Мин кэрэ айылҕалаах, үтүө-мааны дьонноох-сэргэлээх Күндээдэ нэһилиэгэр cэбиэскэй былаас саамай өрөгөйдөөн турар кэмигэр, 1980-1982 cылларга, оччотооҕу «Ньурба» сопхуос Күндээдэтээҕи отделениета аатыран-сураҕыран олордоҕуна, бу нэһилиэк үлэһит үтүөтэ дьонун кытары алтыһан ааспыт кэмнэрбин ахтан-санаан ааһыахпын баҕардым.
edersaas.ru
Оччолорго миигинниин биир кэмҥэ управляющайынан анаммыт, Дьиикимдэҕэ биригэдьиирдии сылдьыбыт Афанасий Николаевич Семеновы уопуттаах каадыр быһыытынан, баартыйа райкомун быһаарыытынан үлэлэтэ таһаарбыт кэмнэрэ этэ. Хонуу биригэдьииринэн эмиэ үлэ бөҕөҕө эриллибит, тырахтарыыстан саҕалаан буһан-хатан тахсыбыт, дьоһуннаах хаһаайыстыбанньык Павел Гаврильевич Акимов, учуотчук-заправщигынан суот-учуот дьыалатыгар олус ирдэбиллээх, бүгүрү үлэһит Елисей Васильевич Герасимов үлэлииллэрэ. Онон аан бастааҥҥыттан үлэҕэ үөрүйэх, олоххо буспут-хаппыт дьон такайыытыгар, үлэм сүнньүн буларбар маннык дьоннорго түбэспитим инники олохпор бэрт элбэҕи биэрбитэ чуолкай. Онуоха эбии сопхуоспут дириэктэрэ, Япония милитаристарын утары сэрии кыттыылааҕа Алексей Андреевич Павлов уонна сопхуос кылаабынай инженерэ Николай Петрович Иванов сүбэлээн-амалаан, көмө-тирэх буолан уонна, билигин сааһыран олорон санаатахха, сороҕор “ачаалатан” даҕаны, саҥа үлэтин саҕалыыр киһиэхэ тугунан да солбуллубат төһүү буолбуттар эбит.
Ол кэмнэргэ отделениеҕа сиилэс звенотун дэгиттэр механизатор Николай Филиппов салайан үлэлэтэрэ. Николай Николаевич бэйэтэ сыбааркалыыра, тимири иһэрдэрэ, аккумуляторщиктыыра. Инньэ гынан, тиэхиньикэ хайдах да алдьаммытын иһин, иҥнэн турбат этибит. Бу звено дьонноро сиилэстэрин маассатын ыһыыттан саҕалаан, дьаамаҕа симэн отделениеҕа туттарыахха диэри бары тутуспутунан үлэлииллэрэ. Звеноҕа сиилэс маассатын тиэйиигэ Антоновкаттан Киин автопаркаттан сыллата Зосим Степанович Иванов диэн суоппар ЗИЛ-самосвалынан сыллата эбии көмөҕө тахсара, уоннааҕылар бары күндээдэлэр буолаллара. Манна сиилэс маассатын элбэтэр инниттэн Сүлэҕэ үлэлиир Биология институтун стационарын салайааччытыттан, учуонайтан Герман Денисовтан звеновод Николай Николаевичтыын баран сүбэ-ама ылбыппыт уонна минеральнай уоҕурдуу бэриһиннэрэн туттубуппут. Төһө кыалларынан, сииги куоттарбат курдук ыһыыны ыыта сатаабыппыт син туһалаан сиилэспит маассата бэркэ үүммүтэ. Онтон ол сайын кэлэр тиэхиньикэлэртэн дириэктэрбитин, кылаабынай инженербитин олордор да, туруорар да бокуойа суох туруорсан, уопуттаах тырахтарыыс Дмитрий Иванович Захаровка ол сылларга бэрт аҕыйахтыынан тыырыллан кэлэр “ Казахстан» диэн ДТ-75 бульдозеры ыламмыт, үөрүү-көтүү бөҕө буолбуппутун умнубаппын. Бу бульдозеры Миитэрэй көрөн-истэн, уһун сылларга үрдүк таһаарыылаахтык үлэлээн ааспыта.
Отделение окко сүрүн күүһүнэн икки механизированнай звенолаах этэ. Олортон биирин Николай Григорьевич Степанов, онтон биирин Василий Андреевич Яковлев салайаллара. Бу звенолар кыра-кыра сыһыыларынан сотору-сотору көһө сылдьан, бэйэлэрин холлоругар үлүгэрдээх үлэни үлэлииллэрэ. Төһө да аатырбыт отчуттар Григорий Федоров, Илья Васильев курдук киэҥ-куоҥ үрдүк үүнүүлээх ходуһаҕа үлэлээбэтэллэр, отделение сыл тахсар отун булунууга төһүү күүһүнэн буолбуттара. Уопуттаах механизатордар такайыыларынан буһан-хатан тахсыбыт Күндээдэ оччотооҕу эдэр уолаттара, механизатордар Герасимов Владислав Елисеевич, Афанасьев Парфений Петрович, Николаев Аркадий Алексеевич, Иудин Владимир Валентинович, Варламов Владимир Федорович, Варламов Иннокентий Федорович, Старостин Егор Семенович уо.д.а. Күндээдэ отделениета кэлин бэйэтэ туһунан сопхуос буолбутугар таһаарыылаах үлэлэринэн нэһилиэктэригэр бөҕө тирэх буолбуттара саарбаҕа суох.
ххх
Кинилэртэн элбэхтик алтыспыт киһим буоларынан, Николай Григорьевиһы ойуччу тутан бэлиэтиэхпин баҕарабын. Ньукулай Григорьевич туран-олорон, кэлэн баран дьэ, дьиҥнээх үлэ киһитэ этэ. Кини хаһан сынньанарын, утуйарын да от үлэтин былдьаһыктаах күннэригэр субу диэн өйдөөбөт түгэннэрим баар буолааччылар. Манна үлэлии сылдьан мехзвеноҕа ГТП-14 диэн механическай приводтаах 14 миэтэрэни хабан от мунньар тыраахтар соһор агрегатын үчүгэйдик баһылаан үлэлэппиппит буолар. Ол курдук, ол үлүгэрдээх ноҕуруусканы тулуйбакка, ити мунньары үлэлэппит тырахтарыыс уолбут Иудин Володя сэбиэскэй хаачыстыбалаахтык тигиллибит булууһата сай устата хаста даҕаны икки бүлгүнүнэн хайыта баран хаалар этэ.
ДТ-75 тиһиликтээх тыраахтардаахтартан Захаров Дмитрий Ивановичтан ураты Иудин Николай Кирилловиһы уонна Матвеев Прокопий Григорьевиһы өйдөөн хаалбыппын. Прокопий Григорьевич оччолорго оройуоҥҥа иннин биэрбэтэх, өрөспүүбүлүкэҕэ да илин-кэлин түсүһэр Николай Иванович Ананьев салайар көлө-илии звенотугар солбуллубат тырахтарыыс этэ. Борокуоппай тимир көлөтө хайа да түгэҥҥэ алдьанан-кээһэнэн үлэни сырыыптыа диэн түһээн да баттаппат этибит. Сыыһа-халты ыһыахтаат, бэрт ыксалынан окко киирдилэр да, күһүн хаар түһэригэр биирдэ ходуһаттан тахсааччы. Ити ааттаабыт тырахтарыыстарым уонна Афанасьев Николай Николаевич аны кыһыны быһа сарсыарда тыҥ хатыытыттан киэһэ хойукка диэри от состорон, мас тиэйэн, инньэ Кугдаарынан, Араҥастааҕынан, Арыынан үлэ үөһүгэр сылдьаллара. Биир улахан кыахтаах көлүөһэлээх Т-150 тыраахтарга Михайлов Иван Константинович үлэлиирэ, маны сэргэ бу кэмҥэ үрдүк таһаарыылаахтык тырахтарыыстарынан Титов Николай Осипович, Васильев Краснослав Григорьевич үлэлээн ааспыттара.
Оччолорго отделение тыһыынчанан сүөһүтэ күһүн маҥнайгы хаар түһээтин кытта саас чалбах тахсыар диэри хотоҥҥо уулуура, ону таһынан тыһыынчанан туонна көйөрбө, эбии аһылык оҥоһуллара. Итини сэргэ, нэһилиэнньэ ууга наадыйыыта барыта уу таһар суоппардар санныларыгар сүктэриллэрэ. Ол курдук, бу эппиэттээх үлэҕэ Петров Афанасий Иннокентьевич уонна Иванов Петр Васильевич үтүө суобастаахтык үлэлииллэр этэ. Манна даҕатан, Ньурба оройуонугар икки кыахтаах киһи истиҥник доҕордоһон ааспыттарын санатан ааһыаҕы баҕарыллар. Ол курдук, Саха сиригэр Арассыыйа көҥүл тустууктарын бастакынан Туймаада туонатыгар бүдүрүппүт, Орджоникидзевскай оройуонтан төрүттээх, Саха сирин көҥүл тустууктарыттан биир бастакылара Иванов Зосим Степанович уонна оччотооҕу алтан биэстээх харчыны эрбэҕин быыһыгар кыбытан бүк баттаан кэбиһэр кыахтаах, 60-с cылларга атом саахала тахсыбыт “Челябинск-40” кистэлэҥ чааска сулууспалаан, доруобуйатын кэбирэппит (сахаҕа кыахтаах этэ) Афанасий Иннокентьевич истиҥник табаарыстаһаллара, куруук бииргэ сылдьан кустууллара. Зосим Степанович кыһын ыраах рейстэн кэллэ даҕаны, табаарыһыгар Аппанааска кэһии-туһах бөҕө буолан куруук тахса сылдьааччы. Аппанаас ол “Челябинск-40” чааска Күндээдэ биир киэн туттар киһитинээн, боксаҕа оройуонтан элбэх ыччаты спорт үрдүкү чыпчаалыгар таһаарбыт Быдыгыев Герасим Алексеевичтыын биир кэмҥэ сулууспалаабыттар этэ уонна, хомойуох иһин, ол содулуттан иккиэн кылгас олоҕу олорон, биһиги кэккэбититтэн туораабыттара.
Аппанаас кыаҕын туһунан манныгы кэпсиэхпин баҕарабын. Ол саҕана Сельхозтехника оройуоҥҥа тыыллан-хабыллан олорор кэмигэр, уу кутар массыыналарга сабыс саҥа двигатель атастаһар пуондаҕа кэлбитэ. Ол кэмҥэ Аппанаас мотуора оруобуна алдьанан, Сельхозтехника мастарыскыайыгар өрөмүөҥҥэ турбут кэмэ этэ. Биһиги мастарыскыай инженерэ Гудков Сергей Вадимовиһы муннукка хаайан, ааттаһыы-көрдөһүү бөҕө буолбуппут. Киһибит сөбүлэһиэхчэ сөбүспэт. Онтон көрдөһөрбүт бэрдин иһин, быһа гыммакка: “Чэ, Афанасий соҕотоҕун массыына үөһээ уур да, илдьэ барыҥ,” — диэбитэ. Биһиги Самсонов Дмитрий Прокопьевичтыын сүүрэн тиийэн ааны аһа баттаан массыынабыт кузовын бортатын түһэрэн биэрбиппит. Аппанааспыт мотуору помпатыттан биир илиитинэн биллэҕи ылла, иккис илиитинэн сцеплениетын харбаата да, ыҥыранаат көтөҕөн ылан таһааран, бортовой УАЗик кузовыгар ууран кэбистэ. Биһиги “һуу” диэт, үөрэ-көтө Күндээдэбит диэкки айанныы турбуппут. Биирдэ эмэ Сельхозтехника ыскылаатыттан сэдэх саппааһы мүччү туттаран ыллахпытына, Аппанааска биэстээх харчыны биэрэн баран: “Маны бүк туттаххына биирдэ биэрэбин эбэтэр атын киһиэхэ биэриэм”, — диэн олуйсан туран кэлээччибит. Оччоҕо аккаастана сатаан баран, муннукка хаайтаран бүк тутан баран, туттаран кэбиһээччи. Ити курдук кыахтаах киһи Күндээдэҕэ олорон ааспыта. Кини туһунан олохтоохтор ортолоругар өссө да үгүс кэпсээнэр бааллар, олору түмэн бэчээттэтэн, биир эмит суруйарга дьоҕурдаах олохтоох киһи үлэһит үтүөтүн, киһи киэнэ кэрэмэһин үйэтитиэ этэ буоллаҕа.
ххх
Оччолорго сопхуос киин аппаратыгар пиэримэ механизациятын Яковлев Аммос Афанасьевич, сантехниканы Степанов Семен Николаевич сүрүннүүллэрэ. Онтон отделениеларга бу үлэни механиктар иилээн-саҕалаан үлэлэтэрбит. Манна биһиги Күндээдэҕэ сантехниканы, пиэримэ механизациятын көрөр-истэр туспа биригээдэ курдук тэрийбиппит. Онно эппиэттээҕинэн электрик идэлээх Евсеев Моисей Гурьевиһы анаабыппыт. Кинини сэргэ сварщигынан Нахов Анатолий Иннокентьевич уонна татаар омук уола, күтүөт Саидов Авенир Антонович диэн сантехник идэлээх киһини туруоран, кинилэр барытын кэрийэ сылдьан туох итэҕэс-быһаҕас баарын булан, улахан саахал тахса илигинэ эйиэнэ-миэнэ диэбэккэ, тутатына туоратан иһэллэрэ. Инньэ гынан, бу боппуруос биһиэхэ төбө ыарыыта буолбат этэ. Ону таһынан Анатолий Нахов соһулла сылдьар сварочнай аппараты үлэлэтэн, звенолары кэрийэ сылдьан, тиэхиньикэ алдьаммытын туоратара.
Бу үлэлиир кэммэр отделениеҕа саҥа ГАЗ-53 бортовой массыына ыламмыт, Алексеев Валерий Викторович суоппарынан ананан, отделение наадатыгар күнүстэри-түүннэри быыстала суох сүүрбүтэ. Оннук сүүрэригэр кини массыынатын бириэмэтиттэн бириэмэтигэр өрөбүл эҥин диэн аахсыбакка көрүнэрэ улахан төһүү буолбута саарбаҕа суох. Үүт таһар массыыналар суоппардарынан Яковлев Меркурий Андреевич, Степанов Геннадий Прокопьевич үлэлээбиттэрэ. Манна отделениелартан аан бастакынан управляющайбынаан Афанасий Николаевичтыын элбэхтик сопхуос салалтатыгар туруорсан, дакаастаһан кинилэр өйөбүллэринэн улахан ПАЗ-672 оптуобус ылыыбыт биһиги отделение салалтатын өртүттэн улахан ситиһии этэ. Манна биһиги кулууппут (дириэктэр Светлана Николаевна Эверстова) үчүгэй үлэтин улаханнык куоһур туттубуппутун өйдүүбүн.
Оптуобуска суоппарынан Самсонов Дмитрий Прокопьевич үлэлээн, уруккута гастролларынан, мунньахтарынан бортовай массыына кузовыгар 40-50 кыраадыс тымныыга тустуу маатын тэлгээн айаннаабыт дьоммут ичигэс оптуобуһунан айаннаан абыраммыттара. Маны таһынан мэхээнньик сүүрдэригэр диэн бортовой УАЗик ылбыппыт. Сылын аайы навигация кэллэҕинэ иккилии-үстүү тыраахтар тыырдаран ылар этибит. Ол курдук, мин үлэлиир бириэмэбэр саҥа тыраахтардары ылан, күүстээх үлэҕэ тиритэ-хорута үлэлээбиттэрэ: Герасимов Владислав Елисеевич, Афанасьев Парфений Петрович, Матвеев Прокопий Григорьевич, Захаров Дмитрий Иванович, Иудин Николай Кириллович, Старостин Егор Семенович.
Бу үлүгэрдээх тиэхиньикэ кэмигэр көрүллэн-истиллэн эрэ сырыттаҕына, алдьаммахха-кээһэммэххэ улахан отделение үлэтин-хамнаһын үмүрүтэ тутара биллэр. Ону таһынан тимир элэйэн эмискэ улахан алдьаныы-кээһэнии тахсара ханна барыай? Онно барытыгар бэйэ бириэмэтин аахсыбакка, күнүстэри-түүннэри оҥостооччуларга ыйыы-кэрдии, сүбэ-ама биэрэр уонна уустук эпэрээссийэлэри бэйэтэ оҥорор маастар-наладчик диэн үлэһит көрүллэрэ. Ол эбээһинэһи Алексеев Юрий Алексеевич эҥкилэ суох толороро. Кини үлэтигэр дириҥ билиилээҕэ, үрдүк эппиэтинэстээҕэ биһиги отделениеҕа сыһыарыллыбыт тиэхиньикэ эҥкилэ суох сүүрэригэр, сааскы ыһыыга, күһүҥҥү хомуурга туттуллар тиэхиньикэ куруук бэлэм буоларыгар саамай төһүү күүһүнэн кини буолара. Манна кыһыҥҥы кэмҥэ Филиппов Николай Николаевиһы тыраахтарыттан тохтотон, ыһыы, хомуур тиэхиньикэтин бэлэмнээһиҥҥэ, тиэхиньикэ уустук өрөмүөнүгэр көмөҕө туруорарбыт. Тимир ууһунан Саввинов Василий Петрович диэн турбут-олорбут саастаах киһи үлэлээбитэ. Оҕонньор саастаахпын диэбэт этэ, биирдэ эмэ кычыгыламмыт курдук, ойон-тэбэн турааччы. Ону кэлин истибитим эдэр сылдьан атах оонньуутунан дьарыктаммыт, ааттыын да Кылыыһыт Баһылай диэн ааттана сылдьыбыт Күндээдэ түбэтин биир кыанар уола хаана эбит.
Өрүс арҕастаах сиргэ олорорбутунан, сайыҥҥы өттүгэр тутаах тиэхиньикэбитинэн уҥа-хаҥас биэрэктэри холбуур поруоммут оччотооҕу солбуллубат хапытаанынан Сергеев Конон Герасимович үтүө суобастаахтык үлэлээн ааспыта.
ххх
Биһиги ити саҕана эдэр ыал Күндээдэҕэ көһөн тахсарбытыгар бастаан Ксения Степановна диэн учууталга олохтообуттара, онтон сайыҥҥы өттүгэр Ананьев Николай Иванович ийэтинээн Эбээ Борускуону кытта аһара үчүгэйдик сайылаан баран, Борускуо Араҥастаахха кыстыыр буолан соҕотох олорор Иванов Соломон Егорович диэн киһи дьиэтигэр дьукаах олорбуппут, онтон Угапьева Розалия Дмитрьевналаахха көспүппүт. Үксүгэр сарсыарда өттүгэр ыалдьыт киирэн, дьиэ таһынааҕы сонуну-нуомаһы кэпсэтэн тахсааччы. Онтон ыалдьыт тахсан барбытын кэннэ күүлэҕэр тахсыбытыҥ тааһынан собо, сылгы, ынах этэ эбэтэр булт этэ өрөһөлөнөн турар буолааччы. Күндээдэҕэ олорон олохтоохтор ыалдьытымсахтарын, эдэр ыалга күүс-көмө, сүбэ-ама буолалларын билбиппит уонна ону билиҥҥээҥҥэ диэри Күндээдэ нэһилиэгин менталитетын курдук истиҥник саныыбыт. Манна биһиги маҥнайгы оҕобут Ньургуйаана күн сирин көрөн, ийэ-аҕа буолар дьолун билбиппит. Ол кыыс билигин улаатан, үс оҕолоох ыал ийэтэ, Сунтаар нэһилиэгин дьаһалтатыгар кылаабынай исписэлииһинэн үлэлиир. Кэргэним Вера Софроновна совхозрабкооп маҕаһыыныгар атыыһыттаабыта.
ххх
Күндээдэҕэ хара үктэниэхпиттэн булка төрүкү баҕалаах киһи куска-балыкка сыстан, олохтоохтору кытта уопсай тылы булан, бииргэ бултаһар буолан барбытым. Манна миигин дьылҕа-хаан дьон үтүөтүн, тайҕа сорсуннаах булчуттарын, эр киһи үтүөлэрин кытары тиксиһиннэрэн, Байанай кутаатын уотун иннигэр олордон, бииргэ алтыһыннаран ааспытыгар дьылҕабар махтанабын. Куска сылгыһыт Петр Павлович Спиридоновы кытта элбэхтик эн-мин дэһэн сылдьыбыппыт. Онтон аар тайҕа эриирдээх-мускуурдаах, уол оҕо уйана-хатана биллэр Эһэкээн мичик гыннаҕына, үрэх бастарынан сырыыларыгар чалбараҥ остуоллаах саамай аксакалбыт, Япония сэриитин бэтэрээнэ Василий Иванович Иванов этэ. Оҕонньор хаһан да санаатын түһэрбэт, куруук өрө көтөҕүллэн инникигэ эрэллээх сылдьарыттан киһи астынар киһитэ этэ. Ойууртан туох эмэ наадаҕа Күндээдэҕэ киирэрдээх буоллаҕына: “Ээ, мин эмээхсиммин аҕынным», — диэн мүчүк гынан, тэбэнэттээхтик күлэн баран, атыгар олорон лэппэрдэтэ турааччы. Биирдэ эмэ Куоҥхаар Буор хайатын үөһэ таҕыстахпытына, атын үрдүгэр астыммыт сирэйдээх-харахтаах олорон: “Төһө да чэпчэкитэ суох олоххо сылдьан көрдөрбүн, эдэр сааспын санатар Хайлаар хайаларын өйдөөн кэллим ээ”, — диирэ. Билигин ону санаан кэллэхпинэ: “Билиҥҥи кэм гынан баран, оҕонньорго Хайлаарын хайаларын илдьэн көрдөрөр киһи төһө эрэ астыныа этэ”, — дии саныыбын. Биһиги хамаандаҕа итини таһынан Быдыгыев Герасим Алексеевич, Степанов Дмитрий Григорьевич, Баһылай оҕонньор кыыһа Валя кэргэнэ, Өлүөхүмэттэн күтүөт Михайлов Анатолий Павлович буолан сылдьааччыбыт. Кинилэртэн саамай кыанарбыт Миитэрэй буолааччы. Биһиги ат миинэбит, киһибит онно сэргэстэһэ үрүксээх сүгэһэрдээх кэпсээн-ипсээн бөҕө буолан, харыс да хаалбахха хааман иһэр буолааччы. Үрүксээгин акка биэрээри гыннахха: “Ээ, ат сылайыа, сүгүөм», — диэн биэрээччитэ суох. Ол иһэн, ыт үрдэҕинэ тайахха киириигэ биһигиннээҕэр ордук сылбырҕа буолааччы. Ол саҕана Миитэрэй холкуос, сопхуос үлэтиттэн быыс булан, үчүгэй усулуобуйаҕа эрчиллибитэ буоллар, кынаттаах кылыыһыт, быһый атахтаах сүүрүк быһыытынан Ньурбатын элбэхтик ааттатыаҕа хааллаҕа. Табаарыһым Толя күлэн-үөрэн чахчы баартаах, дьиҥ чахчы тайҕа таабырыннарын ис дууһатынан баһылаабыт сорсуннаах сырыылаах уола хаан этэ… “Этэ…” эрэ диирбитигэр тиийэбит, эмиэ ыарахан ыарыы эдэрчи сааһыгар биһиги кэккэбититтэн кытаахтаан илдьэ барбыта. Билигин кэргэнэ Валя уонна оҕолоро кини ситэри олорботох олоҕун салгыыллар, дьылҕа хаан бэлэхтээбит ыйааҕынан Күндээдэ күндү күтүөтүн хаан уруута тэнийэр.
Мин үлэлиир бириэмэбэр Күндээдэҕэ бырааһынан кэлин “Якутзолото” курдук кыахтаах тэрилтэ балыыһатын кылаабынай бырааһыгар тиийэ үүммүт, мэдисиинэ наукатын баһылаабыт Дмитрьева Наталья Гаврильевна курдук үлэтигэр бэриниилээх эдэркээн быраас үлэлээн ааспыта. Нэһилиэк сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Герасимов Август Кононович, сэбиэскэй былаас бэрэстэбиитэлин быһыытынан, үлэни-хамнаһы сүрүннээн тэрийэрэ. Отделение хонтуоратыгар киирдэххэ, күлүү-үөрүү өрө оргуйан олорор буолара. Онно кыымы саҕааччыларынан Үөһээ Бүлүүттэн төрүттээх ветеринарнай санитар Тисов Никифор Иннокентьевич, зоотехник Алексеев Иван Степанович уонна биригэдьиир Дмитрьев Николай Григорьевич буолаллара. Үһүөн да артыыс буолуох дьон хаала сылдьар этилэр. Кинилэр обургулар хайдахтаах да уустук балаһыанньаны күлүүгэ-оонньууга кубулутан, киһи санаатын өрө көтөҕөн балаһыанньаттан тахсар суолу тобуларга күүс-көмө буолаллара. Кинилэр баар буоллахтарына, үлэлииргэ да, сынньанарга да өрө көтөҕүллүү, инникигэ эрэл куруук баар буолара. Отделение үлэтин ымпыгын-чымпыгын, суот-учуот өттүн Степанов Прокопий Николаевич барытын бириэмэтигэр ирдээн, түмэн, үп-харчы туттуллуутун хонтуруоллаан сопхоус хонтуоратынан, үөһээ турар тэрилтэлэринэн үлэ хаамыытын тиксэрэрэ.
Онтон миигин сопхуос Киин автопаркатыгар үлэҕэ ыҥыраннар, төрөөбүт Антоновкабар төттөрү көһөн кэлбиппит. Онно мин саамай долгуйбут уонна Күндээдэ үлэһит дьонугар махтана санаабыт түгэмминэн механизатордар Степанов Николай Григорьевич көҕүлээһининэн: “Манна Күндээдэҕэ олохсуйа хаалыҥ, биһиги дьиэҕитин субуотунньугунан тутан биэриэхпит”, — диэбиттэрэ буолар, күн бүгүнүгэр диэри дууһабын уйадытар. Маны этэн туран, үтүө-мааны үлэһит дьонноох-сэргэлээх, ытык-мааны Күндээдэ сирин-уотун биһиги дьиэ кэргэн сүрэхпитигэр чугас илдьэ сылдьабыт уонна кинилэри кытта алтыһан ааспыппытыгар дьылҕабытыгар махтанабыт. Күндээдэ нэһилиэгэ инникитин өссө да үүнэ-сайда, чэчирии турдун.
Валерий ИЛЛАРИОНОВ
(Сунтаар улууһун Тойбохой нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо).
“Саха сирэ”, edersaas.ru cайтка анаан