Бүгүн өрөспүүбүлүкэ тыатын хаһаайыстыбатын миниистирэ Александр Атласов социальнай ситимнэринэн быһа эфирэ буолла. Миниистир бастаан ааспыт сыл түмүктэрин кылгастык билиһиннэрдэ.
Тыа хаһаайыстыбата барыбытын долгутар боппуруос буоларынан үгүс ыйытыы киирдэ.
— Кэтэх хаһаайыстыбаны өйөөһүн тоҕо мөлтөҕүй?
— 2020 сыл устата саҥа мэхэньиисимнэри торумнааһыҥҥа үлэлээтибит. Онон сокуону ылынныбыт. Бырабыыталыстыба уурааҕа тыа хаһаайыстыбатын табаары оҥорооччуларын үбүлээһин туһунан тахсыбыта. Онон кэтэх хаһаайыстыбаҕа сүөһү төбөтүгэр 35 тыһыынча субсидия көрүллүөхтээх.
— Оҕолорбутун иитээри сүөһү-ас иитэбит. 13 сүөһүнү көрөбүт. Оттуур сирбит суох.
— Сир боппуруоһа үгүс улуустарга сытыытык турар. Сир боппуруоһугар хааччахтар бааллар. Сиргэ СӨ Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ боломуочуйата суох. Нэһилиэккит дьаһалталарын кытта ыкса үлэлэһиҥ.
— Сүөһү ииттэр баҕаттан дьоҥҥо эт биэрэн туран, оттотобут. Бэйэбит дьаһалтабытыгар сир суох дииллэр. Сүөһүбүтүн эһэрбит буолуо.
— Дьаһалталары кытта үлэлэһиҥ.
— Олорор дьиэни тутууга субсидия баар буолуо дуо?
— Эдэр исписэлиистэргэ 35 саастарыгар диэри көрүллэр уонна бырагырааманан үп көрүллүбүтэ. Сүүмэрдээһин ыытыллыбыта. Быһа холуйан 20 кубуота көрүлүннэ. Онон оройуон баһылыктарыттан, тыа хаһаайыстыбатын управлениеларыттан чопчулаһыҥ.
— Кыстык ааһыаҕа, онтон халаан уута кэлиэҕэ. Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин өттүттэн туох үлэ ыытылларый?
— Үлэ барар. Улуустарга анал бөлөхтөр тиийэн үлэлииллэр. Сүөһү учуотун ыыталлар. Дьаһалталары кытта ыкса үлэлэһэллэр.
— Ойуур баһаардарын түмүгэр отунан хааччыллыы хайдаҕый? Урут эрэгийиэн таһыттан тиэйэллэр этэ.
— Кыстык этэҥҥэ баран иһэр. Ойуур баһаардарын хоромньутун саппаас пуонда суотугар чөлүгэр түһэрдибит. 9 мөл. солкуобайы ахсынньыга көрүллүбүтэ. Сорох кэтэх хаһаайыстыбалар харчыны кыайан ылбатахтара. Ону кулун тутар бүтүүтүн диэки бу боппуруоһу быһаарыахтаахпыт. Хоромньулаахтар өттүлэриттэн бигэргэтэр докумуоннар наадалар.
—Үүтү маркировкалааһын тоҕо нааданый?
— Үчүгэй ыйытыы. Ааспыт сыл бүтүүтэ тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын маркировкалааһын туһунан РФ Бырабыыталыстыбатын уурааҕа тахсыбыта. Маркировкалааһын түһүмэхтэринэн барыаҕа. Бастакы түһүмэххэ – муус устарга диэри мороженай, сыр маркировканы барыахтаахтар. Атырдьах ыйын бүтүүтэ – 40 ордук күн хараллар бородуукталар.
— Олорор дьиэни тутууга Горнай улууһугар тоҕо 1 эрэ кубуота көрүлүннэ?
— 20 кубуота үллэрилиннэ диэн эттим. Быйыл хоту уонна Арктика улуустарын болҕомтоҕо ыллыбыт. Маны таһынан “Тыа сирин ипэтиэкэтэ” бырагыраама үлэлиир. Уопсайа 204 ипэтиэкэни (400 мөл. солк.) ыллылар.
— Ыанар ынахха 35 тыһыынча солкуобай субсидияны ыларга оттуур ходуһалаах буолуохтаах эбиппит.
— Сыл бүтүүтэ буолбут быһа эфирбэр бу боппуруоһу кэпсээн турабын. Урут 2,5 гектар ирдэнэрэ. Билигин уһаайбаҕын да көрдөрөн, биир кэлим реестргэ киириэххин сөп.
— Быйыл хас хотон тутулларый?
— Былырыын алта хотону үлэҕэ киллэрбиппит. Быйыл да сайаапкалар бааллар. Инникитин 13 хотону былаанныыбыт.
— Улахан үлэ – сааскы ыһыы. Онно хайдах дьаһанныгыт?
— 48 тыһ. тахса ыһар иэннээхпит. 10000 гектартан тахса бурдугу, 7000 гектартан тахса хортуоппуйу ыһыахпыт. Ыһыыга бөлөхтөрүнэн мунньахтары тэрийтэлээтибит. Тиийбэт сиэмэлэрин хаһаайыстыбалар атыылаһыахтара. Сиэмэ сыаната үрдээһинэ бэлиэтэнэр.
— Оттон оту тиэйиигэ тохтоотоххо…
— Быйыл үп көрүллүбүтэ. 14 тыһ. туоннаҕа сайаапка киирбитэ. Бэлэм улуустары чөкөтөн, кулун тутарга толуйуу быһыытынан от харчыта тиийиэҕэ. Билигин аҕыс улуустан киирбит докумуону бэрэбиэркэлээһин бара турар.
Дьэ, итинник курдук ыйытыыларга миниистир Александр Атласов хоруйдаата.
Бэлэмнээтэ Женни Стрюкова.
Хаартыска: сахагов саайтан