Киһи кырдьар сааһыгар бэйэтин тиэргэнин иһин бэрийэ, холкутук олоруон сөп. Ол гынан баран, наар бэйэ эрэ кыһалҕатынан олорор, үлэлии үөрэммит дьоҥҥо тутах.
Амма улууһун Эмис нэһилиэгэр сопхуоска, үөрэхтээһин, култуура эйгэтигэр бииргэ үлэлээн ааспыт биэнсийэҕэ олорор эбээлэр түмсүүлээх, күргүөмнээх сэбиэскэй кэм кэрэ сылларын улаханнык суохтууллара. Ол ахтылҕан долгунугар олорсон, 2004 сыллаахха нэһилиэктэригэр «Көлүкэчээн» эбээлэр түмсүүлэрэ баар буолбута. Бу түмсүү үлэтин бастакы торумун оҥорбут, акылаатын уурбут дьонунан Татьяна Иннокентьевна, Илья Петрович Захаровтар буолбуттара.
— Түмсүүм кыргыттара олус көхтөөх, биир санаалаах буолан, бастакыттан табыллан сылдьыбыппыт. Бары биир кэмҥэ үлэлээн ааспыт, бэйэ-бэйэбитин үчүгэйдик билсэр, истиҥ сыһыаннаах буоламмыт кэлэктиип быһыытынан атахпытыгар турбуппут. Билигин ханна да тиийдэрбит «Эмис көлүкэчээннэрэ кэлбиттэр», — диэн дьон сэргиир ансаамбыла буоллубут, — диир «Көлүкэчээн» түмсүү бастакы салайааччыта Т.И. Захарова.
Ансаамбыл бастаан ырыа эрэ тула түмсүбүт буоллаҕына, сылтан сыл үлэтин хайысхатын кэҥэтэн, саҥаттан саҥа таһымҥа тахсан испитэ. Ону кытта саҥалыы көрүүлээх салайааччыламмыттара. Педагогическай үлэ бэтэрээнэ Ольга Саввична Михайлова “көлүкэчээннэрин” аҕа саастаахтарга аналлаах судаарыстыбаннай таһымнаах “Үһүс көлүөнэ оскуолатын” бырагырааматыгар киллэрбитэ. Эмис нэһилиэгин эбээлэрэ кырдьар саас кэрэтин саҥаттан арыйан, Аммаҕа, Дьокуускайга, Чурапчыга, хоту сытар Эдьигээҥҥэ тиийэ “Үһүс көлүөнэ оскуола” үлэтин уопутун бэйэлэрин холобурдарыгар олоҕуран тарҕаппыттара. Сылгы сиэлинэн оҥоһуктарын, кыбытык, саахымат ньыматынан мындырдаан тикпит үлэлэрин быыстапкалыыллар.
2014 сылтан Эмис нэһилиэгин эбээлэрэ Арассыыйа, аан дойду түһүлгэлэригэр кыттар ыҥырыыны тутар буолбуттара. Эрчимнээх саастарыгар наар үлэттэн ордубатах дьоҥҥо бу — улахан ситиһии. 2014 сыллаахха Амма улууһун дэлэгээссийэтин састаабыгар киирэн, Москва, Санкт Петербург куораттарга ыытыллыбыт ыһыах тэрээһиннэригэр оччотооҕу баһылык А.Е. Артемьев тус ыҥырыытынан тиийэн кыттыбыттара. Сочи куоракка «Звенящий мир» аан дойдутааҕы бэстибээлгэ 1 истиэпэннээх лауреат аатын ылбыттара.
2015 сыллаахха Чурапчы улууһугар Олоҥхо ыһыаҕар Христофор Максимов ырыаларын куонкуруһугар III истиэпэннээх дипломунан наҕараадаламмыттара. Амма улууһугар хор ырыатын күрэхтэһиитигэр I миэстэни таһынан, араас омук ырыатын толоруу иһин «Бастыҥ ырыа» номинацияны туппуттара. 2018 сыллаахха Калининград куоракка Европа иккис ыһыаҕар, Польшаҕа Саха сирин күннэригэр кэнсиэрдээх кыттыбыттара.
«Көлүкэчээн» түмсүү үлэтин үөрүйэҕин туһунан «Саха» НКИХ «Кэл, олор сэһэргэһиэх» диэн Елизавета Потапова биэриитигэр кэпсээбиттэрэ. Ансаамбыл 85 саастаах ырыаһыта Евдокия Егоровна Пестерева «50+» бырайыакка кыттыбыта.
«Көлүкэчээннэр» дьиэ кэргэҥҥэ оҕо сахалыы ааҕар эйгэтин тэрийиигэ эбээ оруола ханнык миэстэни ыларын бэйэлэрин үтүө холобурдарыгар көрдөрөллөр. «Чуораанчык», «Колокольчик» оҕо сурунаалларын эрэдээксийэтэ ыытар «Эбээ, эһээ үйэлээх үөрэҕэ» диэн аахсыйатыгар кыттан, сиэннэригэр, хос сиэннэригэр сурутуу бэлэхтииллэр.
Быйыл 15 сыллаах үбүлүөйдэрин «көлүкэчээннэр» Эмис нэһилиэгин бары араҥатын хабан бэлиэтээтилэр. Оҕо ааҕар эйгэтин нэһилиэк таһымыгар таһаарар сыаллаах түөлбэлэр икки ардыларыгар оҕо сурунаалларыгар сурутуу куонкуруһун көҕүлээн ыыттылар. СӨ народнай поэта, оҕо суруйааччыта, СӨ суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, 53 кинигэ ааптара Иван Мигалкины кытта истиҥ көрсүһүүнү тэрийдилэр. Нэһилиэк бибилэтиэкэтин кытта «Литературнай гостинай» бырайыагы «сүрэхтээтилэр». Иван Мигалкин дьикти дьарыгын – кэллиэксийэтин туһунан кэпсээнин кытта нэһилиэк коллекционердарын быыстапката буолла. Өй-санаа үрдүк сыаннастарын тосхойор көрсүһүүлэрин иһин Эмис нэһилиэгин олохтоохторо эбээлэригэр «Көлүкэчээн» түмсүүгэ махталлара муҥура суох.
Эмис нэһилиэгэр 15 сыл устата айымньылаахтык үлэлиир «Көлүкэчээн» эбээлэр түмсүүлэрэ — өрөспүүбүлүкэҕэ холобур буолар, тарбахха баттанар түмсүү. «Көлүкэчээн» биир саамай сүрүн тутула — дьону түмэр, өй-санаа сыаннастарын, киһи киһиэхэ истиҥ сыһыанын холобурун көрдөрөр.
«Биһиги кэлэктиип быһыытынан бииргэ сылдьарбыт кыайыыта — бэйэ-бэйэбитин убаастаһабыт. Ким да кимтэн да чорбойбот, ким да кими да ордугурҕаабат. Саамай кырдьаҕаспыт 85 саастаах Евдокия Егоровна Пестерева, Герой ийэбит Татьяна Никифоровна Новикова, бастакы салайааччыбыт Татьяна Иннокентьевна Захарова сүбэлии-амалыы сылдьаллар. Нэһилиэкпит баһылыга, тэрилтэлэрэ, оҕолорбут, сиэннэрбит өйүүллэр. Хоту да тиий, соҕуруу даҕаны тиий оҕолорбут, сиэннэрбит ытыс үрдүгэр түһэрэн көрсөллөр. Онон түмсүү үтүө санааттан ситимнэнэн тахсар», — диир салайааччы О.С. Михайлова.
edersaas.ru саайтка анаан Сардаана МАТВЕЕВА.