Түөрт чөмпүйүөннээх дьиэ кэргэнтэн Альбина Большакова — сыл бастыҥ чөмпүйүөҥкэтэ

Саха сиригэр сыл түмүгүнэн бастыҥ спортсменнары быһаардылар. Сыл бастыҥ спортсменнарыгар наҕараадалары СӨ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников туттарда.  «Эдэрдэр ортолоругар успуорт олимпийскайа суох көрүҥэр бастыҥ спортсмен» номинацияҕа бастыҥынан 19 саастаах Альбина Большакова ааттанна.
Альбина Большакова -– дуобакка Арассыыйа успуордун маастара, нуучча дуобатыгар аан дойдутааҕы хамаанданан чөмпүйэнээт кыайыылааҕа, Аан дойду кубогын хаһаайката.

Альбина туһунан кэпсииргэ төрүөт, дьиҥэр, олус элбэх эбит. Бастатан туран, 5 оҕолоох Большаковтар дьиэ кэргэттэригэр оҕолор бары кыра эрдэхтэриттэн дуобатынан утумнаахтык дьарыктанан кэллилэр. Биир дьиэ кэргэҥҥэ 4 чөмпүйүөн баара олус сэдэх көстүү дии саныыбын. Оҕолор бары кыра эрдэхтэриттэн РФ, Европа, аан дойду хас да төгүллээх чөмпүйүөннэрэ, аан дойду кылаастаах успуорт маастардара. Дьэ, маннык сэдэх көстүүгэ туох ордук оруоллааҕый: утумнааһын дуу, иитии дуу? Бу боппуруоска, бэл, улуу учуонайдар биир түмүккэ кэлэ иликтэр эбит.

3 кыыс, 2 уол оҕолордоох Большаковтар ийэлэрэ Алина Юрьевна идэтинэн педиатр быраас, аҕалара Алексей Валерьевич инженер.
Сунтаар улууһун Кутана сэлиэнньэтиттэн төрүттээх Алина Юрьевна оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан эмиэ дуобаттыырын олус сөбүлүүрэ. Кинини дуобаттыырга ийэтэ, үйэлээх сааһын тухары учууталынан үлэлээбит Елена Васильевна уонна аҕата Юрий Григорьевич  Антоновтар үөрэппиттэрэ. Онон, оҕолор бэйэлэрэ дуобатчыт буолбуттарыгар гиэн, утумнааһын  дьайбытыгар саарбахтаабаттар.
Төрөппүттэрэ оҕолорун кыра эрдэхтэриттэн туох эрэ дьарыктаах, дьоҕурдаах буолуохтарын баҕаран, ханнык эмэ куруһуокка суруйтаралларыгар сүбэлээбиттэрэ. Кинилэр билигин улааппыт оҕолоро кэпсииллэринэн, атын араас куруһуокка суруйтарыы бүтэн хаалан, дуобат куруһуогар киирбиттэрэ дьылҕа хаан ыйааҕын курдук буолан биэрбит. Онтон ыла бэйэлэрэ да күүппэтэхтэринэн, улахан успуорка киирэн барбыттара.

Альбина Большакова: «Биһиги дуобатынан кыра эрдэхпититтэн олус элбэхтик дьарыктанар этибит. Араас улууска күрэхтэһэ барарбыт, онтон Арассыыйа куораттарыгар тиийэр буолбуппут, кыраныысса таһыгар эмиэ элбэхтик баран күрэхтэһэбит.
Билигин улахан убайбыт Герман -– устудьуон. Мин балтыларым уонна кыра бырааппыт Алексей эмиэ элбэх ситиһиилээхтэр -– аан дойду, Европа, Арассыыйа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин хас да төгүллээх чөмпүйүөннэрэ. Балтым Алена 11 кылааска үөрэнэр, кини -– аан дойду кылаастаах успуорт маастара. Сэтинньигэ Польшаҕа аан дойду чемпионатыгар күрэхтэһэн кэлбиппит, онно кини 1 миэстэни ылла. Арассыыйа чемпионатыгар дьахталлар ортолоругар кыайыылаах тахсан, 200 тыһыынча суумалаах сэртипикээтинэн наҕараадаланна.
15 саастаах быраатым Алексей эмиэ 2-с миэстэни ылла, кини эмиэ -– аан дойду кылаастаах успуорт маастара.
Онтон Виолетта 14 саастаах, бириистээх миэстэлэри ылар. Кини 4 сааһыгар алын кылаас оҕолорун кыайан, номнуо чөмпүйүөнкэ буолан турар.
Бииргэ төрөөбүттэрим бары аан дойдутааҕы Арктика оскуолатыгар туйгуннук үөрэнэллэр», -– диэн Альбина бииргэ төрөөбүттэрин туһунан кэпсиир.
Альбина бэйэтэ саныырынан, дуобатынан хойутаан, 9 сааһыттан дьарыктаммыт. Кыра балта  Виолетта 4 сааһыттан дьарыктаммытын холобурдуур. Кырдьыга да, биир дьиэ кэргэҥҥэ эдьиийдэрэ, убайдара  дуобаттаан тахсалларын көрөн, кырачаан киһи көрөн турбатах буолуохтаах. Дьиэ кэргэн бүттүүн биир эйгэҕэ, биир санаанан олордохторо.
«Мин бириэмэм аҕыйах буолан, көннөрү сынньанарбын, доҕотторбун кытары көрсөрбүн, кинигэ ааҕарбын сөбүлүүбүн. Бэйэм ХИФУ Педагогическай институтугар 2 кууруска үөрэнэбин, чөл олоҕу тутуһабын», -– диэн сыл бастыҥ спортсменката кэпсиир. Альбина маны сэргэ «Точка кипения» актыбыыската, дуобакка тренердиир, моделинг көрүҥүнэн дьарыктанар, уопсайынан олоххо актыыбынай көрүүлээх.

Сыл бастыҥ спортсменкатыттан кэлэр сылтан тугу күүтэрин ыйыппыппар:
«Кэлэр Баабыр сылыгар мин өссө элбэх дьоллоох түгэннэри, күрэхтэһиилэри, үгүс үөрүйэҕи күүтэбин уонна, биллэн турар, гроссмейстер нуорматын толоруохпун баҕарабын», -– диэн сэмэйдик билиннэ.

Альбина эдэркээн киһи диэтэххэ, дуобаты кытта сибээстээх дьоллоох түгэннэрэ элбэҕиттэн тэҥҥэ үөрэҕин. Холобур, кини быйыл Каппадокияҕа шардарга олорон үрдүктэн үрдүккэ көппүтүн олоҕун биир кэрэ-бэлиэ уонна хаһан да умнуллубат түгэнинэн ааттыыр.
Кини саамай сөбүлүүр бырааһынньыга —  Саҥа дьыл. Онуоха дьиэ кэргэнэ бары бииргэ мустан, элбэх күнү бииргэ атааралларын ордук сыаналыыр.
Большаковтар оҕолоро бары «Саха» НКиК биэриитигэр кыттыбыттарын үгүс киһи көрөн сэргээбит буолуохтаах. Онно Алеша хараҕын баайтаран олорон, ыытааччыны кытары оонньообута. Манна даҕатан эттэххэ, Большаковтар чөмпүйүөн оҕолоро бары харахтарын симэн олорон, ханнык баҕарар партияҕа ситиһиилээхтик оонньуур, эмиэ көрбөккө эрэ математика ханнык баҕарар уустук сорудаҕын толорор дьикти дьоҕурдаахтар.

ЫСПЫРААПКА:

Альбина БОЛЬШАКОВА:
Таптыыр артыыстара: Леонардо ди Каприо, Энн Хэтэуэй.
Махтанар дьоно: төрөппүттэрэ Алина Юрьевна, Алексей Валерьевич Большаковтар, тириэньэрэ Вячеслав Павлович Варламов уонна куруук өйөбүл буолар аймах дьоно.

Нуучча дуобатыгар аан дойду хамаанданан күрэхтэһиитин (рапид) кыайыылааҕа, аан дойду күрэхтэһиитин үрүҥ көмүс уонна боруонса призера (классика, рапид), аан дойду Кубогын хаһаайката (блиц, рапид), устудьуоннар ортолоругар аан дойдутааҕы чемпионат үрүҥ көмүс призера (классика), ыччаттар ортолоругар аан дойдутааҕы күрэхтэһии боруонса призера (блиц), Уһук Илин чөмпүйүөҥкэтэ (классика), Бүтүн Арассыыйаатааҕы күрэхтэһиилэр кыайыылаахтара, Арассыыйа, аан дойдутааҕы федерация, FMGD маастара.

Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ», edersaas.ru