Өтө көрүү: “Ковид көннөрү тумууга кубулуйуо”

Бөлөххө киир:

Тохсунньу – Таҥха ыйа. Бу кэмҥэ сахалар халлаан оройо аһыллар дииллэрэ, онон инникини өтө көрөөрү, олохторун хаамыытын билээри билгэлэнэр, көрүүлэнэр этилэр. Таҥха Хаан — Дьылҕа таҥараларыттан биирдэстэрэ, саха киһитин оҥоһуутун билгэлиир итэҕэлэ, киһи олоҕун үтүө-мөкү да, түһэр-тахсар да сүрүн түгэннэрин быһаарар.

Оттон көрбүөччүлэр, ойууннар, айылҕалаах дьоммут тугу биттэнэр, билгэлиир эбиттэрий?

Мария Сырдык Күүс, көрбүөччү:

— 2022 сылга, кыратык 2023 сылы хабан көрдөххө, үчүгэй да, куһаҕан да дьайыылар баар буолуохтара. Өтө көрүүм туолуута – 70%.

Ковид” ыарыы көннөрү тумууга кубулуйуо. Тумуу вируһуттан уларыйбыт саҥа штамм көмөтүнэн. Ыарыы иччитэ алдьанан, кыччаан эрэрин көрөбүн.

Атын эрэгийиэннэргэ ууга барыы буолуо, ол биһигини эмиэ таарыйыа. Ол эрээри түргэнник чөлүгэр түһэриэхтэрэ. Сорох тыа хаһаайыстыбатын туһаныллар сирдэрэ ууга баран сыталларын, истэрэ үллэн, өлөн сытар сүөһүлэри көрөбүн. Ону тэҥэ, пиэрмэлэр сайдан, элбээн иһэллэрэ эмиэ көстөр.

Баһаар элбэх буолуо. Сир аннынан “уоран” барара ордук кутталлаах. Дьуһуурустубалары тэрийэн, күүһү түмэн, уоту кыайыахтара.

Ирбэт тоҥ олус түргэнник ирэр. Сир анныгар дьөлөҕөстөр, холлорооннор үөскээннэр, дьиэлэр сууллуохтарын сөп. Улахан муус үрдүгэр олоробут. Онон хотуттан илин, эбэтэр соҕуруу диэки көһүөххэ наада. Бу маны мин Саха сиригэр эрэ диэбэппин, уопсайынан  аан дойдуну барытын ылан этэбин.

Сорох сирдэргэ ынырык кураан, үөн-көйүүр саба түһүүтүн, от-мас куурарын-хатарын көрөбүн. Кислород аҕыйаан барыа. Ураганнар, торнадолар, кумах буурҕалар түһүөхтэрэ. Оттон атын сиргэ ардах хас да күн тохтообокко, ыаҕастаах уунан кутан, сир-дойду ууга барыа.

Бэлиитикэҕэ киирдэххэ, араас хааччахтыыр сокуоннар ылыллыахтара. “Тимир сабыы” баарын көрөбүн. Норуот долгуйуута саҕаланыа, сорох эрэгийиэннэргэ араас тэрилтэлэр үлэһиттэрэ собостуопкалыыллар.

Сэриинэн куттааһын тыҥааһыннанан, дойду үрдүнэн “милитаризация” күүһүрүө. Оскуолаларга байыаннай бэлэмнээһин уруоктарын киллэриэхтэрэ, оҕолору сэриилэһэргэ үөрэтэн барыахтара.

Биһиэхэ биир биллэр-көстөр бэлиитик тула айдаан тахсыа. Харчыны, эбэтэр, дьиэни-уоту кытары сибээстээх айдаан.

Экэниэмикэ: барыта ыарыаҕа, сорох табаардарга, өҥөҕө сыана 50% үрдүөҕэ. Инфляция өрө барыа. Сорох табаардар маҕаһыыннартан сүтүөхтэрэ. Хамнаһы, биэнсийэни кыратык үрдэтиэхтэрэ, ол эрээри дохуот син биир улаханнык үрдүө суоҕа. Кыһыл, эбэтэр, тэтэркэй өҥнөөх атын валютаны көрөбүн. Бу экэниэмикэҕэ саҥа тыыны угуоҕа, сыыппара валютата кириисис сайдыытын чэпчэтиэ.

Гео-бэлиитикэ: Соҕуруулуу-Илиҥҥи Азияҕа сэрии саҕаланыа. Аан дойду арҕаа уонна илин диэн арахсыа, байыаннай балаһыанньаны биллэриэхтэрэ. Саҥа “тымныы сэрии” саҕаланыа (эрдэ эмиэ эппитим). Санкциялар дьоҥҥо мэһэйдиэхтэрэ.

РЕДАКЦИЯТТАН: Мария Сырдык Күүс 2021 сылы билгэлииригэр кып-кыһыл халлааны, баһаардары көрөбүн диэбитэ. Ону тэҥэ, коронавирустан өлүү элбиирин, интэриниэтинэн түөкүннээһин үксүүрүн билгэлээбитэ. 2020 сыл уустук буоларын, олохпутугар саҥа кэрчик кэм саҕаланарын, маассабай миитиннэр буолалларын (Хабаровскайга), о.д.а. өтө көрбүтэ.

Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

Хаартыска: ykt.ru

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0