Быйыл «Саха ыччатын — бырамыысыланнаска» ыччаты идэҕэ туһаайар эспэдииссийэни «Эдэр саас» таһаарыы уонна «Мин — Инженербин» уопсастыбаннай тэриллии уон тохсус төгүлүн ыытаары бэлэмнэнэ сылдьабыт.
Сүүрбэ оҕону мунньан, Дьокуускай куорат уонна чугас сытар улуустар оҥорон таһаарыынан дьарыктанар бырамыысыланнас тэрилтэлэригэр сырытыннарыахпыт. Эспэдииссийэ түмүгүнэн Үөрэх уонна наука министиэристибэтэ үөрэххэ туттарсыы, үөрэх кыһаларын туһунан “төгүрүк остуол” ыытыаҕа.
Урукку сылларга Ленскэйгэ, Мииринэйгэ, Алдаҥҥа, Нерюнгрига, Уһук Илиҥҥэ баар “Восточнай” космодромҥа тиийэ сылдьан, бырамыысыланнаһы интэриэһиргиир оҕолор араас эбийиэктэргэ сылдьан, гаас, ньиэп, көмүс, чох о.д.а. сир баайа хайдах хостонорун иһиттэн билсибиттэрэ, элбэҕи билбиттэрэ-көрбүттэрэ.
Быйыл бырайыакпыт ыырын кэҥэтэн, “Саха ыччатын – оҥорон таһаарыыга” диэн ааттаатыбыт. Бырамыысыланнаска эрэ буолбакка, оҥорон таһаарыы бары эйгэтин билиһиннэрэр санаалаахпыт.
Бу бырайыакка кыттыан баҕалаах онус кылаас үөрэнээччилэрэ “Саха сирэ” хаһыат 6-с уонна 8-с №-дэригэр тахсыбыт викторинаҕа (бу ссылканы арый https://edersaas.ru/syp-viktorina/) эппиэттээн syp.ykt@mail.ru электроннай аадырыска ыытыҥ.
Бырайыакка онус кылаас эрэ оҕолоро кыттыыны ылаллар. Кыттааччы тохсус кылааска сылдьан сүрүн эксээмэннэригэр физиканы эбэтэр химияны туттарбыт буолуохтаах. Маны таһынан, «Саха сирэ» хаһыакка сыл бастакы аҥаарыгар суруттарбытын туоһулуур квитанцияны булгуччу илдьэ кэлиэхтээх. Оскуола кэнниттэн тиэхиньиичэскэй үөрэхтэргэ туттарсыан баҕалаах, инникитин ол идэни баһылыыр баҕалаахтары ылыахпыт.
Ааспыт сылларга кыттыбыт оҕолорбут номнуо тустаах үөрэхтэрин бүтэрэн, үлэлии-хамныы сылдьалларын көрөн-истэн үөрэбит. “СЫП” эспэдииссийэни “Сахатранснефтегаз” АУо эдэр исписэлииһэ, “Мин — Инженербин” уопсастыбаннай тэриллии бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Аркадий Турантаев үс сыл салайан илдьэ сылдьыбытын бэлиэтээн суруйабыт. Аркадий оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан, 2011 сыллаахха, бэйэтэ бу бырайыакка кыттыбыта. Мантан идэтин быһаарынан, салгыы Красноярскай куоракка Сибиир федеральнай университетыгар үөрэммитэ бырайыакпыт кэскиллээҕин, кыахтааҕын дакаастыыр.
Оттон идэҕэ туһаайар эспэдииссийэбит 16-с көлүөнэтин оҕолоро быйыл бастакы кууруска үөрэнэ сылдьаллар. Оччолорго, 2017 сыллаахха, 22 оҕо кыттыыны ылбыта, бу оҕолорбут бары кэриэтэ тиэхиньиичэскэй салааларга ситиһиилээхтик үөрэнэ сылдьалларыттан үөрэбит, киэн туттабыт. СЫП-ка хайдах сылдьыбыттарын, тугу ордук өйдөөн хаалбыттарын, хайдах үөрэнэ сылдьалларын туһунан ыйыталастыбыт.
Арсен Васильев, Новосибирскайдааҕы судаарыстыбаннай аграрнай университет инженернэй институтун устудьуона:
— “Саха ыччатын — бырамыысыланнаска” бырайыакка 2017 сыллаахха “Дьокуускай – Кыһыл Сыыр – Ленскэй —Мииринэй” хайысханан айаҥҥа кыттыбытым. Викторинаҕа эппиэттээн, сүүрбэ оҕо иһигэр талыллыбытым, олус үөрбүтүм. Эспэдииссийэҕэ сылдьан көрбөтөхпүн көрөн, билбэтэхпин билэн, сөҕөн аҕай кэлбитим. Идэбин таларбар сөпкө быһаарынан бырайыакка кыттыбыт эбиппин диэн санааҕа кэлбитим. Сунтаар Күндэйэтин оскуолатын кыһыл көмүс мэтээлинэн бүтэрэн, “Эксплуатация транспортно-технологических машин и комплексов” диэн салааҕа үөрэнэ сылдьабын. Атын улуус оҕолорун кытары билсиһэн, доҕордоһон, бэртээхэй уон хонугу атаарбыппыт. Бэйэ-бэйэбитин кытта билсэбит, кэпсэтэбит, эспэдииссийэ күннэрин ахтабын аҕай.
Айтал Александров, Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет геологоразведочнай факультетын устудьуона:
— Эспэдииссийэҕэ сылдьан Бүлүү Кыһыл Сыырыгар айылҕа гааһын хостуулларын интэриэһиргээбитим. Аны Мииринэйгэ “АЛРОСА” хампаанньа үлэтин иһиттэн сылдьан көрбүппүт, алмааһы хайдах хостуулларын көрдөрбүттэрэ, кэпсээбиттэрэ, урут тэлэбиисэргэ көрөрбүтүн илэ харахпынан көрөн сөхпүппүт аҕай. “СЫП-16” бырайыак инники идэбин таларбар тирэх буолбута. Ханнык үөрэххэ туттарсарбын билбэт этим, эспэдииссийэ кэнниттэн тута быһаарыммытым. Билигин “Геология нефти и газа» диэн хайысхаҕа туйгуннук үөрэнэ сылдьабын. Саха сирин бырамыысыланнаһыгар, оҥорон таһаарыытыгар элбэх саха ыччата үлэлиэн, араас идэни баһылыан баҕарабын.
Айтана Аммосова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru