ «Көмүс күһүн дьикти көстүүтэ» күрэскэ Мария Попова кус буһаран, бүлүүдэҕэ киэргэтэн аҕалбыта 1 миэстэҕэ таҕыста. Александра Аммосова сыа балыга, алаадьыта, сибиэһэй этэ 2 миэстэҕэ, Светлана Егорова ураты бөрүөгэ 3 миэстэҕэ таҕыстылар, Анна Софронова сүбүөкүлэ сэбирдэҕинэн алаадьыта биһирэбил бирииһи ылла.
«Көмүс саас уонна кинигэ» диэн бибилэтиэкэттэн элбэх кинигэни уларсан ааҕааччыларга кинигэни ааҕар түгэннэрин уонна кинигэлээх олорон түспүт хаартыскаларынан быыстапка-күрэскэ Евдокия Наумова бастаата. Дмитрий Малышев иккис, Любовь Саввина үһүс бириистээх миэстэлэргэ тигистилэр. Күрэскэ кыттыбыттарга дохсун ытыс тыаһыгар арыаллатан бэлэхтэр туттарылыннылар.
Аҕам саастаахтарга «Өйбөр-сүрэхпэр баар умнуллубат, таптыыр кинигэлэрим» диэн кинигэ быыстапката тэрилиннэ. «Эйгэ» түмсүүттэн Елена Ючюгяева көрдөөх оонньуулары оонньотон үөрүү-көтүү өрөгөйө буолла. Дьон-сэргэ бары турунан, өрө көтөҕүллэн кытыннылар. «Аҕам саастаах дьоммутугар аналлаах нэдиэлэ олус интэриэһинэйдик, туһалаахтык ыытылынна» диэн бары да астынан бэлиэтээтилэр. Үтүөнү оҥоруу үйэни уһатарын эттилэр.
Сардаана БАСНАЕВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru